Chi phí điều trị bảo hiểm y tế cho bệnh đái tháo đường tăng cao

Lấy máu để xét nghiệm đường huyết tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương. (Ảnh nhandan.vn)

Gánh nặng chi phí điều trị đái tháo đường tại Việt Nam

Chiều ngày 31/10, tại Hà Nội, Bảo hiểm xã hội Việt Nam phối hợp với Đại sứ quán Đan Mạch tổ chức hội thảo trực tuyến “Quản lý hiệu quả chi phí bệnh đái tháo đường trong bối cảnh mới”.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Nguyễn Đức Hòa nhấn mạnh, hội thảo nhằm cập nhật thông tin về gánh nặng bệnh tật do các bệnh mạn tính, không lây nhiễm, trong đó đái tháo đường là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và khuyết tật trên toàn cầu. Đây cũng là dịp để chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về quản lý, điều trị, tối ưu chi phí và trao đổi chính sách mới trong kê đơn, cấp phát thuốc cho bệnh mạn tính.

Quang cảnh hội thảo. (Ảnh VSS)

Theo ông Nguyễn Đức Hòa, mỗi năm Việt Nam chi hàng chục nghìn tỷ đồng cho thuốc điều trị, trong đó phần lớn dành cho các bệnh mạn tính. Bệnh đái tháo đường hiện chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi Quỹ Bảo hiểm y tế với hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm. Trong bối cảnh nguồn lực y tế có hạn, yêu cầu đặt ra là vừa bảo đảm người bệnh được tiếp cận thuốc chất lượng, giá hợp lý, vừa duy trì bền vững Quỹ Bảo hiểm y tế.

“Trước xu hướng già hóa dân số nhanh và gánh nặng bệnh tật gia tăng, đặc biệt với các bệnh mạn tính, việc quản lý chi phí điều trị hợp lý, hiệu quả là yêu cầu cấp bách. Điều này không chỉ giúp người dân tiếp cận thuốc tốt, giá phù hợp mà còn góp phần bảo đảm an sinh xã hội lâu dài” - Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam nhấn mạnh.

Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Nguyễn Đức Hòa phát biểu tại hội thảo. (Ảnh VSS)

Thông tin từ Bộ Y tế cho biết, nhóm bệnh không lây nhiễm chiếm tới 73,7% tổng gánh nặng bệnh tật và tử vong ở Việt Nam, trong đó đái tháo đường chiếm gần 4%. Năm 2025, chi từ Quỹ Bảo hiểm y tế cho các bệnh không lây nhiễm phổ biến như tăng huyết áp, đái tháo đường, ung thư, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính… lên tới 20,5 nghìn tỷ đồng, tương đương gần 17% tổng chi khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế.

Theo Thạc sĩ, dược sĩ Hoàng Thị Thúy Lành (Trung tâm Kiểm soát thanh toán bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế điện tử - Bảo hiểm xã hội Việt Nam), từ năm 2022 đến nay, số người mắc bệnh có sử dụng bảo hiểm y tế tăng trung bình 13,2%/năm, trong khi chi phí tăng tới 20,5%/năm. Riêng 9 tháng năm 2025, Quỹ Bảo hiểm y tế đã chi khoảng 17.600 tỷ đồng cho bệnh đái tháo đường, mức chi chỉ đứng sau nhóm bệnh tim mạch và tăng huyết áp.

Đáng chú ý, khoảng 87% người bệnh đái tháo đường có biến chứng, chiếm tới 97% tổng chi phí điều trị. Chi phí bình quân của người bệnh có biến chứng cao gấp 2-3 lần so với người chỉ mắc bệnh đơn thuần. Trong cơ cấu chi, thuốc điều trị đái tháo đường chiếm khoảng 10% tổng chi thuốc bảo hiểm y tế toàn quốc, chủ yếu ở các nhóm biguanide, insulin và thuốc phối hợp.

Những con số trên cho thấy gánh nặng ngày càng lớn của bệnh đái tháo đường đối với Quỹ Bảo hiểm y tế, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, cơ sở khám chữa bệnh để kiểm soát chi phí hợp lý, bảo đảm quyền lợi người bệnh và hiệu quả sử dụng quỹ.

Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết, cơ quan này sẽ tiếp tục phối hợp Bộ Y tế, các bệnh viện và đối tác quốc tế để ứng dụng nền tảng dữ liệu lớn (Big Data) trong phân tích, dự báo, góp phần quản lý bền vững Quỹ Bảo hiểm y tế.

Cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp

Các chuyên gia y tế khẳng định, chi phí điều trị bệnh nhân đái tháo đường có biến chứng cao gấp đôi so với bệnh nhân chưa có biến chứng. Tiến sĩ Kiều Thị Tuyết Mai (Đại học Dược Hà Nội) cho biết, nếu phát hiện và kiểm soát sớm, người bệnh có thể tránh được nhiều biến chứng nghiêm trọng, đồng thời tiết kiệm đáng kể chi phí.

Theo Tiến sĩ Kiều Thị Tuyết Mai, cần đẩy mạnh truyền thông, giáo dục, hướng dẫn người bệnh tuân thủ điều trị được xem là giải pháp bền vững, hiệu quả về cả kinh tế lẫn sức khỏe cộng đồng.

