Bản nghèo về đích nông thôn mới nhờ làm du lịch cộng đồng

Bản nghèo hẻo lánh

Đến Kho Mường những ngày cuối năm 2025, điều dễ nhận thấy nhất là sự đổi thay hiện hữu trên từng con dốc, nếp nhà. Bản nhỏ nằm sâu trong thung lũng, trước đây vốn được xem là “ốc đảo” khó tiếp cận, nay đã trở thành một trong những điểm du lịch cộng đồng thu hút du khách nhất của Thanh Hóa.

Bản Kho Mường nằm lọt thỏm, biệt lập trong thung lũng. Ảnh: Lê Dương

Ông Hà Văn Thào, Trưởng bản Kho Mường cho biết, bản cách trung tâm xã Pù Luông hơn 7km, từng là một trong những thôn khó khăn nhất của xã. Địa hình hiểm trở, đường giao thông nhỏ hẹp, mùa mưa sạt lở thường xuyên khiến người dân đi lại vất vả. Sinh kế chủ yếu dựa vào làm nương rẫy, trồng lúa nếp và chăn nuôi nhỏ lẻ nên thu nhập thấp; tỷ lệ hộ nghèo nhiều năm liền luôn ở mức cao.

Năm 2016, khi chính quyền xã xác định phát triển du lịch là hướng đi bền vững, Kho Mường nằm trong vùng lõi khu bảo tồn thiên nhiên, sở hữu cảnh quan hiếm có với thung lũng lòng chảo, ruộng bậc thang và hang Dơi nổi tiếng được chọn làm điểm khởi phát mô hình du lịch cộng đồng.

Sự thay đổi bắt đầu từ việc người dân đồng thuận làm du lịch. Từ vài hộ đầu tiên mạnh dạn cải tạo nhà sàn để làm homestay, đến nay toàn bản có 64 hộ đều tham gia. Những ngôi nhà sàn truyền thống được giữ nguyên kiến trúc nhưng được chỉnh trang sạch đẹp, gọn gàng, đạt tiêu chuẩn đón khách trong và ngoài nước.

Mỗi nếp nhà sàn là một homestay đón khách du lịch. Ảnh: Lê Dương

Nhờ làm du lịch, thu nhập bình quân của người dân tăng rõ rệt. Một hộ homestay làm tốt có thể đạt 150–300 triệu đồng/năm, cao gấp nhiều lần so với làm nông nghiệp truyền thống. Các dịch vụ đi kèm như xe ôm du lịch, nấu ăn, bán nông sản, biểu diễn văn nghệ cũng mang lại nguồn thu ổn định cho nhiều gia đình. Chính vì vậy, Kho Mường trở thành bản đầu tiên của xã hoàn thành các tiêu chí nông thôn mới.

Thung lũng du lịch nổi tiếng

Theo lãnh đạo xã Pù Luông, năm 2020, UBND tỉnh Thanh Hóa ban hành quyết định phê duyệt dự án “Xây dựng mô hình điểm du lịch cộng đồng bản Kho Mường”. Dự án hướng tới xây dựng sản phẩm du lịch cộng đồng có thương hiệu, giá trị và sức cạnh tranh cao; tiến tới trở thành sản phẩm OCOP đặc trưng của địa phương.

Du khách trải nghiệm ở bản Kho Mường. Ảnh: Lê Dương

Theo kế hoạch, năm 2025, điểm du lịch cộng đồng Kho Mường phấn đấu đón khoảng 7 nghìn lượt khách; năm 2030 khoảng hơn 9 nghìn lượt khách, trong đó 50% là khách lưu trú và 50% là khách quốc tế. Tổng thu từ du lịch năm 2025 dự kiến đạt gần 7 tỷ đồng; năm 2030 khoảng trên 14 tỷ đồng. Dự án cũng kỳ vọng tạo việc làm cho khoảng 120 lao động.

Để khai thác tiềm năng du lịch, các cấp chính quyền đã đầu tư hạ tầng như cải tạo đường lên xuống hang Dơi, xây dựng điểm check-in, cải tạo bãi đỗ xe và đường trong thôn, tu sửa nhà văn hóa thành điểm trưng bày... Song song với đó là phát triển đội văn nghệ, phục dựng các làn điệu dân ca Thái; xây dựng các dịch vụ du lịch mạo hiểm, khám phá, kết nối tour từ Mai Châu, bản Đôn đến Kho Mường.

Khách nước ngoài chụp ảnh cùng các em nhỏ ở bản. Ảnh: Lê Dương

Cũng theo lãnh đạo xã Pù Luông, Kho Mường không chạy theo du lịch đại trà. Người dân luôn giữ quy mô vừa phải, đảm bảo môi trường và cảnh quan không bị phá vỡ.

“Sự thành công của Kho Mường cho thấy mô hình du lịch cộng đồng, nếu được tổ chức bài bản và phát triển từ chính nhu cầu của người dân, có thể trở thành động lực mạnh mẽ giúp vùng khó thoát nghèo. Từ một bản biệt lập, Kho Mường nay đã là điểm sáng nông thôn mới của xã, góp phần đưa Pù Luông trở thành một trong những vùng du lịch sinh thái hấp dẫn của tỉnh”, lãnh đạo xã Pù Luông khẳng định.

Lê Dương