Bài học kinh nghiệm qua hơn 35 năm đổi mới hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và đề xuất những giải pháp trong thời gian tới

Các lĩnh vực hoạt động chính của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam qua hơn 35 năm thực hiện sự nghiệp đổi mới

Với quan điểm “Đại đoàn kết toàn dân tộc là truyền thống quý báu, đường lối chiến lược quan trọng, xuyên suốt của Đảng; nguồn sức mạnh to lớn, nhân tố quyết định thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Đảng đã khẳng định: “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể nhân dân có vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp đoàn kết toàn dân xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, chăm lo lợi ích của các đoàn viên, hội viên, thực hiện dân chủ và đổi mới xã hội, giáo dục lý tưởng và đạo đức cách mạng, quyền và nghĩa vụ công dân, thắt chặt mối liên hệ giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân”.

Trên cơ sở quan điểm của Đảng, Hiến pháp và Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, qua các kỳ Đại hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã đề ra chương trình hành động, tập trung vào 5 nhiệm vụ chính là: 1) Tuyên truyền, vận động, tập hợp các tầng lớp nhân dân; củng cố, tăng cường, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; 2) Vận động Nhân dân thi đua lao động sáng tạo, thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, giữ vững quốc phòng, an ninh của đất nước; 3) Thực hiện dân chủ, đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; giám sát và phản biện xã hội, tham gia phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tham gia xây dựng Đảng, chính quyền trong sạch vững mạnh; 4) Tăng cường đoàn kết quốc tế, mở rộng hoạt động đối ngoại nhân dân; 5) Tăng cường củng cố tổ chức, đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao hiệu quả hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới.

Qua hơn 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình, góp phần quan trọng vào thắng lợi của công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam liên tục đổi mới và nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, vận động, tập hợp các tầng lớp nhân dân, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc theo hướng thiết thực. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và các tổ chức thành viên trực tiếp tổ chức và phối hợp với các cơ quan thông tấn báo chí cung cấp thông tin về tình hình đất nước, các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; chủ trương, chương trình hành động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đến các tầng lớp nhân dân, các nội dung liên quan đến công tác Mặt trận và xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, các cuộc vận động, các phong trào thi đua của Đảng, Nhà nước và Mặt trận Tổ quốc phát động.

Mặt trận Tổ quốc tham gia tích cực và có hiệu quả trong việc xây dựng các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Gần đây, một trong những điểm nhấn quan trọng nhất trong công tác xây dựng pháp luật của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là ngày 9/6/2015 Quốc hội đã thông qua Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 2015 và đặc biệt là “Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội” ban hành kèm theo Quyết định số 217-QĐ/TW ngày 12/12/2013 và “Quy định về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền” ban hành kèm theo Quyết định số 218-QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị.

Về công tác giám sát, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội đã chủ trì hoặc phối hợp với các tổ chức thành viên khác của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các cơ quan, tổ chức của Đảng, Nhà nước triển khai các hoạt động giám sát những vấn đề liên quan đến quyền, lợi ích của Nhân dân…

Mặt trận Tổ quốc của 63 tỉnh, thành phố và hầu hết Mặt trận Tổ quốc cấp huyện và nhiều Mặt trận Tổ quốc cấp xã đã triển khai hoạt động giám sát theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước và bám sát yêu cầu thực tế của địa phương, có sự phối hợp chặt chẽ với cấp ủy và chính quyền các cấp. Những vụ việc giám sát nêu trên được Nhân dân và dư luận quan tâm, đánh giá tốt, coi đây là những tín hiệu tích cực trong đổi mới công tác Mặt trận.