Ông Lasse Pedersen Hjortshøj, Tham tán Thương mại, Trưởng Bộ phận Thương mại và Ngoại giao Kinh tế, Đại sứ quán Đan Mạch, phát biểu tại hội thảo. (Ảnh VSS)

Tại Việt Nam, dữ liệu bảo hiểm y tế cho thấy, 55% bệnh nhân đái tháo đường đã có biến chứng, trong đó 34% mắc biến chứng tim mạch, 24% biến chứng thận. Tổng chi phí cho bệnh đái tháo đường type 2 năm 2017 đã vượt 15.500 tỷ đồng. Nhóm 1% bệnh nhân có biến chứng nặng nhất chiếm tới 46% tổng chi phí điều trị toàn quốc. Một nguyên nhân đáng chú ý là tuân thủ điều trị kém, làm tăng chi phí y tế thêm 661 triệu - 1,16 tỷ USD/năm, đồng thời làm biến chứng xuất hiện sớm hơn và giảm chất lượng sống.

Nhiều nghiên cứu quốc tế đã chứng minh, nếu điều trị sớm và kiểm soát huyết áp, lipid máu, có thể giảm 25-30% tỷ lệ tử vong sớm và tiết kiệm khoảng 400 tỷ USD mỗi năm chi phí toàn cầu. Các liệu pháp mới không chỉ giúp hạ đường huyết mà còn giảm biến chứng tim-thận, mang lại hiệu quả kinh tế dài hạn.

Tạp chí “The Lancet” (2024) công bố, Việt Nam hiện có khoảng 8 triệu người mắc đái tháo đường, trong đó hơn 5 triệu người chưa được chẩn đoán hoặc điều trị. Mỗi năm, có khoảng 57 nghìn ca tử vong do các bệnh liên quan đến đái tháo đường, và đáng lo ngại là 50% bệnh nhân đã có biến chứng ngay khi phát hiện bệnh.

Theo Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Quang Bẩy (Bệnh viện Bạch Mai), tại Việt Nam cứ 17 người trưởng thành thì có một người mắc đái tháo đường, hơn một nửa trong số đó phát hiện bệnh khi đã có biến chứng. “Việc đẩy mạnh tầm soát, sàng lọc bệnh tại tuyến y tế cơ sở, nhất là nhóm nguy cơ cao như người trên 45 tuổi, béo phì, ít vận động là hết sức cần thiết. Quản lý bệnh nhân tại cộng đồng sẽ giúp phát hiện sớm, giảm gánh nặng cho tuyến trên và tối ưu chi phí điều trị” - Tiến sĩ Nguyễn Quang Bảy nhấn mạnh.

Ở góc độ cơ quan triển khai thực hiện, Thạc sĩ, dược sĩ Lê Ngọc Danh (Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, việc triển khai Thông tư số 26/2025/TT-BYT về kê đơn thuốc ngoại trú là bước tiến quan trọng trong kiểm soát sử dụng thuốc hợp lý, tránh lãng phí, bảo đảm thuốc đến đúng người bệnh, đúng liều lượng và chi phí phù hợp. Quy định này giúp giảm số lần tái khám, thuận tiện hơn cho người bệnh mạn tính ổn định, đặc biệt là người cao tuổi, người khuyết tật và người dân vùng sâu, vùng xa. Nhờ đó, người bệnh được giảm thời gian đi lại, giảm chi phí và hạn chế tình trạng quá tải, chờ đợi tại các cơ sở y tế.

Phát biểu tại sự kiện, ông Lasse Pedersen Hjortshøj, Tham tán Thương mại, Trưởng Bộ phận Thương mại và Ngoại giao Kinh tế (Đại sứ quán Đan Mạch tại Việt Nam) đánh giá, hội thảo là dấu mốc quan trọng trong hợp tác chiến lược giữa Đan Mạch và Bảo hiểm xã hội Việt Nam, đặc biệt trong nâng cao năng lực quản lý bảo hiểm y tế và điều trị bệnh mạn tính. Ông cũng ghi nhận nỗ lực của Việt Nam trong việc mở rộng bao phủ bảo hiểm y tế, cải thiện khả năng tiếp cận thuốc và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Nguyễn Đức Hòa nhấn mạnh, Bảo hiểm xã hội Việt Nam mong muốn tiếp thu kinh nghiệm quốc tế và ý kiến chuyên gia trong nước để hoàn thiện cơ chế, chính sách quản lý chi phí khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế. Mục tiêu là sử dụng Quỹ Bảo hiểm y tế minh bạch, hiệu quả, hướng tới mọi người dân đều được tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng, công bằng.

Các đại biểu thống nhất rằng, để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí bệnh đái tháo đường, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp: Tăng cường vai trò y tế cơ sở; quản lý người bệnh tại cộng đồng; liên thông dữ liệu sức khỏe; ứng dụng công nghệ mới trong chẩn đoán, điều trị, giám sát; đồng thời đẩy mạnh truyền thông về thay đổi lối sống, dinh dưỡng hợp lý và vận động thể chất.

NGÂN ANH