Bàn giải pháp xây dựng nền kinh tế tự lực, tự cường

Doanh nghiệp là hạt nhân của nền kinh tế tự cường

Sáng 30/5, tại TP. Hồ Chí Minh, Báo Thanh Niên tổ chức hội thảo với chủ đề “Xây dựng nền kinh tế tự lực, tự cường” nhằm hiện thực hóa tinh thần của Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, với sự tham gia của nhiều chuyên gia, doanh nghiệp hàng đầu Việt Nam.Hội thảo là diễn đàn để các chuyên gia kinh tế và cộng đồng doanh nghiệp cùng nhìn lại những rào cản hiện hữu và đề xuất giải pháp nhằm đưa nền kinh tế Việt Nam chuyển mình từ phụ thuộc sang tương thuộc trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng.

Đại biểu tham dự hội thảo “Xây dựng nền kinh tế tự lực, tự cường”

Tại hội thảo, các ý kiến đều thống nhất rằng, xây dựng nền kinh tế tự lực, tự cường không đồng nghĩa với việc tự cung tự cấp hay khép kín nền kinh tế. Theo chuyên gia kinh tế TS Trần Du Lịch, Việt Nam không thể quay về thời kỳ “mỗi nước làm giày dép, quần áo cho riêng mình” mà cần chủ động tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu với vị trí ngày càng cao. Cốt lõi của tự cường là chuyển từ lệ thuộc sang tương thuộc - tức là có sự ràng buộc lợi ích hai chiều với các đối tác quốc tế thông qua năng lực nội tại mạnh mẽ, đặc biệt là từ khu vực doanh nghiệp.

Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Thảo Nguyên - Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Hòa Phát, cho rằng: Nghị quyết 68 như một “cú hích chính sách” lớn, khơi dậy tinh thần dân tộc và nâng cao vai trò của doanh nghiệp tư nhân. Theo bà, doanh nghiệp là “tế bào” của nền kinh tế, mỗi tế bào khỏe mạnh thì nền kinh tế mới vững mạnh. Hòa Phát là một ví dụ điển hình khi xuất khẩu ống thép sang Mỹ mà không bị áp thuế chống bán phá giá nhờ tỷ lệ nội địa hóa cao và chứng minh được nguồn gốc rõ ràng. Đây là minh chứng cho năng lực tự chủ trong sản xuất và chuỗi cung ứng - yếu tố then chốt để đạt được sự tự lực, tự cường.

Tuy nhiên, bà Nguyễn Thị Thảo Nguyên cũng lưu ý, doanh nghiệp Việt không chỉ cần đủ sức cạnh tranh với hàng nhập khẩu mà còn phải đóng vai trò trụ cột trong thị trường nội địa. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải không ngừng đầu tư, đổi mới công nghệ, tăng sức cạnh tranh và họ cần sự hỗ trợ từ chính sách nhà nước để làm được điều đó.

Ông Phạm Văn Việt - Chủ tịch HĐQT Công ty Việt Thắng Jean

Cùng quan điểm, ông Phạm Văn Việt - Chủ tịch HĐQT Công ty Việt Thắng Jean - chia sẻ, để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và duy trì năng lực cạnh tranh, doanh nghiệp ông từng phải bán đất để đầu tư dây chuyền công nghệ 3D với chi phí lên tới 25 triệu USD. Dù quyết định này giúp sản phẩm tiếp cận được những thị trường khó tính, nhưng cũng là một gánh nặng lớn trong bối cảnh kinh tế khó khăn.

Theo ông Phạm Văn Việt, ngành dệt may với hơn 11.000 doanh nghiệp, chủ yếu là doanh nghiệp siêu nhỏ hoặc hộ gia đình, đang tụt hậu về công nghệ và năng suất. Tỷ lệ tự động hóa chỉ khoảng 6% khiến giá thành cao, chất lượng khó cạnh tranh. Trong khi đó, các đối thủ như Trung Quốc, Bangladesh đã áp dụng công nghệ 4.0 từ lâu, cho phép sản xuất quy mô lớn với giá thành thấp. Do đó, ông kiến nghị cần có chính sách tín dụng ưu đãi, tài chính xanh và đặc biệt là các quỹ hỗ trợ đổi mới công nghệ nhằm giúp doanh nghiệp chuyển đổi nhanh hơn.

