Bảo đảm kinh phí phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo

Họp báo thường kỳ tháng 10/2025 tại Bộ Khoa học và Công nghệ. (Ảnh: TL)

Sáng 31/10, tại buổi Họp báo thường kỳ tháng 10/2025, đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ đã thông tin về 7 nghị định được ban hành, tập trung hướng dẫn chi tiết các nội dung của Luật Khoa học Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; trong đó có Nghị định số 265/2025/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo về tài chính và đầu tư trong khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (Nghị định 265/2025/NĐ-CP).

Bảy nội dung liên quan tài chính và đầu tư

Theo đại diện Vụ Kế hoạch-Tài chính (Bộ Khoa học và Công nghệ), Nghị định số 265/2025/NĐ-CP thể hiện rõ tinh thần của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, là chính sách về tài chính và đầu tư được quy định đồng bộ, thống nhất với các quy định pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đầu tư công, ngân sách nhà nước và thuế thu nhập doanh nghiệp.

Mục tiêu đổi mới của Nghị định 265/2025/NĐ-CP là cơ chế quản lý, phân bổ và kiểm soát ngân sách gắn với đánh giá hiệu quả đầu ra và trách nhiệm giải trình của người sử dụng ngân sách nhà nước, chứ không chỉ là tuân thủ quy trình đánh giá đầu vào như trước đây.

Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn 7 nội dung liên quan đến tài chính và đầu tư trong khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, bao gồm: Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; kế hoạch về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; ngân sách nhà nước cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; nội dung chi ngân sách nhà nước cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; lập dự toán, phân bổ, quản lý, sử dụng, quyết toán ngân sách nhà nước cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo;

Quỹ phát triển khoa học và công nghệ quốc gia, Quỹ đổi mới công nghệ quốc gia; Quỹ phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở Trung ương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp, tổ chức, đơn vị sự nghiệp và các khoản chi của doanh nghiệp cho hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Định hướng ưu tiên đầu tư lĩnh vực công nghệ then chốt

Một điểm nhấn quan trọng của Nghị định 265/2025/NĐ-CP là quy định rõ ràng và có tính hệ thống về kế hoạch tổng thể phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong giai đoạn 5 năm.

Theo đại diện Vụ Kế hoạch-Tài chính, đây là quy định nhằm thiết lập một khung kế hoạch trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo mang tính trung hạn có định hướng chiến lược, gắn kết chặt chẽ với kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, kế hoạch phát triển ngành, lĩnh vực và kế hoạch đầu tư công của quốc gia.

Kế hoạch tổng thể này không chỉ là công cụ điều phối nguồn lực, mà còn là cơ chế bảo đảm tính liên thông giữa các kế hoạch của bộ, ngành và địa phương. Nó tạo nền tảng để thống nhất mục tiêu, định lượng rõ kết quả cần đạt và định hướng ưu tiên đầu tư cho các lĩnh vực công nghệ then chốt, các ngành có khả năng dẫn dắt nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.

Nghị định cũng quy định cụ thể về quy trình xây dựng, lấy ý kiến, phê duyệt và giám sát đánh giá kế hoạch khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo 5 năm, bảo đảm sự minh bạch, khoa học và gắn trách nhiệm của các Bộ, ngành và địa phương, là căn cứ để điều chỉnh phân bổ ngân sách nhà nước và bố trí vốn đầu tư công cho giai đoạn tiếp theo.

Có thể nói, quy định này giúp Nhà nước không chỉ quản lý tốt hơn nguồn lực đầu tư cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, mà còn đóng vai trò dẫn dắt chiến lược phát triển quốc gia dựa trên tri thức và đổi mới sáng tạo.

Phân bổ kinh phí minh bạch, công khai, gắn với kiểm tra

Một trong những điểm mới của Nghị định số 265/2025/NĐ-CP là cơ chế bổ sung/điều chỉnh kinh phí cho tổ chức khoa học và công nghệ công lập căn cứ đánh giá kết quả hoạt động của tổ chức này nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của tổ chức khoa học và công nghệ công lập; khuyến khích các tổ chức khoa học và công nghệ công lập tăng cường huy động nguồn lực xã hội hóa theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước; hợp tác công tư thực hiện các nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo giữa viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về đầu tư theo phương thức đối tác công tư.

Cơ chế cấp bổ sung kinh phí chi bảo đảm và duy trì hoạt động thường xuyên của tổ chức khoa học và công nghệ công lập với biên độ tăng, giảm 10% theo đánh giá kết quả hoạt động của tổ chức.

Đại diện Vụ Kế hoạch-Tài chính cho biết, việc phân bổ kinh phí bổ sung theo đánh giá kết quả hoạt động của tổ chức khoa học và công nghệ công lập bảo đảm minh bạch, công khai và gắn với cơ chế kiểm tra, đánh giá của cơ quan có thẩm quyền và thực hiện theo quy định tại Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo về thông tin, thống kê, đánh giá, chuyển đổi số và các vấn đề chung.

Kết quả đánh giá hoạt động của tổ chức khoa học và công nghệ công lập được Bộ Khoa học và Công nghệ cập nhật hàng năm và công khai trên Hệ thống thông tin quốc gia về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Nhà nước trở thành “nhà kiến tạo thị trường tri thức”

Một điểm mới rất đáng chú ý của Nghị định 265/2025/NĐ-CP là cơ chế mở rộng và đa dạng hóa nguồn lực đầu tư cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Nếu trước đây, phần lớn hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo phụ thuộc vào ngân sách nhà nước, thì nay, nghị định đã tạo hành lang pháp lý rõ ràng để thu hút nguồn lực từ doanh nghiệp, tổ chức, đơn vị sự nghiệp.

Cụ thể, các tổ chức, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp được khuyến khích thành lập quỹ phát triển khoa học và công nghệ; các khoản chi của doanh nghiệp cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được khấu trừ hợp lý khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp và Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội; được tham gia đặt hàng, đầu tư vào dự án khởi nghiệp sáng tạo, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, hoặc hợp tác công-tư trong các nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Theo đại diện Vụ Kế hoạch-Tài chính, với quy định này Nhà nước không chỉ là “nhà tài trợ” mà trở thành “nhà kiến tạo thị trường tri thức”, nơi mỗi đồng vốn công được dùng để kích hoạt và dẫn dắt nhiều đồng vốn tư nhân.

Cơ chế này mở ra một hướng tiếp cận hoàn toàn mới: huy động sức mạnh tổng hợp của toàn xã hội - từ khu vực công, tư, viện nghiên cứu đến các startup công nghệ - để khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo thực sự trở thành động lực then chốt của tăng trưởng bền vững.

BÍCH LIÊN