Hoạt động phản biện xã hội đã đạt kết quả tích cực, các cấp Mặt trận từ Trung ương đến cơ sở đã thực hiện phản biện xã hội, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các tỉnh, thành phố đã tổ chức phản biện xã hội, tạo điều kiện để các tầng lớp nhân dân phát huy quyền làm chủ trong việc tham gia vào quá trình xây dựng các chính sách, quy định và các đề án, dự án, chương trình của địa phương có liên quan đến quyền và nghĩa vụ của Nhân dân, góp phần hoàn thiện và nâng cao chất lượng các chính sách, quy định và các đề án, dự án, chương trình trước khi ban hành, tạo sự đồng thuận xã hội về nhận thức và thống nhất về hành động của các tầng lớp nhân dân.

Các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước lớn mà Mặt trận Tổ quốc phát động và vận động Nhân dân hưởng ứng là: Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”; Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”; Phong trào “Đoàn kết, sáng tạo, thi đua nâng cao năng xuất, chất lượng, hiệu quả và hội nhập quốc tế”...

Hoạt động tập hợp, phản ánh ý kiến, nguyện vọng, kiến nghị của Nhân dân, đại diện bảo vệ quyền và lợi ích của Nhân dân ngày càng thiết thực, hiệu quả. Việc tập hợp, tổng hợp ý kiến của Nhân dân được Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thực hiện từ nhiều nguồn và được phản ánh qua nhiều kênh khác nhau. Các ý kiến phát biểu tại các hội nghị thường kỳ hoặc bất thường của Ủy ban Trung ương, Đoàn Chủ tịch và của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp đã mang tiếng nói, tâm tư, nguyện vọng của các giai cấp, tầng lớp, các tôn giáo, dân tộc, người Việt Nam định cư ở nước ngoài phản ánh trước Hội nghị và được tập hợp chung để phản ánh với Đảng và Nhà nước nói chung với từng cơ quan, tổ chức có thẩm quyền nói riêng.

Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến cùng các đại biểu, nghệ sĩ, diễn viên và đông đảo hội viên phụ nữ cùng nắm tay nhau trong vòng xòe đoàn kết tại chương trình giao lưu nghệ thuật “Thắm mãi tình quân dân” tối ngày 5/3/2024

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội luôn đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, tăng cường tuyên truyền, vận động, tập hợp, tạo sự đồng thuận, khơi dậy tinh thần yêu nước, tiềm năng, sức sáng tạo của Nhân dân trong các phong trào thi đua yêu nước; phát huy tích cực vai trò đại diện quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên và Nhân dân; tăng cường hoạt động giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; làm tốt vai trò cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân; củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa. Truyền thống, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc được củng cố, tăng cường, phát huy, đóng góp quan trọng cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Đến nay, các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên và Nhân dân ngày càng nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của việc phát huy truyền thống, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Bài học kinh nghiệm qua hơn 35 năm đổi mới hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Về chủ trương, chính sách

Thứ nhất, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chủ động nắm bắt tình hình để đề xuất với Đảng, Nhà nước về chủ trương, chính sách xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc cũng như xây dựng chương trình hành động của Mặt trận phù hợp với tình hình và điều kiện thực tế. Trong thời kỳ đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, các giai tầng xã hội, các dân tộc, tôn giáo cũng có những sự thay đổi nhất định về cơ cấu và ý thức xã hội. Không những vậy, kế hoạch, nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, an ninh, quốc phòng mỗi giai đoạn của đất nước cũng có sự điều chỉnh khác nhau.

Chính vì vậy, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng như Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp phải tích cực và chủ động nắm bắt về tư tưởng, tâm lý, tình hình thực tế của các giai tầng, các tôn giáo, dân tộc để có những đề xuất, kiến nghị với Đảng, Nhà nước ban hành các chủ trương chính sách phù hợp nhằm tập hợp, đoàn kết và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Nếu không có chính sách phù hợp với tình hình, nhiệm vụ chung của đất nước cũng như với yêu cầu, nguyện vọng của các giai tầng, các dân tộc trong xã hội thì việc xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc sẽ khó có hiệu quả cao.

