Bài 1: Điện hạt nhân - Giải pháp cho phát triển năng lượng bền vững tại Việt Nam

Ưu điểm của điện hạt nhân

Một trong những ưu điểm lớn nhất của điện hạt nhân là khả năng cung cấp nguồn điện ổn định, không bị ảnh hưởng bởi yếu tố thời tiết như điện gió và điện mặt trời. Các nhà máy điện hạt nhân có thể hoạt động liên tục với công suất khả dụng lên đến 92%, cao hơn rất nhiều so với điện khí (56%), điện gió (35,4%) và điện mặt trời (24,9%). Điều này đảm bảo rằng điện hạt nhân sẽ cung cấp một nguồn năng lượng ổn định suốt 24/7, giúp đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Bên cạnh đó, điện hạt nhân còn đóng góp đáng kể vào việc giảm phát thải khí CO₂, làm giảm tác động của biến đổi khí hậu. Trong khi các nguồn năng lượng khác như nhiệt điện than phát thải tới 800-1.000 gam khí CO₂/kWh, thì điện hạt nhân chỉ phát thải khoảng 6 gam khí CO₂/kWh, thấp hơn rất nhiều. Điều này khiến điện hạt nhân trở thành một lựa chọn thân thiện với môi trường, góp phần vào mục tiêu giảm phát thải toàn cầu.

Điện hạt nhân cũng có hiệu suất cao và chi phí dài hạn thấp. Các nhà máy điện hạt nhân có thể hoạt động từ 7.000-9.000 giờ mỗi năm, vượt trội so với các nguồn năng lượng khác như nhiệt điện than (4.000-5.000 giờ) hay điện khí (3.000 giờ). Điều này giúp giảm chi phí vận hành và giảm chi phí nhiên liệu trong dài hạn, đặc biệt là khi nhiên liệu uranium chỉ yêu cầu một lượng nhỏ nhưng có thể tạo ra năng lượng lớn. Một gam uranium có thể sản xuất năng lượng tương đương với việc đốt 1 tấn dầu, làm cho chi phí nhiên liệu trở nên hợp lý và tiết kiệm.

Điện hạt nhân có khả năng cung cấp nguồn điện ổn định, không bị ảnh hưởng bởi yếu tố thời tiết như điện gió và điện mặt trời/Ảnh minh họa

Thực trạng phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam

Trao đổi với PetroTimes về vấn đề này, Chuyên gia kinh tế, PGS.TS Ngô Trí Long cho biết, tại Việt Nam, điện hạt nhân từng là một dự án đầy hứa hẹn. Được khởi động từ những năm đầu thế kỷ 21, Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận được kỳ vọng sẽ đóng góp một phần quan trọng vào hệ thống năng lượng quốc gia. Tuy nhiên, vào năm 2016, dự án này phải tạm dừng do lo ngại về chi phí đầu tư cao và vấn đề an toàn sau thảm họa hạt nhân Fukushima tại Nhật Bản năm 2011. Lúc đầu, Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận có vốn đầu tư dự kiến là 200.000 tỷ đồng, nhưng sau đó, con số này đã tăng lên 400.000 tỷ đồng, tạo ra gánh nặng lớn đối với ngân sách quốc gia.

Tuy nhiên, với sự gia tăng nhanh chóng của nhu cầu điện tại Việt Nam và xu hướng toàn cầu về phát triển năng lượng sạch, điện hạt nhân lại trở thành một giải pháp được chú trọng. Vào tháng 11/2024, Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã thống nhất chủ trương tái khởi động Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Đến ngày 30/11/2024, Quốc hội Việt Nam đã thông qua Nghị quyết Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, đồng ý tiếp tục triển khai dự án này.

Đây được xem là bước đi quan trọng trong bối cảnh nhu cầu điện của Việt Nam dự báo sẽ tiếp tục tăng mạnh. Theo Quy hoạch điện VIII, tổng công suất hệ thống điện của Việt Nam cần đạt khoảng 150.000 MW vào năm 2030 và 400.000-500.000 MW vào năm 2050. Điện hạt nhân được kỳ vọng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đa dạng hóa nguồn cung, bảo đảm an ninh năng lượng và thực hiện cam kết giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Thách thức và triển vọng

Cũng theo PGS.TS Ngô Trí Long, mặc dù điện hạt nhân là một giải pháp khả thi và có nhiều lợi ích, nhưng để thực hiện dự án này một cách hiệu quả, Việt Nam phải đối mặt với một số thách thức. Đầu tiên, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là vô cùng quan trọng, đặc biệt là đội ngũ kỹ sư, nhà quản lý và các chuyên gia trong lĩnh vực hạt nhân. Việt Nam cần chú trọng đến việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực đủ năng lực để vận hành và duy trì các nhà máy điện hạt nhân.

Bên cạnh đó, vấn đề an toàn trong vận hành và quản lý chất thải phóng xạ cũng không thể xem nhẹ. Việt Nam cần xây dựng hệ thống giám sát, kiểm tra và xử lý chất thải hạt nhân một cách hiệu quả và đảm bảo an toàn tuyệt đối cho cộng đồng và môi trường.

Cuối cùng, để đạt được sự thành công trong việc phát triển điện hạt nhân, cần có một hệ thống chính sách đồng bộ, đặc biệt là trong việc xây dựng cơ chế giá điện hợp lý và đảm bảo khả năng thu hút đầu tư từ các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Điện hạt nhân có thể là một giải pháp quan trọng giúp Việt Nam đảm bảo an ninh năng lượng trong bối cảnh nhu cầu điện ngày càng tăng cao và nguồn năng lượng truyền thống đang gặp nhiều khó khăn. Mặc dù có nhiều thách thức cần vượt qua, nhưng với một chiến lược phát triển hợp lý, điện hạt nhân sẽ góp phần không nhỏ vào việc đảm bảo một tương lai năng lượng bền vững cho Việt Nam.

“Trong xu hướng phát triển năng lượng sạch, điện hạt nhân được xem là một trong những lựa chọn khả thi, góp phần cung cấp nguồn điện ổn định với hiệu suất cao và giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Tuy nhiên, để hiện thực hóa chương trình phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam, cần có một hệ thống chính sách đồng bộ, trong đó chính sách giá điện đóng vai trò quyết định đến tính khả thi và khả năng thu hút đầu tư của loại hình năng lượng này”, PGS.TS Ngô Trí Long nhấn mạnh.

Huy Tùng