Bác sĩ chỉ ra sai lầm lớn nhất khi điều trị căn bệnh âm thầm gây ra tử vong

Thực trạng đáng báo động

Trong khuôn khổ Hội nghị Khoa học công nghệ về ứng dụng khoa học và chuyển đổi số trong nâng cao chất lượng khám chữa bệnh do Bệnh viện Đa khoa Thủ Đức (TPHCM) tổ chức ngày 31/10, GS.TS.BS Trương Quang Bình, Chủ tịch Hội Xơ vữa Việt Nam cho biết, tăng huyết áp đang gây ra khoảng 11 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn thế giới. Theo nghiên cứu toàn cầu về gánh nặng bệnh tật năm 2021, đây là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu và là yếu tố nguy cơ tim mạch toàn diện.

Tại Việt Nam, tỷ lệ người trưởng thành từ 30-79 tuổi mắc tăng huyết áp lên tới 31%, trong đó nam giới chiếm 33% và nữ giới 28%. Đáng lo ngại, gần 50% số bệnh nhân chưa được chẩn đoán và chỉ có 15% được kiểm soát huyết áp hiệu quả.

Con số này phản ánh thực trạng người dân thiếu nhận thức về bệnh tăng huyết áp còn thấp, đồng thời hệ thống y tế gặp nhiều thách thức trong phát hiện và điều trị.

Các nghiên cứu gần đây chỉ ra nhịp tim nhanh khi nghỉ (trên 80 lần/phút) là yếu tố nguy cơ đáng kể nhưng thường bị bỏ quên trong điều trị tăng huyết áp. Và cũng có nhiều nghiên cứu cho thấy mối liên quan rõ rệt giữa tần số tim khi nghỉ và nguy cơ tim mạch.

Theo đó, người có nhịp tim nhanh khi nghỉ có nguy cơ tử vong tăng từ 1,21 lần ở nhóm 90-99 lần/phút, lên tới 2,37 lần ở nhóm trên 110 lần/phút. "Nhịp tim nhanh khi nghỉ trên 80 lần/phút làm tăng đáng kể nguy cơ tử vong. Tuy nhiên, nếu được phát hiện và điều trị kịp thời, người bệnh có khả năng hưởng lợi nhiều nhất từ việc điều trị", bác sĩ Bình nhận định.

Sai lầm phổ biến nhất là khi điều trị ổn định, bệnh nhân coi như khỏi bệnh và ngưng chữa. Trên thực tế, bệnh nhân cần tuân thủ điều trị suốt đời.

GS.TS.BS Trương Quang Bình, Chủ tịch Hội Xơ vữa Việt Nam báo cáo về bệnh tăng huyết áp tại hội nghị.

Biến chứng nguy hiểm

Tăng huyết áp gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không điều trị kịp thời. Về thần kinh, đột quỵ là hậu quả thường gặp và dù được cứu sống, di chứng có thể để lại nặng nề. Bệnh còn tổn thương võng mạc, có thể dẫn đến mù lòa.

Đối với tim mạch, tăng huyết áp gây suy tim, nhồi máu cơ tim, phình và vỡ động mạch chủ, xơ vữa mạch cảnh, tắc mạch, hoại tử và loét chân. Đặc biệt, đây là nguyên nhân chính gây suy thận sớm do áp lực máu phá hủy mạch máu và nhu mô thận, dẫn đến suy thận mạn. Người có thêm các yếu tố như lười vận động, đái tháo đường, béo phì càng dễ gặp biến chứng nguy hiểm.

Bác sĩ Bình nhấn mạnh, tăng huyết áp là "kẻ giết người thầm lặng" nhưng dễ chẩn đoán bằng cách đo huyết áp. Hiện chỉ chưa tới một nửa số bệnh nhân được chẩn đoán, điều trị.

Chìa khóa quan trọng

Các bác sĩ khuyến cáo, ngoài dùng thuốc, bệnh nhân cần thực hiện ba nguyên tắc: hạn chế muối, kiểm soát cân nặng và tập thể dục mỗi ngày. Nếu làm đúng, có thể giảm 50% nguy cơ mà không cần dùng thuốc.

Khi điều trị mà huyết áp vẫn không đạt mục tiêu, cần gặp bác sĩ để điều chỉnh. Nguyên nhân có thể do thuốc chưa phù hợp hoặc cần phối hợp nhiều loại. Một số trường hợp tăng huyết áp do hẹp động mạch thận, u tuyến thượng thận, thuốc ngừa thai hay cường giáp thì phải điều trị đúng nguyên nhân mới kiểm soát được huyết áp.

Người trên 25 tuổi nên đo huyết áp thường xuyên. Người bệnh cần đo ít nhất mỗi tuần một lần và giữ liên lạc với bác sĩ để kịp thời điều chỉnh, tránh biến chứng. Huyết áp mục tiêu cần đạt là 140/90 mmHg. Với người mắc đái tháo đường, suy thận thì huyết áp mục tiêu là 130/80 mmHg.

Phước Sáng