Báo chí trường chinh cùng dân tộcBài cuối: 'Quả đấm thép' trên mặt trận tuyên truyền

“Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng”

Tại Đại hội III, Hội Nhà báo Việt Nam ngày 8/9/1962, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định vị thế của báo chí và lực lượng người làm báo cách mạng Việt Nam: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”. Trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ, chiến trường ở đâu, ở đó có tiếng nói của Đảng, của nhân dân, của chiến sĩ dưới hình hài những tờ báo cách mạng, bản tin phát thanh…

Bộ đội đọc báo phát hành tại mặt trận. Ảnh tư liệu

Nhìn lại lịch sử báo chí cách mạng và chặng đường phát triển của Đài Tiếng nói Việt Nam, TS. Đồng Mạnh Hùng, Trưởng Ban Thư ký biên tập, Đài Tiếng nói Việt Nam cho biết, trong kháng chiến, báo chí cách mạng đóng vai trò quan trọng trên mặt trận thông tin và cổ vũ động viên cán bộ, chiến sĩ, quần chúng. Ở thời điểm lịch sử đó, Đài Tiếng nói Việt Nam là mặt trận thông tin đặc biệt, truyền đi tiếng nói chính nghĩa của dân tộc Việt Nam đến với nhân dân cả nước và ra toàn thế giới.

Với sứ mệnh vẻ vang của một cơ quan báo chí xung kích, trong hai cuộc kháng chiến, Đài Tiếng nói Việt Nam luôn là cơ quan báo chí đầu tiên phát đi lời kêu gọi, huấn thị, chỉ đạo của Bác Hồ; là cơ quan đầu tiên báo tin thắng trận chiến dịch Điện Biên Phủ (1954), phát đi mệnh lệnh Tổng tấn công vào đêm giao thừa Mậu Thân năm 1968 (sau bài thơ Xuân Tiến lên chiến sỹ đồng bào, cả miền Nam nổi dậy Tổng tấn công), báo tin thành phố Sài Gòn hoàn toàn giải phóng (1975)…

“Trong kháng chiến chống Pháp, dù phải sơ tán nhiều lần trên chiến khu Việt Bắc nhưng Đài vẫn thực hiện phát sóng đối nội và đối ngoại với các bản tin, bài bình luận, các chương trình ca nhạc cổ động tinh thần kháng chiến của quần chúng. Trong kháng chiến chống Mỹ, kẻ thù nhiều lần tìm và diệt cơ sở Đài Tiếng nói Việt Nam, nhưng Đài chỉ một lần ngưng sóng do Mỹ ném bom trúng Đài phát sóng Mễ Trì. Do có các phương án dự phòng nên chỉ sau 9 phút, tiếng nói Việt Nam lại cất lên dõng dạc trước sự kinh ngạc của kẻ thù”, TS. Đồng Mạnh Hùng tự hào.

Các phóng viên chiến trường Chu Chí Thành, Trần Mai Hưởng, Mai Văn Minh. Ảnh: TTXVN

Theo PGS. TS. Đặng Thị Thu Hương, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, từ năm 1954 - 1975, Việt Nam tạm thời bị chia cắt thành hai miền Nam - Bắc. Báo chí là người cổ động, tuyên truyền, cũng là người tổ chức tập thể, có nhiệm vụ kêu gọi, hiệu triệu quần chúng nhân dân tham gia cách mạng xã hội chủ nghĩa, xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc; đồng thời là vũ khí đấu tranh, thực hiện thống nhất nước nhà. Qua kênh báo chí phát huy năng lực, trí tuệ của mỗi người dân, tạo ra sức mạnh “dời non, lấp biển” của khối đại đoàn kết dân tộc nhằm thực hiện sứ mệnh cách mạng lớn lao…

Làm tròn sứ mệnh vẻ vang

Trong số hàng vạn anh hùng, liệt sĩ đã hy sinh vì đất nước, vì dân tộc, lực lượng báo chí cách mạng cũng đã có trên 500 anh hùng, liệt sĩ, những nhà báo - chiến sĩ. Theo nhà báo Trần Thị Kim Hoa, nguyên Giám đốc Bảo tàng Báo chí Việt Nam, lịch sử cách mạng chống Pháp và chống Mỹ hào hùng, oanh liệt bao nhiêu thì lịch sử báo chí cách mạng trong các cuộc đấu tranh vệ quốc và kiến quốc cũng hào hùng và oanh liệt bấy nhiêu. Người làm báo thời chiến như những cánh chim của mùa xuân cách mạng, đã cống hiến bằng chính máu xương và ngòi bút can trường, bất khuất.

