Bài 2: Bộ Công an phối hợp với cơ quan thuế trong xử lý tội phạm

Bài 1: Bộ Công an, lực lượng nòng cốt với nhiều thách thức trong phòng chống tội phạm thuế

Việt Nam trong những năm gần đây chứng kiến sự gia tăng của các phương thức phạm tội thuế tinh vi, quy mô lớn, đặc biệt trong bối cảnh thương mại điện tử, chuyển đổi số, sử dụng hóa đơn điện tử.

Để đáp ứng yêu cầu phòng, chống loại tội phạm này, Bộ Công an đã có nhiều phối hợp với các cơ quan như Bộ Tài chính/ Cục Thuế, cơ quan thuế địa phương, các sở, ban ngành liên quan; các cơ chế, chính sách, công cụ được hoàn thiện và áp dụng thực tiễn.

Ảnh minh họa.

Việc mua bán hóa đơn trái phép và trốn thuế vẫn và đang diễn ra khá phức tạp, lực lượng Cảnh sát Kinh tế Công an các tỉnh đã khởi tố nhiều vụ mua bán hóa đơn và trốn thuế với số lượng lớn bị can, thiệt hại hàng chục, hàng trăm tỷ đồng. Việc sử dụng hóa đơn điện tử đã phần nào giúp công tác quản lý hóa đơn trở nên minh bạch hơn, nhưng các hành vi vi phạm liên quan như lập hóa đơn điện tử bất hợp pháp, mua bán hóa đơn không đúng quy định vẫn diễn ra.

Thông qua cơ chế phối hợp, các cơ quan thuế đã gửi nhiều hồ sơ tới cơ quan công an để điều tra, khởi tố. Những dấu hiệu nổi cộm như tận dụng mức thuế suất khác nhau, hóa đơn khống, công ty “ma”, chuyển giá, lợi dụng thương mại điện tử, dịch vụ số… khiến công tác phát hiện, xử lý càng trở nên khó khăn nếu không có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan.

Các biện pháp phối hợp đã được thực hiện

Hệ thống hóa đơn điện tử được triển khai trên toàn quốc, đem lại lợi ích trong tra cứu hóa đơn đầu ra – đầu vào, quản lý dữ liệu theo thời gian thực để phát hiện hành vi bất thường. 

Xây dựng bộ tiêu chí rủi ro của người nộp thuế; ứng dụng phân tích dữ liệu để xác định người nộp thuế có dấu hiệu vi phạm; chuyển những trường hợp này sang cơ quan công an khi có căn cứ. 

Khi phát hiện hành vi mua bán hóa đơn trái phép, trốn thuế quy mô lớn, Công an khởi tố vụ án, bắt giữ bị can, áp dụng các biện pháp ngăn chặn nghiêm túc.

Chuyển hồ sơ từ cơ quan thuế sang công an để điều tra, khởi tố hình sự.

Giám sát và kiểm soát các lĩnh vực trọng điểm: Thương mại điện tử, kinh doanh trực tuyến, dịch vụ số – là các lĩnh vực dễ bị lẩn tránh, sử dụng hóa đơn giả, khai sai – được đưa vào tầm giám sát cao. Công an các tỉnh phối hợp với Thuế, Công Thương để kiểm tra các hoạt động này. 

Bất động sản, thị trường chứng khoán – nơi có tiềm năng gian lận, trốn thuế lớn – được đặt trọng tâm trong các chương trình phối hợp giữa Bộ Tài chính và Bộ Công an. 

Những vướng mắc, khó khăn

Thủ đoạn phạm tội ngày càng tinh vi: Sử dụng hóa đơn điện tử, hóa đơn của nhiều đơn vị trung gian, hóa đơn “khống”, chuyển giá, doanh nghiệp đầu tư nước ngoài lập công ty “sân sau”, sử dụng thương mại điện tử để tránh kiểm soát. Những thủ đoạn này đòi hỏi chuyên môn cao, công nghệ phân tích dữ liệu tốt, và tài liệu chứng cứ rõ ràng.

Khó khăn trong thu thập, chia sẻ thông tin, dữ liệu: Pháp luật và quy định về bảo mật, quyền riêng tư có thể hạn chế trong một số trường hợp việc trao đổi thông tin giữa các cơ quan. Công nghệ thông tin, hạ tầng cơ sở dữ liệu giữa các cơ quan có thể chưa đồng bộ, dẫn đến dữ liệu chưa được cập nhật, hoặc chưa dễ dàng truy xuất đầy đủ.

Thời hạn xử lý, thủ tục hành chính: Việc thanh tra, kiểm tra thuế thường mất thời gian; khi chuyển hồ sơ sang cơ quan công an, phải đảm bảo tính pháp lý, chất lượng chứng cứ, quá trình điều tra, khởi tố có thể kéo dài. Một số doanh nghiệp có quy mô lớn, có sự liên quan nhiều nơi, nhiều cá nhân, gây khó khăn trong xác minh.

Thiếu nguồn lực chuyên môn và công nghệ: Lực lượng công an, thuế cần người có chuyên môn về kế toán, phân tích tài chính số liệu lớn, công nghệ thông tin. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn vẫn đang trong giai đoạn triển khai, chưa đồng đều.

Chưa đồng bộ trong chính sách, chế tài: Một số quy định pháp luật về hóa đơn, thuế, xử lý hình sự chưa rõ ràng hoặc chưa cập nhật với thực tế mới. Chế tài xử lý hành vi vi phạm có khi còn nhẹ, chưa đủ mức răn đe.

Qua đây có thể thấy, xử lý tội phạm thuế là một nhiệm vụ cấp thiết, tác động lớn tới kinh tế – xã hội, ngân sách nhà nước, và môi trường đầu tư kinh doanh. Bộ Công an đóng vai trò quyết định trong việc đấu tranh hình sự đối với các hành vi trốn thuế, mua bán hóa đơn trái phép, khai báo gian lận, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng, góp phần bảo đảm thu ngân sách nhà nước và ổn định xã hội.

Tuy nhiên, để thực sự hiệu quả trong việc phát hiện, xử lý và phòng ngừa, cần có sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ với các cơ quan thuế, tài chính, công thương, hải quan cùng với việc ứng dụng công nghệ hiện đại, hoàn thiện pháp luật và tăng cường năng lực chuyên môn.

Minh Châu