Thứ hai, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc là nhiệm vụ vừa mang tính cấp bách vừa mang tính lâu dài, do vậy Mặt trận Tổ quốc tiếp tục nghiên cứu, đề xuất với Đảng, Nhà nước ban hành các quy định tạo hành lang pháp lý cho Mặt trận Tổ quốc thực hiện, từ trách nhiệm, quyền hạn đến cơ chế phối hợp giữa Đảng, Nhà nước với Mặt trận. Quan điểm, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam càng kịp thời, sát yêu cầu thực tiễn của cách mạng thì càng tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Thứ ba, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa là một điều kiện quan trọng để tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc nhưng phải có cơ chế cụ thể để Nhân dân thực sự được làm chủ xã hội. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã có nhiều hoạt động góp phần tạo lập nền dân chủ cho Nhân dân như: làm tốt công tác bầu cử các cơ quan dân cử, công tác thanh tra nhân dân, công tác hòa giải, công tác giám sát và phản biện xã hội, vận động Nhân dân góp ý xây dựng Đảng... Thực tế cho thấy ở đâu làm tốt các hoạt động dân chủ, nơi ấy sẽ củng cố được đoàn kết thực sự.

Về nội dung hoạt động

Thứ nhất, công tác tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân là công việc đầu tiên và thường xuyên của Mặt trận Tổ quốc các cấp trong việc xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Công tác thông tin, tuyên truyền phải luôn được đổi mới theo hướng thiết thực, cụ thể và tăng cường sự phối hợp giữa Ủy ban Mặt trận với các lực lượng làm công tác thông tin, tuyên truyền của Đảng, Nhà nước và các tổ chức thành viên. Công tác tuyên truyền của Mặt trận cần kết hợp với các cơ quan truyền thông của Đảng và Nhà nước để kịp thời cung cấp thông tin, đưa các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các chương trình, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, những nội dung liên quan đến việc xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc đến các tầng lớp nhân dân.

Thứ hai, luôn theo dõi, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhân dân. Đại đoàn kết toàn dân tộc là khối đại đoàn kết giữa các dân tộc, tôn giáo, giai cấp, tầng lớp xã hội, mọi thành phần kinh tế, mọi giới, mọi lứa tuổi, mọi vùng miền của đất nước; giữa Đảng, chính quyền và đoàn thể các cấp; giữa đảng viên của Đảng và quần chúng; giữa người Việt Nam ở trong nước và người Việt Nam ở nước ngoài trên nền tảng liên minh công - nông - trí thức, dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Thứ ba, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc qua tổ chức và bằng phong trào của quần chúng nhân dân. Trong quá trình đổi mới, Mặt trận coi trọng mở rộng các tổ chức và các cá nhân thành viên, coi đây là phương thức quan trọng để thực hiện chức năng đoàn kết bằng tổ chức, thông qua tổ chức. Đến nay, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã có 48 tổ chức thành viên, mỗi thành viên có chức năng, nhiệm vụ riêng của mình, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cần tiếp tục mở rộng các thành viên là các tổ chức trong nước và nước ngoài để qua đó thu hút, tập hợp các tầng lớp nhân dân ở mỗi thành phần, nghề nghiệp, địa bàn sinh sống khác nhau thành khối đại đoàn kết thống nhất của dân tộc Việt Nam.

Về tổ chức thực hiện

Thứ nhất, phối hợp và thống nhất hành động với các tổ chức thành viên trong việc xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Trong số 48 thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, mỗi thành viên có chức năng, nhiệm vụ riêng và thực hiện việc đoàn kết của ngành, giới mình trong mối quan hệ chung của việc xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Với chức năng, nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước giao phó, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cần phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội thực hiện việc tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc; tổ chức thực hiện nhiệm vụ qua các mặt hoạt động như: tham gia xây dựng chủ trương, chính sách liên quan đến tổ chức; tham gia các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước; phát huy quyền làm chủ, đại diện và bảo vệ lợi ích chính đáng của các thành viên, hội viên.

