Bài thơ 'Vọng Phu' vào đề thi học sinh giỏi Ngữ văn

Tượng đá hình người mẹ ôm con thường được gọi là đá Vọng Phu ở Lạng Sơn.

"Văn học dĩ nhiên có tính chất giải trí, song rõ ràng đó không phải là chức năng chính yếu, là lợi thế của văn học. Những tác phẩm, thể loại văn học đậm tính giải tríchưa bao giờ có một vị thế xứng đáng, được coi trọng trong lịch sử văn học, mà chỉ bị xem đó là bộ phận văn học ngoại biên, cận văn học, văn học thị trường" (Phan Tuấn Anh).

Qua văn bản dưới đây cùng những trải nghiệm văn học của bản thân (trong đó phải có thêm ít nhất một văn bản văn xuôi), hãy trình bày suy nghĩ về nhận định trên, đồng thời làm rõ một trong những chức năng chính yếu bất kì của văn học.

VỌNG PHU

Đầu nước đá ôm con, cuối nước đá đợi chồng

Đâu chẳng sông Thương đâu chẳng Kỳ Cùng

Là tượng đá của những thời binh lửa

Nàng Vọng phu đầu sông hơn gì nàng Tô Thị cuối sông

Một mình với mây, một mình với gió

Mùa đông một mình mùa xuân hay hạ một mình...

Người ra đi chắc gì quay lại nữa

Trên đầu non lòng đá vẫn kiên trinh

[…]

Không hóa thạch kẻ ra đi, hóa thạch kẻ đợi chờ

Xói mòn những non cao, không xói mòn lòng chung thủy

Đá đứng đấy giữa mưa nguồn và chớp bể

Đợi một bóng hình trở lại giữa đơn côi.

(Chế Lan Viên)

Gợi ý đáp án câu nghị luận văn học

* Dẫn dắt, giới thiệu vấn đề cần nghị luận

* Triển khai vấn đề cần nghị luận:

Luận điểm 1: Thỏa mãn nhu cầu giải trí là một trong những chức năng cơ bản của văn học

- Giải trí là làm cho đầu óc được thảnh thơi, nghỉ ngơi sau thời gian làm việc nhiều.

- Bộ phận văn học ngoại biên, cận văn học, văn học thịtrường: không được đề cao, chỉ đáp ứng nhu cầu đọc nhất thời của độc giả.

- Giải trí là nhu cầu tất yếu, chính đáng của con người, trong đó, đọc sách, tìm đến với tác phẩm văn học là một trong những sự lựa chọn của nhiều người.

- Tác phẩm văn học giúp người đọc giải tỏa những áp lựccủa cuộc sống, mang đến những giây phút thư giản, niềm vui nhất định, cho nên, giải trí là một trong những chức năng tất yếu của văn học.

Luận điểm 2: Tác phẩm văn học có giá trị phải hướngđến những chức năng cao đẹp

Tác phẩm văn học chỉ đáp ứng nhu cầu giải trí đơn thuần thì dễ rơi vào quên lãng; hơn nữa, trong xã hội hiện nay, với sự phát triển phong phú, vượt bậc, sự cạnh tranh khốc liệt thì đọc sách (đọc tác phẩm văn học) không chiếm ưuthế so với các loại hình giải trí khác. Vậy nên, muốn có được chỗ đứng trong tâm trí độc giả thì văn học phải hướng đến các chức năng chính yếu khác: nhận thức, giáo dục, thẩm mĩ.

- Bài thơ "Vọng Phu" của nhà thơ Chế Lan Viên là minh chứng cho giá trị giáo dục của văn học: bài thơ là lòngson sắt, thủy chung của người phụ nữ.

+ Sự đơn côi của nàng Tô Thị gợi niềm thương cảm sâusắc nơi người đọc, đó là sự trông đợi mỏi mòn; sự cô đơn trải dài theo thời gian (hết đông, tàn xuân, qua hạ), lan rộng vào không gian (dâng cao lên gió, lên mây).

+ Dù là vô vọng nhưng nỗi nhớ mong không tàn lụi, niềmtin không lịm tắt; lòng chung thủy - điều tưởng như mong manh mà lại vô cùng bền bỉ, bất diệt là sự ca ngợi điều đã "hóa thạch" – không phải là thể xác mà chính là vẻ đẹp tâm hồn.

+ Phân tích thêm ít nhất một tác phẩm, trong đó có tác phẩm văn xuôi để làm sáng tỏ một trong những chức năng của văn học.

* Đánh giá chung:

- Nhìn nhận khách quan, giải trí là chức năng mang tính bản chất của văn học.

- Tác phẩm văn học chân chính hướng đến những chức năng: nhận thức, giáo dục, thẩm mĩ. Điều này đòi hỏi người cầm bút không được dễ dãi, "đơn giản hóa" công việc lao động của mình, để góp phần khẳng định ý nghĩa, tầm quan trọng của văn học đối với cuộc sống.

Ly Hương