Ở lĩnh vực nông nghiệp, ông Trương Sỹ Bá - Chủ tịch Tập đoàn Tân Long - chia sẻ thành tựu đưa gạo thương hiệu Việt AAn vào thị trường Nhật Bản, nơi nổi tiếng với hàng rào kỹ thuật khắt khe. Trong năm 2024, AAn đã xuất khẩu 5.000 tấn gạo sang Nhật, dự kiến đạt 30.000 tấn trong năm nay - một con số kỷ lục. Để đạt được điều đó, Tân Long phải đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ bảo quản, chế biến, sấy và kho vận để đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm cực kỳ nghiêm ngặt.

Tuy nhiên, ông Trương Sỹ Bá nhấn mạnh rằng, đầu tư vào công nghệ nông nghiệp hiện đại là một thách thức lớn trong bối cảnh lãi suất ngân hàng 8-10%, trong khi biên lợi nhuận của ngành nông nghiệp lại thấp. Do đó, ông kiến nghị cần có chính sách tín dụng ưu đãi hơn, đặc biệt là cho những doanh nghiệp nông nghiệp đầu tư vào chế biến và bảo quản sau thu hoạch, những mắt xích còn yếu của chuỗi giá trị nông nghiệp Việt Nam.

Từ chính sách đến thực thi - Cần một hành lang pháp lý vững chắc

TS Trần Du Lịch nhận định, việc thể chế hóa Nghị quyết 68 thông qua các văn bản như Nghị quyết 198 của Quốc hội là một bước đi đúng đắn, tạo hành lang pháp lý cho doanh nghiệp phát triển. Tuy nhiên, điều quan trọng hơn là sự quyết liệt trong thực thi và hiệu quả trong triển khai chính sách. TS Trần Du Lịch cho rằng, cần tận dụng ba yếu tố then chốt: Địa thế - địa chính trị của đất nước, nguồn nhân lực và văn hóa, con người Việt Nam, cùng với năng lực của các doanh nghiệp nội địa để tạo nên nền tảng vững chắc cho nền kinh tế tự cường.

Chuyên gia kinh tế - TS Trần Du Lịch

Nhấn mạnh, Việt Nam cần có chính sách cụ thể hơn về tài chính xanh, tín dụng ưu đãi, và đặc biệt là hỗ trợ công nghệ, để các doanh nghiệp có thể tiếp cận và đầu tư vào các dây chuyền sản xuất hiện đại. TS Trần Du Lịch cho rằng, chỉ khi doanh nghiệp làm chủ được công nghệ thì mới đủ sức cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa đang tái định hình với xu hướng bảo hộ thương mại ngày càng rõ rệt.

Một điểm đáng lưu ý khác được bà Nguyễn Thị Thảo Nguyên nêu ra là sự tràn lan của hàng giá rẻ từ nước ngoài, gây áp lực nặng nề lên doanh nghiệp nội. Trong khi nhiều quốc gia đang sử dụng các biện pháp kỹ thuật và thuế quan để bảo hộ sản xuất trong nước, Việt Nam cần có chính sách hợp lý, phù hợp thông lệ quốc tế để bảo vệ các doanh nghiệp nội địa, đặc biệt là các ngành công nghiệp nền tảng như thép, dệt may, nông nghiệp chế biến.

Bà Nguyễn Thị Thảo Nguyên cũng nhấn mạnh, để vượt qua hàng rào kỹ thuật của các nước nhập khẩu, doanh nghiệp Việt phải chủ động đa dạng hóa nguồn nguyên liệu, tăng nội địa hóa và đặc biệt là đảm bảo xuất xứ rõ ràng. Việc Hòa Phát không bị Mỹ áp thuế chống bán phá giá chính là kết quả của sự chuẩn bị bài bản và chiến lược rõ ràng.

Thanh Minh