Thứ hai, phối hợp chặt chẽ với Nhà nước, chính quyền các cấp trong viêc xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Sự phối hợp giữa Mặt trận Tổ quốc với Nhà nước, chính quyền các cấp là một tất yếu cả về lý luận và thực tiễn. Hoạt động của bộ máy nhà nước là phục vụ Nhân dân, có sự tham gia của Nhân dân và chịu sự giám sát của Nhân dân. Nhà nước tôn trọng và tạo điều kiện để Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể động viên Nhân dân phát huy quyền làm chủ, tham gia xây dựng, quản lý, giám sát và bảo vệ Nhà nước.

Thứ ba, chú trọng xây dựng tổ chức bộ máy và cán bộ của hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Xây dựng tổ chức bộ máy và cán bộ có tầm quan trọng, quyết định thành công đối với công tác của Mặt trận nói chung, trong việc xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc nói riêng.

Đề xuất các giải pháp để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045

Giải pháp về sự lãnh đạo của Đảng đối với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Đảng là hạt nhân lãnh đạo xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, Đảng phải tiên phong về trí tuệ, có đường lối đáp ứng được lợi ích thiết thân của Nhân dân; có nội bộ đoàn kết, thật sự trong sạch, liêm chính; chính đáng hóa quyền lực chính trị bằng phương thức cầm quyền phù hợp trong mô hình Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, tôn trọng quyền con người, quyền công dân. Ngày 14/11/2023, Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã ban hành Nghị quyết 43-NQ/TW về tiếp tục phát huy truyền thống, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng đất nước ta ngày càng phồn vinh, hạnh phúc.

Để triển khai có hiệu quả Nghị quyết trên, Đảng nên cụ thể hóa chủ trương, đường lối đại đoàn kết dân tộc cho phù hợp với điều kiện và yêu cầu thực tiễn. Đảng tiếp tục bổ sung, hoàn thiện chủ trương, đường lối của cách mạng Việt Nam trên lĩnh vực đại đoàn kết toàn dân tộc và vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để Mặt trận có đủ yếu tố cần và đủ thực hiện vai trò, trách nhiệm đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân.

Đối với Mặt trận Tổ quốc, cùng với việc bổ sung, hoàn thiện chủ trương, đường lối của cách mạng Việt Nam, Đảng cần tăng cường hơn nữa việc đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Ngoài việc ban hành đúng đắn và lãnh đạo việc tổ chức thực hiện chủ trương, đường lối cách mạng phù hợp với quy luật phát triển và nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới, Đảng chứng tỏ sự gương mẫu trong thực hiện vai trò thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong quá trình thực hiện nhiệm vụ xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Sự gương mẫu này được thể hiện qua hiệu quả hoạt động, uy tín của tổ chức, cấp ủy đảng và từng đảng viên, đặc biệt là người đứng đầu từ Trung ương đến cơ sở, địa bàn dân cư.

Giải pháp về sự phối hợp của Nhà nước với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Nhà nước bổ sung và hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật về đại đoàn kết dân tộc cho phù hợp với yêu cầu và thực tiễn cuộc sống.

Nhà nước cần bổ sung và hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật bảo đảm cho việc xây dựng và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đặc biệt chú trọng xây dựng và thực hiện có hiệu quả hệ thống chính sách, pháp luật liên quan đến việc bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân trong điều kiện mới. Là một tổ chức liên minh chính trị duy nhất, có vai trò đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; là hình ảnh tiêu biểu của khối đại đoàn kết toàn dân tộc thì Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phải thực sự là nơi để Nhân dân thực hiện và phát huy quyền làm chủ của mình. Do đó, cần hoàn thiện cơ chế, chính sách, quy định của pháp luật rõ hơn nữa về quyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong việc tham gia xây dựng, giám sát tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước, chính quyền các cấp.

Nhà nước cụ thể hóa cơ chế bảo đảm cho Mặt trận thực sự là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, thực hiện vai trò đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của Nhân dân.

Giải pháp về tổ chức thực hiện

Chỉ đạo, định hướng đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền, về đường lối, chính sách đại đoàn kết dân tộc. Thường xuyên tổ chức học tập, quán triệt sâu sắc các quan điểm, giải pháp về công tác quần chúng của Đảng để mỗi cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức là cán bộ dân vận của Đảng.

