Bán 28 hộp xôi/ngày phải nộp thuế: Hộ kinh doanh nói ngưỡng 200 triệu quá thấp

Doanh thu hơn 550.000 đồng/ngày đã phải nộp thuế

Tại phiên thảo luận chiều 19/11 về dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi) và Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu tối đa ý kiến đại biểu, trong đó tập trung nghiên cứu để xây dựng ngưỡng thuế hợp lý, phản ánh đúng thực tế cho hộ kinh doanh, bảo đảm công bằng với người làm công ăn lương.

Theo dự thảo, Bộ Tài chính đề xuất ngưỡng doanh thu chịu thuế áp dụng cho cá nhân, hộ kinh doanh từ 200 triệu đồng/năm trở lên, dự kiến áp dụng từ 1/1/2026.

Chị Nguyễn Thu, chủ một cửa hàng chuyên bán xôi ăn sáng ở Hà Nội, băn khoăn về quy định này và cho rằng mức doanh thu 200 triệu đồng/năm đã phải nộp thuế là quá thấp. Chị nhẩm tính, với mức giá trung bình 20.000 đồng/hộp xôi, chỉ cần bán 28 hộp xôi mỗi ngày, doanh thu 560.000 đồng đã phải nộp thuế.

“Nếu phải nộp thuế tới 4,5%/doanh thu (3% thuế giá trị gia tăng và 1,5% thuế thu nhập cá nhân - PV) là không hợp lý khi hộ kinh doanh nhỏ như chúng tôi đều mong doanh thu tăng lên mỗi ngày để bù chi phí, giảm bớt khó khăn”, chị Thu nói.

Với ngưỡng doanh thu 200 triệu đồng/năm, không chỉ chị Thu mà nhiều hộ kinh doanh bán đồ ăn sáng khác như bán phở chỉ 14 bát (trung bình 40.000 đồng/bát), 22 chiếc bánh mì kẹp (20.000-30.000 đồng/chiếc)... mỗi ngày đều có nguy cơ phải đóng thuế.

Nhiều hộ kinh doanh lo lắng về ngưỡng doanh thu nộp thuế từ 200 triệu đồng, áp dụng từ năm 2026. Ảnh: Nguyễn Lê

Anh Văn Tuấn, chủ cửa hàng tạp hóa ở phường Hoàng Liệt (Hà Nội), cũng nhận xét doanh thu 200 triệu đồng/năm đã chịu thuế với hộ kinh doanh là quá thấp. Khách mua hai thùng bia, nước ngọt hay hộp sữa... đã tiền triệu. Chỉ cần bán 18-20 triệu đồng tiền hàng mỗi tháng đã vượt ngưỡng.

Theo anh Tuấn, tạp hóa thường có doanh thu cao nhưng lợi nhuận chỉ khoảng 10%, trong khi thuế tính theo doanh thu; ngưỡng quá thấp sẽ tạo áp lực lớn.

Có nên nâng ngưỡng doanh thu và giảm thuế suất?

Chia sẻ với PV VietNamNet, TS Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội đánh giá ngưỡng 200 triệu đồng/năm là thấp so với thực tế. Ông đặt câu hỏi về cơ sở khoa học của con số này.

Ông phân tích, thuế giá trị gia tăng (GTGT) là thuế gián thu, người tiêu dùng cuối cùng chịu thuế, hộ kinh doanh chỉ thu và nộp thay. Hộ kinh doanh không sử dụng hóa đơn nên khi bán bát phở 50.000 đồng phần thuế GTGT đã được tính trong đó. Thuế GTGT tính trên hàng tiêu dùng, người tiêu dùng nộp, không có ngưỡng, cứ có doanh thu là có thuế.

Tuy nhiên, ở Việt Nam quy định ngưỡng vì thu nhập thấp, doanh thu thấp, nếu tính thuế thì chi phí hành thu là rất lớn. Do đó, quy định ngưỡng doanh thu để miễn thuế hay thu thuế.

