Bán hàng đa kênh: Thương mại bán lẻ lấy lại vị thế

Thị trường bán lẻ đang thay đổi

Tuy nhiên, sự bùng nổ của thương mại điện tử đã làm thay đổi đáng kể hành vi mua sắm của người tiêu dùng, đặt ra thách thức lớn cho hệ thống siêu thị và cửa hàng tiện lợi vốn từng là điểm đến quen thuộc của khách hàng thành thị.

Hành vi mua sắm của khách hàng có nhiều thay đổi

Theo báo cáo của Hiệp hội Bán lẻ Việt Nam, trong 7 tháng đầu năm 2025, doanh thu bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng tăng 9,3% so với cùng kỳ, cho thấy sức cầu nội địa vẫn ổn định. Tuy nhiên, nếu đi sâu vào cơ cấu, có thể thấy thương mại điện tử đang chiếm ưu thế. Thống kê từ Bộ Công Thương cho thấy doanh thu thương mại điện tử Việt Nam năm 2024 đạt gần 25 tỷ USD và dự kiến tăng lên 30 tỷ USD trong năm 2025, chiếm khoảng 15% tổng mức bán lẻ.

Trong khi đó, hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại và cửa hàng tiện lợi lại ghi nhận mức tăng trưởng chậm hơn. Đại diện chuỗi siêu thị BigC tại Hà Nội thừa nhận, trước đây, khách hàng có thói quen đi siêu thị cuối tuần, nhưng hiện nay phần lớn họ đặt hàng online. Lượng khách hàng vãng lai giảm từ 10-15% trong hai năm gần đây, nhất là ở các thành phố lớn.

Thương mại điện tử hấp dẫn người tiêu dùng nhờ sự tiện lợi, đa dạng lựa chọn và chính sách khuyến mãi liên tục. Đặc biệt, hệ sinh thái hỗ trợ gồm ví điện tử, dịch vụ giao hàng siêu tốc, tích điểm thành viên... khiến trải nghiệm mua sắm trực tuyến ngày càng liền mạch. Điều này gây sức ép lên siêu thị, cửa hàng trong việc giữ chân khách hàng khi họ phải gánh chi phí vận hành cao và khó cạnh tranh về giá.

PGS.TS. Nguyễn Văn Nam, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thương mại nhận định, thương mại điện tử không thay thế hoàn toàn kênh bán lẻ truyền thống, nhưng nó buộc siêu thị và cửa hàng tiện lợi phải thay đổi. Nếu không thích ứng, họ sẽ mất dần vai trò trong chuỗi cung ứng.

Omni-channel - giải pháp cân bằng

Dù gặp nhiều áp lực, hệ thống bán lẻ trực tiếp vẫn giữ những ưu thế không dễ thay thế. Đối với nhóm hàng thực phẩm tươi sống, hàng hóa cần kiểm chứng chất lượng, người tiêu dùng vẫn có xu hướng mua trực tiếp. Bên cạnh đó, việc đi siêu thị còn là một trải nghiệm xã hội - nơi gia đình, bạn bè kết hợp mua sắm với hoạt động giải trí.

Đại diện một doanh nghiệp phân phối lớn tại Bắc Ninh chia sẻ, chúng tôi nhận thấy khách hàng vẫn tin tưởng vào chuỗi cửa hàng tiện lợi và siêu thị khi mua sản phẩm cần kiểm soát nguồn gốc rõ ràng. Đây là lợi thế mà thương mại điện tử chưa thể thay thế hoàn toàn.

Trước bối cảnh này, các chuyên gia cho rằng thay vì coi thương mại điện tử và bán lẻ truyền thống là hai thái cực cạnh tranh, cần coi chúng như hai mắt xích bổ trợ trong một hệ sinh thái dịch vụ toàn diện.

Ngành bán lẻ tạo sức lan tỏa mạnh mẽ tới nhiều ngành khác

Giải pháp để cân bằng đó chính là phát triển mô hình đa kênh (Omni-channel). Nhiều siêu thị lớn đã triển khai ứng dụng mua hàng trực tuyến, giao hàng tận nơi, kết nối chặt chẽ với nền tảng online để vừa giữ chân khách hàng cũ, vừa tiếp cận nhóm khách trẻ ưa chuộng thương mại điện tử; Đầu tư logistics và kho vận để đảm bảo dịch vụ giao hàng nhanh - nền tảng then chốt giúp tối ưu chi phí và nâng cao trải nghiệm khách hàng; Ứng dụng công nghệ dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo để phân tích hành vi tiêu dùng để cá nhân hóa trải nghiệm, đưa ra gợi ý sản phẩm, chương trình khuyến mãi phù hợp, từ đó tăng tỷ lệ giữ chân khách hàng; Mở gian hàng chính hãng trên sàn thương mại điện tử...

Có thể thấy, sự phát triển của ngành bán lẻ Việt Nam trong giai đoạn tới sẽ phụ thuộc nhiều vào khả năng cân bằng giữa kênh truyền thống và thương mại điện tử. Nếu biết kết hợp, cả hai loại hình sẽ không loại trừ nhau, mà ngược lại còn bổ trợ để tạo ra một chuỗi dịch vụ hoàn chỉnh, thúc đẩy tiêu dùng nội địa, qua đó kéo theo sự phát triển của nhiều ngành nghề khác như logistics, công nghệ, bất động sản thương mại và tài chính.

“Không có loại hình bán lẻ nào chiếm ưu thế tuyệt đối. Tương lai thuộc về mô hình đa kênh, nơi khách hàng có thể mua sắm bất cứ đâu, bất cứ lúc nào, nhưng vẫn giữ được sự tin cậy và trải nghiệm trực tiếp khi cần thiết”, PGS.TS. Nguyễn Văn Nam nhận định.

Đức Hiền