Bảo đảm an ninh, an toàn dữ liệu tích hợp trong thẻ căn cước công dân

Sáng 10/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 5, Quốc hội tiến hành thảo luận ở tổ về dự án Luật Căn cước công dân (sửa đổi), được Chính phủ chỉnh lý tên gọi thành dự án Luật Căn cước nhằm bảo đảm tính bao quát và phù hợp với phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng của Luật.

Cân nhắc kỹ việc chỉnh lý tên gọi dự thảo Luật, tên thẻ căn cước công dân

Góp ý kiến vào dự thảo Luật, đại biểu Hoàng Thanh Tùng (đoàn Sóc Trăng) đồng tình với sự cần thiết sửa đổi Luật Căn cước công dân, cho rằng phạm vi điều chỉnh của luật đã mở rộng hơn. Theo đó, giấy tờ căn cước không chỉ cấp cho công dân Việt Nam mà còn cấp cho cả bộ phận người không có quốc tịch cư trú ở Việt Nam.

Đi vào một số nội dung cụ thể, đại biểu bày tỏ băn khoăn với việc chỉnh lý tên gọi từ “Luật Căn cước công dân (sửa đổi)” sang “Luật Căn cước”.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho biết, qua nghiên cứu và trên thực tế cho thấy vẫn có giải pháp để xử lý, vẫn bổ sung được đối tượng, vẫn điều chỉnh (bổ sung việc cấp giấy tờ căn cước không phải cho công dân Việt Nam) mà không phải sửa tên luật.

Hiện tại nước ta đã cấp được hơn 80 triệu thẻ căn cước công dân, nếu mở rộng thêm với người dưới 14 tuổi thì đối tượng áp dụng vẫn chủ yếu là công dân Việt Nam. Còn số người gốc Việt Nam mà chưa có quốc tịch Việt Nam bây giờ cần cấp căn cước công dân chỉ chiếm 31 nghìn người, một số rất nhỏ so với những người đã được cấp.

Do đó, đại biểu Tùng đồng ý đề nghị bổ sung có quy định cấp giấy tờ căn cước cho những đối tượng có gốc Việt Nam để quản lý. Tuy nhiên, việc này chỉ cần quy định vào một chương trong điều khoản thi hành. Như vậy cũng không ảnh hưởng nhiều đến phạm vi điều chỉnh.

Về việc đổi tên “thẻ căn cước công dân” thành “thẻ căn cước”, đại biểu nêu quan điểm không nên thực hiện, bởi tên thẻ căn cước công dân hiện đã rất quen thuộc với người dân nước ta. Việc thay đổi tạo tâm lý không có tính ổn định cho người dân, liên tục xáo trộn.

Quang cảnh phiên thảo luận ở Tổ Hà Nội sáng 10/6. (Ảnh: THỦY NGUYÊN)

Đại biểu dẫn chứng việc trước đây chúng ta có chứng minh nhân dân 9 số, sau đó là chứng minh nhân dân 12 số, sau lại cấp thẻ căn cước công dân không gắn chíp, thẻ căn cước gắn chíp và giờ là đề xuất thẻ căn cước.

“Trong một thời gian ngắn mà chính sách của Nhà nước thay đổi liên tục như thế này dẫn đến một tâm lý không tốt cho người dân. Chưa kể quá trình chuyển đổi phải mất ít nhất 20 năm. Đặc biệt hiện nay chúng ta đã cấp được hơn 80 triệu thẻ cho người dân”, đại biểu đoàn Sóc Trăng nói.

Băn khoăn vấn đề bảo mật thông tin dữ liệu cá nhân

Về việc tích hợp thông tin giấy tờ, đại biểu Tùng nhất trí với đề xuất tích hợp một số thông tin công dân vào thẻ căn cước, tuy nhiên bày tỏ băn khoăn về vấn đề bảo mật thông tin dữ liệu cá nhân.

Theo quy định của Hiến pháp thì thông tin cá nhân, bí mật riêng tư phải được bảo vệ. Ai có thẩm quyền thì mới được tiếp cận đến những thông tin đó chứ không phải ai cũng được phép.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật lấy ví dụ khi cảnh sát giao thông kiểm tra người dân tham gia giao thông có giấy phép lái xe hay không thì cảnh sát chỉ được tiếp cận thông tin về giấy phép lái xe. Còn với những thông tin khác được tích hợp bên trong thẻ căn cước thì không được phép tiếp cận.

Hay như đi khám chữa bệnh thì bác sĩ chỉ được tiếp cận thông tin về số thẻ bảo hiểm y tế chứ không được tiếp cận thông tin khác. “Về mặt kỹ thuật, các cơ quan chức năng cần giải quyết việc này thế nào?”, đại biểu đặt vấn đề.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan phát biểu ý kiến trong phiên thảo luận tại tổ sáng 10/6. (Ảnh: THỦY NGUYÊN)

Có chung quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Lan (đoàn Hà Nội) đánh giá, việc mở rộng, bổ sung thêm thông tin lưu trữ là cần thiết để tăng cường chia sẻ, kết nối giữa các cơ sở dữ liệu quốc gia, từ đó phát huy hiệu quả sử dụng, nâng cao hiệu lực quản lý các cơ sở dữ liệu

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cần quy định cụ thể thông tin nào bắt buộc, thông tin nào không bắt buộc đưa vào dữ liệu này, đối tượng nào phải cung cấp những loại thông tin nào, nhằm bảo đảm tiện lợi, hiệu quả hơn trong công tác quản lý và sử dụng.

