Báo chí 'không sợ' AI

PV: Trong bối cảnh AI bùng nổ. Bên cạnh việc tận dụng những lợi ích của AI, nhiều ý kiến cũng lo ngại AI có thể thay thế vị trí của các nhà báo. Quan điểm của chị về vấn đề này?

Nhà báo Liên Liên: Trí tuệ nhân tạo AI là tổng hợp thông tin đã có sẵn nên không thể thay con người để phân tích, đánh giá một chứng cứ thu thập từ một sự việc mới xảy ra, chưa có thông tin tồn tại trước đó. Trong khi đó, nhà báo đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm chứng thông tin, sáng tạo, khám phá những góc nhìn mới để tạo ra những tác phẩm báo chí tác động đến độc giả, khán giả. Nhà báo với kiến thức nền tảng, kinh nghiệm và sự nhanh nhạy để có thể phân tích, bình luận, đặc biệt là có những phản biện xã hội…

Nhà báo Liên Liên khi tác nghiệp. Ảnh: NVCC

Mặc dù AI có thể phân tích được dữ liệu lớn, đưa ra những dự đoán, xu hướng, tương tác được với độc giả, khán giả, sản xuất được khối lượng tin nhanh chóng… nhưng dữ liệu mà AI được huấn luyện phần lớn lấy từ Internet dẫn đến nguy cơ đưa ra những nội dung sai lệch. Vì AI không có khả năng xác minh tính đúng sai của thông tin trong khi tôn trọng sự thật là nguyên tắc cơ bản trong hoạt động báo chí nên nếu sử dụng AI không đúng cách và không có sự kiểm chứng sẽ gây hậu quả nghiêm trọng.

Với riêng thể loại báo chí điều tra, cá nhân chị nhận thấy AI đã có tác động gì?

- Báo chí điều tra cần đặc thù trí tuệ của con người cho nên tôi đánh giá lĩnh vực này chưa bị tác động nhiều bởi AI. Tất nhiên, nhà báo cũng có thể tận dụng AI để giải phóng sức lao động ở một số công đoạn có tính chất lặp lại như bóc băng, thu thập thông tin từ lượng tài liệu lớn… để có thêm thời gian để khai thác những khía cạnh khác trong mỗi câu chuyện, tác phẩm - những thứ AI chưa thể làm được.

Những thí sinh đang đứng trước ngưỡng cửa chọn ngành nghề muốn xin chị lời khuyên về việc có nên theo đuổi, lựa chọn nghề báo hay không, chị sẽ nói gì?

- Như tôi đã nói ở trên, nghề báo nói chung và lĩnh vực báo chí điều tra nói riêng cần có tố chất. Tuy nhiên có tố chất nhưng sau đấy phải rèn giũa, học hỏi. Có tố chất không có nghĩa là sẽ chắc chắn trở thành một nhà báo điều tra thành công. Nhưng nếu không có tố chất thì rất khó để bước chân vào lĩnh vực đó.

Quan trọng là người đó có mong muốn theo đuổi nghề nghiệp này hay không và có trách nhiệm với sự lựa chọn của mình. Nếu mình thực sự nghiêm túc với nghề thì cũng không quá phải cần có tố chất. Dẫu rằng tố chất trong một lĩnh vực đặc thù sẽ giúp cho bạn mang đến cho khán giả những tác phẩm đặc biệt. Nhưng chỉ cần là người nghiêm túc và chịu khó ham học hỏi, có tinh thần cầu thị thì tôi tin rằng, chúng ta có cơ hội trở thành đồng nghiệp lâu dài của nhau, chứ không hẳn nhất định phải theo báo chí điều tra.

Một vài năm trước các trường đào tạo báo chí có phần thi năng khiếu để kiểm tra sự phù hợp với nghề nhưng gần đây đã không còn bài thi này. Theo chị bài kiểm tra này có nên tiếp tục duy trì để người học nhận thức rõ năng lực, điều kiện của mình, tránh đi đường vòng trong công việc sau này?

- Tôi nghĩ rằng bài thi năng khiếu đó nếu như có cơ hội thực hiện thì sẽ tốt hơn là không. Nhưng chúng ta cũng đừng quá cứng nhắc là phải có nó mới được. Báo chí là một ngành nghề đặc thù đòi hỏi phóng viên phải giao tiếp xã hội nhiều nên mỗi người có thể nhận ra phần nào mình có phù hợp với nghề này hay không. Tất nhiên cũng có nhiều ngành nghề khác đòi hỏi khả năng giao tiếp tốt nhưng với người làm báo phải thường xuyên giao tiếp với thông tin, với cơ quan chức năng, với xã hội… nếu không có khả năng giao tiếp xã hội sẽ rất vất vả.

Xin cảm ơn chị!

Thu Hương (thực hiện)