Bang giao triều Nguyễn qua sự 'giải mã' của tài liệu lưu trữ

Nhân kỷ niệm Ngày truyền thống ngành Ngoại giao Việt Nam (28/8), Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I (Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước) khai trương triển lãm ảo "Bang giao triều Nguyễn: Giữa làn gió Đông - Tây".

Đây là lần đầu tiên, triển lãm giới thiệu đến công chúng hàng trăm tài liệu đặc sắc về hoạt động ngoại giao của nước ta trong hơn 50 năm đầu độc lập, tự chủ dưới triều Nguyễn (1802 - 1858), trước khi thực dân Pháp nổ súng xâm lược và biến nước ta thành thuộc địa.

Năm 1825, Bá tước Đại tá hải quân Pháp đến Đà Nẵng xin đặt lãnh sự và thông thương, vua Minh Mạng từ chối

Trong đó, chủ yếu là các văn bản được lựa chọn từ khối Châu bản triều Nguyễn – Di sản tư liệu thế giới, có thể kể đến các hiện vật, tư liệu như: Châu bản năm Gia Long thứ 16 (1817) cho biết: Tàu đem theo lễ vật của vua Ba Lãng Sa (Pháp) tặng vua nước Việt Nam để tỏ tình hữu hảo; năm 1825, Bá tước Đại tá hải quân Pháp đến Đà Nẵng xin đặt lãnh sự và thông thương, vua Minh Mạng từ chối; Họa đồ hành trình đi sứ Trung Hoa thời Minh Mạng (1825)…

Tìm hiểu hoạt động ngoại giao của tiền nhân cũng là cách để chúng ta có thể "gạn đục khơi trong", đúc rút ra những giá trị cho cuộc sống đương đại.

Họa đồ hành trình đi sứ Trung Hoa thời Minh Mạng (1825)

Với không gian 3D độc đáo, triển lãm sẽ đưa người xem trở về lịch sử thông qua hai phần: “Đóng cửa Tây” và “Mở cửa Đông.”

Phần 1 "Đóng cửa Tây", châu bản cho thấy, các vua triều Nguyễn từ Gia Long đến Tự Đức trong quan hệ với các nước đã thực hiện nhất quán chính sách "tự thủ", "khép kín". Mặc dù vậy, triều Nguyễn không hoàn toàn "tuyệt giao" với những gì liên quan đến phương Tây (chủ yếu là Anh, Pháp, Mỹ).

Các vua triều Nguyễn từng gửi phái bộ đi xem xét tình hình phương Tây, mua đồ thiết yếu, súng đạn của phương Tây, học hỏi về khoa học kỹ nghệ...

Bên cạnh đó, tàu thuyền phương Tây cũng không ít lần nhận được sự giúp đỡ, đón tiếp của triều Nguyễn. Một số nhà Nho còn dâng điều trần đề nghị "giao hảo" với phương Tây.

Phần 2 "Mở cửa Đông", châu bản cho thấy trong khi thực hiện chính sách "không phương Tây", vua triều Nguyễn lại ưu tiên phát triển mối quan hệ với các nước phương Đông như Cao Miên, Vạn Tượng, Xiêm La, Nam Chưởng, Thủy Xá, Hỏa Xá…, đặc biệt với nước láng giềng Trung Quốc.

Châu bản năm Gia Long 16 (1817) cho biết, tàu đem theo lễ vật của vua Ba Lãng Sa [Pháp] tặng vua nước Việt Nam để tỏ tình hữu hảo.

Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I bày tỏ mong muốn triển lãm sẽ mang đến cho công chúng những trải nghiệm, khám phá thú vị, thông tin bổ ích, góc nhìn mới mẻ và hiểu biết sâu sắc hơn về hoạt động ngoại giao của nước ta dưới triều Nguyễn.

Triển lãm sẽ bắt đầu lúc 8h ngày 22/8 tại website Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I và Fanpage của Trung tâm.

Lê Mạnh Quốc