Chỉ đạo phát triển kinh tế gắn với tiến bộ và công bằng xã hội, quan tâm thực hiện chính sách an sinh xã hội, thụ hưởng thành quả công cuộc đổi mới, nhất là về văn hóa. Xây dựng, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với sự phát triển đồng bộ giữa các loại thị trường; sự bình đẳng giữa các thành phần kinh tế; hạn chế tối đa các bất công xã hội nảy sinh từ các tình trạng độc quyền (kể cả độc quyền nhà nước và độc quyền tư nhân). Tạo công bằng xã hội trên tất cả các mặt: Công bằng trong đảm bảo các quyền tài sản, công bằng trong phân phối kết quả sản xuất gắn với lao động, công bằng về cơ hội phát triển.

Chỉ đạo tổ chức thực hiện có hiệu quả các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước. Toàn Đảng, toàn dân và toàn quân phải kết thành một khối vững chắc, làm nên sức sống các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước. Các cấp ủy đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân bám sát nhiệm vụ chính trị, nắm bắt lợi ích chính đáng của các tầng lớp nhân dân để xác định nội dung và lựa chọn cách thức phát động thi đua sát với thực tế của địa phương, đơn vị với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, phù hợp với từng đối tượng.

Giải pháp đối với tổ chức và hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Về sắp xếp, đổi mới tổ chức bộ máy Ủy ban Mặt trận các cấp. Nghiên cứu sửa đổi bổ sung Điều lệ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các văn bản hướng dẫn thi hành làm cơ sở pháp lý cho việc đổi mới tổ chức và hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đổi mới, hoàn thiện cơ quan chuyên trách của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội cấp tỉnh, cấp huyện. Nghiên cứu xây dựng chiến lược cán bộ Mặt trận, xây dựng đội ngũ cán bộ Mặt trận đủ phẩm chất, năng lực, ngang tầm nhiệm vụ.

Về cơ chế đầu tư cơ sở vật chất, tài chính phục vụ công tác Mặt trận. Hiện nay, nhiệm vụ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ngày càng nhiều và nặng nề trong khi bối cảnh quốc tế trong nước có những thay đổi, chuyển biến phức tạp, vì vậy để hoàn thành nhiệm vụ xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của đất nước, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cần có cơ chế đầu tư hợp lý trên các lĩnh vực: Cơ sở vật chất; phương tiện, trang thiết bị; đào tạo, bồi dưỡng cán bộ; chính sách lương, trợ cấp… Về chủ trương, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cần xây dựng và ban hành nghị quyết, chương trình hành động chuyên đề về nhiệm vụ xây dựng tổ chức, bộ máy, đầu tư nguồn nhân lực và kinh phí cho công tác Mặt trận.

Giải pháp về nội dung hoạt động

Tiếp tục đổi mới nội dung tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Công tác tuyên truyền, vận động trong tình hình mới một mặt phải bám sát mục tiêu, nhiệm vụ của đất nước; mặt khác phải phù hợp với từng đối tượng, tác động đến tâm tư, tình cảm, nguyện vọng và trách nhiệm của mỗi cá nhân, cộng đồng để xây dựng và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc. Để công tác tuyên truyền có chất lượng và hiệu quả cần chú trọng hơn nữa việc chăm lo và phát huy vai trò của người tiêu biểu trong các dân tộc, tôn giáo, trí thức và người Việt Nam ở nước ngoài.

Đổi mới, nâng cao chất lượng và đẩy mạnh các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước. Phong trào thi đua yêu nước phát động và thực hiện phải mang tính thiết thực, vừa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ chính trị của từng giai đoạn; vừa đáp ứng quyền lợi, nguyện vọng của người dân, phù hợp với thực tiễn cuộc sống. Phương thức triển khai phong trào phải đa dạng, đúng thời điểm, đúng đối tượng và có trọng tâm, trọng điểm nhằm phát huy được vai trò to lớn của quần chúng nhân dân trong việc tham gia cũng như chất lượng của phong trào.