Trong kháng chiến, báo chí là kênh để Việt Nam nhận được sự ủng hộ của bạn bè quốc tế. Ảnh tư liệu

Trong những tòa soạn báo - những ngôi nhà đơn sơ lợp lá khi ấy để lại đến hôm nay những tấm gương làm báo trung dũng, quả cảm. Nhiều người trong số họ không kịp nhìn thấy ngày hòa bình, thống nhất. Nhà báo Cao Kim, một trong những nhà báo miền Bắc có mặt tại Tây Ninh, vừa cầm bút và cầm súng, có lúc tưởng đã hy sinh, giấy báo tử về tới hậu phương trước khi người từ chiến trường trở về...

Nhà báo Trần Ngọc Đặng trong trận đánh ở Tây Ninh năm 1967 đã bắn cháy hai xe bọc thép trước khi hy sinh. Nhà báo Trương Thị Mai, phóng viên Thông tấn xã Giải phóng tại Trung Nam Bộ bị địch bắt và tra tấn dã man, chấp nhận hy sinh để bảo đảm an toàn căn cứ của Phân xã và Khu ủy. Nhà báo, nhà nhiếp ảnh Bùi Đình Túy trên đường đi công tác, máy bay Mỹ oanh tạc, bị trúng bom, hy sinh tại mặt trận Trảng Dầu lúc 53 tuổi…

Có những phóng viên tay bút, tay máy và tay súng/ Bắn máy bay rơi, diệt xe tăng Mỹ giữa trận càn/… Có những nhà cha con, anh em là đồng đội/ Chung một chiến hào, vì mỗi bức ảnh, dòng tin. Những câu thơ của nguyên Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam, nhà báo Trần Mai Hưởng hồi tưởng về báo chí một thời lửa đạn, đồng hành với toàn dân tộc trong cuộc chiến đấu vì độc lập, tự do, thống nhất đất nước. Theo ông, sứ mệnh thiêng liêng được trao cho người làm báo, để báo chí trở thành một binh chủng then chốt trên mặt trận tư tưởng, để mỗi tác phẩm báo chí như “lời hịch cách mạng”, “tiếng gọi non sông”, góp phần tạo nên sức mạnh chiến đấu và chiến thắng của quân và dân ta.

Ngày 30/4/1975, trong những cánh quân tiến về Sài Gòn và đánh đổ sập cánh cổng dinh Độc lập, đầu não của chính quyền miền Nam Cộng hòa, có cánh quân báo chí. Ảnh tư liệu

Để rồi, ngày 30/4/1975, trong những cánh quân tiến về Sài Gòn và đánh đổ sập cánh cổng dinh Độc lập, đầu não của chính quyền miền Nam Cộng hòa, có cánh quân báo chí với một tinh thần và sức mạnh dồn lại của 21 năm khát khao độc lập, thống nhất, của 30 năm chiến đấu vì hòa bình, của 45 năm son sắt dưới ngọn cờ của Đảng. Báo Giải phóng số cuối cùng đăng tin chiến thắng lịch sử, cả nước vỡ òa. Từ những trang báo viết tay in trên bàn đá giữa rừng Việt Bắc đến những số báo rực lửa nơi tiền tuyến miền Nam, báo chí cách mạng Việt Nam đã hoàn thành sứ mệnh vẻ vang, tạo nên một dòng chảy lịch sử kiên cường và vĩ đại.

Thắng lợi của dân tộc cũng là lời khẳng định bản lĩnh và trí tuệ của báo chí Việt Nam trong hành trình bảo vệ nền độc lập, thống nhất đất nước. Đây là minh chứng hùng hồn cho con đường đấu tranh vì Tổ quốc của các nhà báo - chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tư tưởng, cổ vũ toàn dân, toàn quân vững tin thắng lợi, cũng là minh chứng cho những đóng góp to lớn của báo chí cách mạng suốt 100 năm qua luôn là cầu nối giữa Đảng với nhân dân.

Theo nhận định của PGS. TS. Nguyễn Danh Tiên, Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng: “Trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế, những bài học và vai trò của báo chí cách mạng vẫn còn nguyên giá trị. Việc kế thừa và phát huy tinh thần báo chí kháng chiến là nhiệm vụ quan trọng để xây dựng một nền báo chí chuyên nghiệp, hiện đại, nhân văn, phụng sự lợi ích của dân tộc và nhân dân”.

Khôi Nguyên