“Luật Thuế GTGT đã quy định ngưỡng chịu thuế từ 200 triệu đồng/năm, áp dụng từ 1/1/2026. Việc quy định trong Luật Thuế TNCN là để đồng bộ với thuế GTGT. Rất khó để Luật Thuế TNCN đưa ra một mức khác, vì cùng hộ kinh doanh không thể để hai mức khác nhau. Đây là cái khó của Bộ Tài chính khi xây dựng chính sách: một bên là doanh thu, một bên là thu nhập”, ông Tú nói.

Về nguyên tắc, thuế TNCN áp dụng giảm trừ gia cảnh chủ yếu cho thu nhập từ tiền lương, tiền công, theo thông lệ nhiều nước. Còn đối với hộ kinh doanh, bản chất hoạt động gần như doanh nghiệp nhỏ nên nguyên tắc tính thuế có thể dựa trên doanh thu.

“Với ngưỡng doanh thu 100 triệu đồng, khoảng 1 triệu hộ được miễn thuế; khi nâng lên 200 triệu đồng từ năm 2026, số hộ miễn thuế có thể lên khoảng 2 triệu (hơn 40% tổng số hộ). Nếu nâng ngưỡng chịu thuế lên thì số hộ được miễn thuế càng lớn. Vấn đề đặt ra là căn cứ nào để xác định hộ thực sự có doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm?”, ông Tú nêu vấn đề.

Do không có cơ sở để đánh giá nên dễ dẫn đến việc nhiều hộ kinh doanh có doanh thu cao nhưng vẫn 'khoác áo' thu nhập thấp để được miễn thuế. Theo ông Tú, tạm thời giữ mức 200 triệu đồng/năm để Bộ Tài chính đánh giá tác động là hợp lý, bởi Luật Thuế GTGT vừa sửa đổi sẽ có hiệu lực từ 1/1/2026 nên không thể sửa đổi ngay lập tức.

Trước đó, khi góp ý về quản lý thuế và chính sách thuế, hóa đơn với hộ kinh doanh, ông Nguyễn Văn Được - Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín, đã đề xuất doanh thu không chịu thuế nên từ 1 tỷ đồng.

Ông Được lý giải, từ năm 2026, mức giảm trừ gia cảnh với người nộp thuế được nâng lên 15,5 triệu đồng/tháng và 6,2 triệu đồng/tháng với mỗi người phụ thuộc. Trong khi đó, từ năm 2026, hộ kinh doanh chỉ được miễn thuế đối với doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm.

Quy định này là bất bình đẳng cho người nộp thuế là hộ kinh doanh so với người nộp thuế có thu nhập từ tiền lương tiền công, đặc biệt là người nộp thuế có hai nguồn thu nhập từ kinh doanh và tiền lương, được nhận hai ưu đãi là giảm trừ gia cảnh và doanh thu không phải nộp thuế.

Vì vậy, để đảm bảo tính công bằng, bình đẳng cần thiết xây dựng mức doanh thu không chịu thuế nhằm tiệm cận và tương đồng với mức giảm trừ gia cảnh của người nộp thuế có thu nhập từ tiền lương tiền công theo phương án 15,5 triệu đồng/tháng, tức 186 triệu đồng/năm.

“Đề xuất miễn thuế với doanh thu 1 tỷ đồng không chỉ đảm bảo tính công bằng mà còn phù hợp với quy định hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên phải sử dụng máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế (theo Nghị định 70/2025 của Chính phủ). Điều này giúp chính sách thuế đồng bộ và thuận tiện cho người nộp thuế, đồng thời tạo cơ sở cho quản lý thuế hiệu quả hơn”, ông Được nói.

Về mức thuế suất, TS Nguyễn Ngọc Tú cho rằng mức 4,5% doanh thu với hộ kinh doanh ăn uống không phải là quá cao về con số tuyệt đối, vấn đề là lợi nhuận sau chi phí mới quyết định khả năng nộp thuế.

Nhưng với hoạt động phân phối, cung cấp hàng hóa, bán lẻ có lợi nhuận thường 5-10% thì thuế GTGT 1% và TNCN 0,5% doanh thu là chấp nhận được. Tuy nhiên, đối với bán buôn (lợi nhuận 1-2%), mức 1,5% có thể là quá cao.

Nguyễn Lê