Đại biểu Lan nhất trí đề xuất tích hợp một số thông tin công dân vào thẻ căn cước để giảm bớt thủ tục giấy tờ cho công dân, tạo thuận lợi cho cơ quan, tổ chức trong thực hiện các giao dịch hành chính, dân sự.

Nữ đại biểu đoàn Hà Nội lưu ý, việc tích hợp thông này cần chuẩn bị cơ sở hạ tầng tốt để bảo vệ dữ liệu, tránh để lộ thông tin bí mật đời tư của công dân. “Điều này rất quan trọng, nếu làm không tốt sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy về sau”, đại biểu Lan nhấn mạnh.

Giá trị sử dụng tài khoản định danh điện tử tương đương thẻ căn cước

Thông tin thêm về một số nội dung trong dự án Luật Căn cước công dân (sửa đổi), đại biểu Lê Nhật Thành (đoàn Hà Nội) nêu rõ, Luật Căn cước công dân năm 2014 mới chỉ tập trung vào việc quản lý công dân qua cơ sở dữ liệu căn cước công dân, cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư qua thẻ căn cước, mà chưa có quy định về tài khoản định danh điện tử đối với cá nhân trên môi trường điện tử.

Quy định pháp luật về các vấn đề nêu trên chủ yếu được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn thi hành luật, văn bản dưới luật. Trong khi đó, đây là vấn đề lớn, tác động rộng rãi đến các cơ quan, tổ chức, cá nhân nên cần phải được luật hóa để bảo đảm đúng tinh thần của Hiến pháp.

Đại biểu cho biết, thực tiễn Bộ Công an cũng đang triển khai cấp tài khoản định danh điện tử cho người dân theo Nghị định số 59. Chỉ có tài khoản do hệ thống định danh và xác thực điện tử của Bộ Công an tạo lập cho người dân Việt Nam mới là tài khoản định danh điện tử. Nghị định cũng quy định rõ giá trị sử dụng tài khoản định danh điện tử của người dân tương đương thẻ căn cước.

Đại biểu Lê Nhật Thành tham gia ý kiến thảo luận tổ. (Ảnh: THỦY NGUYÊN)

Về giải pháp bảo đảm an ninh dữ liệu thông tin tích hợp trong thẻ căn cước, Ủy viên chuyên trách của Hội đồng Dân tộc nhấn mạnh, Luật Căn cước đã xác định rõ nguyên tắc quản lý căn cước, cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và cơ sở dữ liệu căn cước, vừa bảo đảm quyền con người và quyền công dân chặt chẽ và an toàn.

Đồng thời, trong triển khai thực tế, Bộ Công an đã có thiết bị chuyên dụng để bảo đảm an toàn, an ninh thông tin trong khai thác dữ liệu từ thẻ căn cước gắn chíp.

“Việc khai thác thông tin trong thẻ căn cước được bảo đảm đủ các điều kiện kỹ thuật, cụ thể: chỉ có thiết bị chuyên dụng của Bộ Công an đã được đánh giá, kiểm tra đạt tiêu chuẩn, quy chuẩn mới có thể khai thác được thông tin tích hợp trong thẻ căn cước. Đây là thiết bị sử dụng phần mềm chuyên dụng, có mã hóa bảo mật, và được quản lý theo mã số riêng, truy nguyên được chủ thẻ sử dụng”, đại biểu khẳng định.

Bên cạnh đó, việc khai thác thông tin trong thẻ căn cước được phân cấp, phân quyền cụ thể, bảo đảm đối tượng khai thác chỉ được phép khai thác khi thực hiện trong chức năng, nhiệm vụ được giao, và phải được người dân đồng ý thông qua việc xác thực bằng quét vân tay, khuôn mặt trên thiết bị hoặc qua ứng dụng di động VNeID. Người dân có quyền cho phép tổ chức, cá nhân khai thác thông tin nào thì sẽ quyết định phê duyệt trên ứng dụng VNeID.

Trường hợp người dân bị mất thẻ căn cước, nếu bị người khác sử dụng thẻ căn cước trái phép cũng không khai thác được thông tin tích hợp trong chip khi không được chủ thẻ xác nhận trên thiết bị chuyên dụng hoặc ứng dụng VNeID.

Trường hợp người dân bị mất thẻ căn cước mà chưa có điều kiện thực hiện việc cấp lại thẻ thì vẫn có thể thực hiện việc khai thác sử dụng thông tin tích hợp qua căn cước điện tử.