Bảo đảm khắc phục được những hạn chế về công tác bảo vệ môi trường

Trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà đã nhấn mạnh đến sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo vệ môi trường. Theo đó, môi trường nước ta đang diễn biến ngày càng phức tạp; chất lượng môi trường tại một số nơi đã vượt ngưỡng cho phép, không còn khả năng tiếp nhận chất thải. Đã xuất hiện những sự cố môi trường lớn, đặc biệt là sự cố môi trường do Formosa gây ra, đòi hỏi phải nhanh chóng thay đổi phương thức quản lý, kiểm soát về môi trường đối với các dự án đầu tư lớn, phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao.

“Bên cạnh đó, sự bùng phát dịch bệnh, đặc biệt là đại dịch Covid-19 hiện nay đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về vấn đề bảo vệ môi trường”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, nhiều quan điểm, chủ trương, chính sách mới của Đảng và Nhà nước về phát triển bền vững, bảo vệ môi trường đã được ban hành cùng với nhiều cam kết quốc tế có liên quan đến môi trường đã được Việt Nam tham gia, cần sớm được thể chế hóa để triển khai thực hiện....

Chủ tịch và các Phó chủ tịch Quốc hội điều hành phiên họp. Ảnh: TTXVN.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết một số nội dung sửa đổi, bổ sung đáng chú ý của dự thảo luật. Cụ thể, dự thảo luật đã sửa đổi, bổ sung và cụ thể hóa các cơ chế, chính sách nhằm cải thiện và bảo vệ chất lượng môi trường đất, nước, không khí, kiểm soát ô nhiễm xuyên biên giới; bổ sung quy định về sức khỏe môi trường nhằm kiểm soát, phòng ngừa tác hại của các yếu tố môi trường đến sức khỏe con người...

Đặc biệt, dự án luật đã thể hiện rõ quan điểm sàng lọc dự án đầu tư; đưa ra các tiêu chí để lựa chọn dự án bền vững như công nghệ tốt nhất hiện có, mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn... Đồng thời, cụ thể hóa nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền; khuyến khích áp dụng công nghệ thân thiện môi trường, xử lý kết hợp thu hồi năng lượng; quy định việc hạn chế sản phẩm nhựa sử dụng một lần, túi ni lông khó phân hủy để giảm ô nhiễm môi trường và rác thải nhựa đại dương...

Bộ trưởng Trần Hồng Hà trình bày tờ trình của Chính phủ. Ảnh: TTXVN.

Phát biểu tại phiên họp, nhấn mạnh đây là một dự án luật quan trọng, có tính thời sự và rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu bày tỏ tán thành việc sửa đổi cơ bản toàn diện dự án Luật Bảo vệ môi trường để thể chế hóa đầy đủ quan điểm của Đảng; nhất là về bảo vệ môi trường là vị trí trung tâm của các quyết định phát triển, không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cũng cho rằng, có nhiều vấn đề về bảo vệ môi trường mới phát sinh trong thực tiễn hiện nay mà Luật hiện hành chưa có đủ cơ sở để xử lý như trong một số sự cố môi trường lớn thời gian qua. Một số quy định của Luật hiện nay mang tính khung, nguyên tắc nhiều, thiếu tính quy phạm, cụ thể nên tính khả thi thấp. Luật hiện nay cũng chưa rạch ròi về trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước, chưa đề cao trách nhiệm của Nhà nước, cộng đồng, xã hội, doanh nghiệp, người dân. "Sự nghiệp bảo vệ môi trường không chỉ của Nhà nước mà của toàn dân, toàn xã hội và quan điểm, tư duy này cần được thể hiện trong Luật", Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nhấn mạnh.

Ngoài ra, Phó chủ tịch Quốc hội cũng gợi ý, Luật cũng cần tính đến biến đổi khí hậu, cân bằng sinh thái, an ninh nguồn nước, bầu khí quyển, đại dương, rác thải nhựa… với cách nhìn toàn diện, dài hạn và hợp tác quốc tế chặt chẽ, bởi những vấn đề này chỉ riêng Việt Nam thì không thể giải quyết.

Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu phát biểu ý kiến.

Tán thành sự cần thiết sửa đổi luật và khẳng định bảo vệ môi trường là vấn đề quan trọng, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng, dự án luật này phải giải quyết được những bất cập, đưa vào những quy định phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của đất nước, bảo đảm tính khả thi, không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế song những quy định tiêu chuẩn môi trường cũng không làm cản trở phát triển kinh tế. Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng đề nghị bổ sung quan điểm xây dựng Luật cần thể chế Điều 43 Hiến pháp 2013 quy định rằng “mọi người có quyền được sống trong môi trường trong lành và có nghĩa vụ bảo vệ môi trường”. Do đó, Luật cần hướng đến nâng cao nhận thức, trách nhiệm, nghĩa vụ của mọi người chứ không chỉ của cơ quan quản lý nhà nước.

Nhấn mạnh đây là dự án luật khá đồ sộ với 16 chương 192 điều, phạm vi sửa đổi rộng, có nhiều nội dung mới so với quy định hiện hành và liên quan đến nhiều quy định tại các luật và các văn bản đang có hiệu lực, chức năng của các bộ, ngành, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị, cần phải rà soát lại để bảo đảm thống nhất với những luật vừa ban hành và luật đang đang chuẩn bị ban hành. Đồng thời, rà soát những cam kết quốc tế về môi trường trong các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, trong đó có Hiệp định CPTPP, gần đây nhất là EVFTA, nhằm tạo hành lang pháp lý để phát triển đất nước phù hợp với các cam kết quốc tế, đáp ứng yêu cầu trong nước.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh, đây là một luật rất khó, rất rộng, tác động rất lớn đến nhiều vấn đề, do đó, phải tính toán đến tính cụ thể, tính khả thi và bảo đảm khi luật ra đời sẽ khắc phục được cơ bản những tồn tại, hạn chế từ trước đến nay về công tác bảo vệ môi trường.

Qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung Luật Bảo vệ môi trường để đáp ứng yêu cầu của tình hình mới; thống nhất đổi tên là dự án Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) thay cho dự án luật trước đây là chỉ sửa đổi một số điều của Luật Bảo vệ môi trường và thống nhất với phạm vi sửa đổi theo đề nghị của Chính phủ.

Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển đề nghị các cơ quan hữu quan tiếp thu, giải trình, hoàn chỉnh dự án luật này và giao cho Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường thẩm tra chính thức để trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ 9 tới đây.

NGUYỄN THẢO