Bánh tráng Rạch Sơn

Công việc phơi bánh cũng vất vả không kém.

Nhắc tới những lò bánh tráng truyền thống ở huyện Gò Dầu, tỉnh Tây Ninh ắt hẳn nhiều người biết đến lò bánh tráng dì Út ở khu phố Rạch Sơn, thị trấn Gò Dầu. Bởi, từ suốt hơn 20 năm qua, lò bánh tráng của dì Út luôn đỏ lửa, đưa cái bánh ngon nức tiếng Rạch Sơn đi khắp các tỉnh, thành cả nước.

Nhắc tới những lò bánh tráng truyền thống ở huyện Gò Dầu, tỉnh Tây Ninh ắt hẳn nhiều người biết đến lò bánh tráng dì Út ở khu phố Rạch Sơn, thị trấn Gò Dầu. Bởi, từ suốt hơn 20 năm qua, lò bánh tráng của dì Út luôn đỏ lửa, đưa cái bánh ngon nức tiếng Rạch Sơn đi khắp các tỉnh, thành cả nước.

Những ngày này, các lò làm bánh tráng truyền thống như lò bánh nhà dì Út hoạt động hết công suất để chuẩn bị hàng cung cấp cho những ngày tết sắp tới. Dì Út, chủ lò bánh tráng kể, 20 năm trước, bà bắt đầu nghề làm bánh tráng, ngề này đã giúp nuôi sống cả gia đình. “Sống được với nghề truyền thống vốn đã khó, nhưng để giữ nghề, phát triển mạnh với nghề càng khó hơn”- dì Út nói.

Quyết không để lò bánh tắt lửa, gia đình bà mở thêm nhiều lò hơn, 2-3 lò, rồi sau đó nâng lên 5-6 lò, hàng chục lò như hiện tại.

Các lò bánh nhà dì Út nằm gọn giữa cánh đồng rộng lớn, bao quanh là những con rạch mát dịu ở khu phố Rạch Sơn. Ở đây, hơn chục phụ nữ tất bật với công việc tráng bánh, còn đàn ông thì mang bánh đi phơi nắng. Công việc của người tráng bánh thường bắt đầu từ 3 giờ đến 10 giờ. Thời điểm này thời tiết mát dịu sẽ giúp giảm bớt phần nào cái hơi nóng hừng hực của lửa than, của xửng tráng.

Để tráng được một chiếc bánh tráng mỏng, đòi hỏi người thợ phải có tính chịu khó, khéo léo. Thế nên, người làm công đoạn tráng bánh thường là phụ nữ. Mỗi chiếc bánh được tráng, người thợ phải tập trung cao độ từ đôi mắt lẫn đôi tay. Bột vừa tráng xuống xửng, khoảng 1 phút sẽ được lấy ra. Đáng nể hơn khi tay trái của người thợ vừa lấy bánh ra thì tay phải đã cầm gáo bột tráng tiếp cái bánh mới. Xửng hấp được đậy nắp, người tráng bánh lại quay sang để chiếc bánh nóng hổi vừa mang ra lên vỉ tre… Cứ thế, lần lượt hàng ngàn chiếc bánh ra lò mỗi ngày.

Để tạo được một món ăn từ bánh tráng đó là sự sáng tạo, cầu kỳ trong lao động. Nói về bí quyết tạo nên chiếc bánh tráng nức tiếng ở Tây Ninh, bà Nguyễn Thị Hồng chia sẻ: “Để chiếc bánh mỏng, đều, trong lúc tráng bánh, bàn tay của thợ phải trải bột sao cho nhẹ nhàng nhưng thật dứt khoát, gáo tráng bắt buộc phải trơn láng để bột khỏa đều mà bánh không bị rách. Bột để tráng bánh ngoài chọn loại gạo ngon, còn phải pha với chút muối để bánh tráng dai và khi tráng bánh bột mới phì, mới nổi”.

Người thợ tráng bánh đòi hỏi phải chịu khó, khéo léo và yêu nghề

Thế nhưng, theo bà Hồng, chỉ có những người thật sự yêu nghề mới làm nghề tráng bánh được. Bởi chẳng những cực nhọc mà thu nhập rất bấp bênh do phụ thuộc hoàn toàn vào thời tiết, khi trời mưa không thể tráng được. Do vậy thu nhập không ổn định. Nhiều người còn bám trụ bởi đây là nghề truyền thống từ nhiều thế hệ vốn đã không còn nhiều.

Món bánh tráng ở khu phố Rạch Sơn được nhiều người ưa chuộng. Hầu hết người dân đều biết đến hàng loạt món ăn vặt chế biến từ bánh tráng như: bánh tráng cuốn trứng hoặc trộn muối ớt, bánh tráng tỏi, bánh tráng hành, bánh tráng me... Đó là chưa kể những loại bánh tráng khác qua sự sáng tạo khéo léo của người làm nghề bánh tráng truyền thống ở Tây Ninh.

Hơn chục năm sống với nghề chế biến món bánh tráng, gia đình bà Nguyễn Thị Chính, 70 tuổi, ở thị trấn Gò Dầu đã làm ra hàng chục loại khác nhau từ cái bánh tráng. Bà Chính cho biết, nếu là cái bánh tráng được hấp chín, thường để nướng và phơi sương, loại bánh tráng phơi sương Trảng Bàng trứ danh ở Tây Ninh.

Theo bà Chính, cái nghề làm bánh tráng ở Tây Ninh rất đa dạng. Cái bánh tráng có thể được cuốn cùng với hành phi, trứng hay ướp với chút muối ớt Trảng Bàng, hoặc mắm me bỏ bịch… Hoặc loại bánh tráng với khô gà lá chanh bỏ trong những chiếc ly nhựa hay bánh tráng nướng với trứng cút... Chính sự sáng tạo đã tạo nên một nét văn hóa ẩm thực độc đáo rất riêng ở Tây Ninh.

Giang Phương