Đẩy mạnh thực hiện nhiệm vụ giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước. Về hoạt động giám sát, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chủ trì, phối hợp với các tổ chức thành viên của Mặt trận, một số bộ, ngành liên quan xây dựng, ký kết thực hiện các chương trình phối hợp giám sát việc công khai, minh bạch và trách nhiệm người đứng đầu các cấp trong lãnh đạo, xác định được các hình thức giám sát phù hợp để xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện. Về hoạt động phản biện xã hội, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp tục tổ chức các hội nghị phản biện xã hội các dự thảo Luật trước khi Quốc hội bàn, các đề án của Chính phủ.

Nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác đối ngoại nhân dân. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thực hiện tốt hơn nữa vai trò, trách nhiệm chủ trì xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình, kế hoạch hoạt động đối ngoại nhân dân của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên cùng cấp.

Giải pháp về đổi mới phương thức hoạt động

Thực hiện có hiệu quả Quy chế phối hợp giữa chính quyền với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, do vậy, cần luôn đổi mới nội dung, phương thức phối hợp hoạt động giữa cơ quan chính quyền với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Mặt trận và các tổ chức thành viên cần chú trọng việc phối hợp với chính quyền bằng các quy chế, chương trình, kế hoạch cụ thể để thực sự tạo nên sức mạnh của cả hệ thống chính trị thực hiện nhiệm vụ chung.

Cần coi trọng và nâng cao tính hiệu quả, thực chất hiệp thương dân chủ, phối hợp thống nhất hành động của các tổ chức thành viên trong Mặt trận để phát huy được sức mạnh tổng hợp các giai tầng, lực lượng trong xã hội, tránh chồng chéo, bệnh thành tích và hình thức. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, công chức nhà nước về phong cách dân vận: “Trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân và có trách nhiệm với dân”; “Nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin”, thực sự vì Nhân dân, phục vụ lợi ích của Nhân dân.

Tăng cường phối hợp hoạt động với các tổ chức thành viên, phát huy vai trò của các cá nhân tiêu biểu, các hội đồng tư vấn. Phối hợp và thống nhất hành động giữa các thành viên trong Mặt trận là nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Mặt trận, đồng thời là phương thức hoạt động của Mặt trận. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cần tiếp tục đề cao phương thức và nguyên tắc này xuyên suốt trong quá trình hoạt động của mình. Việc phát huy vai trò của các cá nhân tiêu biểu trước hết là lựa chọn và đưa họ tham gia Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp, tiếp đó cần quan tâm bồi dưỡng và phát huy vai trò của họ trong việc tuyên truyền đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước trên từng lĩnh vực, từng đối tượng; thông qua họ để vận động, tập hợp các tầng lớp nhân dân, củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Hoạt động của Mặt trận hướng mạnh về cơ sở, về địa bàn dân cư. Mặt trận Tổ quốc cần coi trọng và có chính sách phù hợp để Ban Công tác Mặt trận ở cộng đồng dân cư thực hiện tốt chủ trương đưa công tác mặt trận về cơ sở khu dân cư và gia đình. Coi trọng củng cố mở rộng, nâng cao kiến thức kỹ năng cho Ban Công tác Mặt trận, xây dựng cộng đồng tự quản. Vận động, tập hợp các tầng lớp nhân dân vừa bằng tổ chức vừa bằng các phong trào, bằng các cuộc vận động. Trong cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” và “Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc”, Ban Công tác Mặt trận có vai trò rất quan trọng, trực tiếp tổ chức, thực hiện, góp phần làm cho hoạt động của Mặt trận thiết thực, hiệu quả hơn, gắn bó với Nhân dân.

LÊ MẬU NHIỆM - Tiến sĩ, Giám đốc Trung tâm Bồi dưỡng cán bộ và

Nghiên cứu khoa học Mặt trận