Bảo đảm nhà ở xã hội đến đúng đối tượng

Cùng với việc đẩy nhanh tiến độ dự án, Thành phố chú trọng siết chặt kỷ cương, minh bạch thông tin và tăng cường chế tài, qua đó bảo đảm nhà ở xã hội đến đúng đối tượng, ngăn chặn lợi dụng chính sách để trục lợi.

Ngăn trục lợi từ thông tin không chính thống

Tại Kỳ họp thứ 6, Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh vừa qua, đại biểu Nguyễn Thị Việt Tú nêu thực trạng các thông tin sai lệch, thậm chí bịa đặt về nhà ở xã hội lan truyền trên mạng xã hội, gây hoang mang cho người dân. Nhiều nội dung được môi giới và “cò đất” dựng lên dưới dạng quảng cáo, rao bán dự án không đúng quy định, khiến người dân dễ ngộ nhận và xếp hàng đăng ký theo những nguồn tin thiếu kiểm chứng.

Theo đại biểu, nhu cầu về nhà ở xã hội rất lớn, tạo cơ hội cho phát sinh môi giới, đẩy giá, thậm chí thu phí trái quy định. Điều này dẫn đến rủi ro trực tiếp cho những người yếu thế, những đối tượng thật sự cần được hỗ trợ nhà ở. Đại biểu đề nghị Sở Xây dựng tăng cường công khai thông tin chính thức để người dân tiếp cận đúng, hạn chế tối đa tin giả và hành vi lừa đảo.

Theo luật sư Trương Anh Tú (Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội), việc chuyển nhượng nhà ở xã hội trái phép thông qua các giao dịch ủy quyền trá hình, hợp đồng dân sự ngầm, vi bằng đặt cọc… ngày càng phức tạp. Ông phân tích: “Khoảng chênh lệch lớn giữa giá bán nhà ở xã hội và nhà thương mại đã tạo sức hút cho đầu cơ ngầm, kéo theo nhiều hành vi vi phạm, làm méo mó bản chất nhân văn của chính sách”.

Hồ sơ xét duyệt hiện nay chủ yếu dựa trên kê khai thông tin, trong khi cơ sở dữ liệu thuế, dân cư, đất đai chưa đồng bộ, dẫn đến khó khăn trong xác minh. Lợi dụng kẽ hở này, dịch vụ “làm hồ sơ” bị thổi giá từ 3–10 triệu đồng/bộ. Nhiều người dân thiếu thông tin đã tìm đến dịch vụ này, nhưng khi bị thanh tra, hồ sơ có thể bị tuyên vô hiệu, gây thiệt hại trực tiếp cho chính người có nhu cầu thật.

Minh bạch thông tin, giải pháp then chốt

Trước những bất cập nêu trên, Giám đốc Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh Trần Quang Lâm cho biết, thành phố đang triển khai nhiều giải pháp trọng tâm nhằm đưa chính sách nhà ở xã hội trở về đúng bản chất hỗ trợ an sinh.

Giải pháp quan trọng nhất là công khai, minh bạch toàn bộ thông tin liên quan các dự án nhà ở xã hội. Danh mục dự án, tiêu chí xét duyệt, tiến độ triển khai, giá bán, giá thuê mua… đều được đăng tải đầy đủ trên cổng thông tin của Ủy ban nhân dân Thành phố và Sở Xây dựng. Thông tin được cập nhật theo từng giai đoạn: Từ khi dự án được chấp thuận chủ trương, lựa chọn chủ đầu tư, đến khi đủ điều kiện mở bán. Việc minh bạch này giúp ngăn chặn tin giả, hạn chế “suất ngoại giao”, loại bỏ môi giới lợi dụng sự thiếu thông tin của người dân.

Song song đó, Thành phố Hồ Chí Minh đang xây dựng hệ thống đăng ký điện tử đối với nhà ở xã hội. Người dân có thể nộp hồ sơ trực tuyến, theo dõi tiến độ xét duyệt, qua đó giảm áp lực tại bộ phận tiếp nhận hồ sơ và triệt tiêu hoạt động cò mồi. Hệ thống sẽ tự động sắp xếp thứ tự ưu tiên dựa trên tiêu chí rõ ràng, khách quan; trường hợp nhiều hồ sơ đáp ứng điều kiện, thành phố sẽ áp dụng cơ chế bốc thăm hoặc ưu tiên theo quy định, bảo đảm công bằng cho người dân.

Thành phố đang rà soát và bố trí thêm quỹ đất gần các khu công nghiệp nhằm xây dựng nhà lưu trú và nhà ở xã hội cho công nhân. Các dự án nhà ở xã hội mới sẽ dành khoảng 50% số quỹ căn hộ cho công nhân thuê hoặc thuê mua. Thành phố khuyến khích Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và các tổ chức xã hội tham gia đầu tư, phát triển mô hình nhà ở giá hợp lý, từ đó mở rộng nguồn cung nhà ở dành cho người lao động.

Một điểm mới đáng chú ý là Sở Xây dựng đã trình dự thảo nghị quyết quy định cơ chế hỗ trợ đối với các dự án nhà ở xã hội trong bối cảnh sáp nhập địa giới hành chính. Theo đó, dự án nhà ở xã hội sẽ được hỗ trợ 50% số chi phí hạ tầng trong phạm vi dự án (tối đa 10 tỷ đồng). Các thủ tục đầu tư, xây dựng được miễn toàn bộ phí và lệ phí nhằm rút ngắn thời gian chuẩn bị. Riêng tại Côn Đảo, mức hỗ trợ hạ tầng có thể lên đến 80% nhưng vẫn bảo đảm mức trần 10 tỷ đồng/dự án.

Không chỉ ở cấp sở, Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành kế hoạch thực hiện Chỉ thị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với phát triển nhà ở xã hội trong tình hình mới. Thành phố yêu cầu đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, bảo đảm chính sách hỗ trợ được triển khai công khai, minh bạch, đúng đối tượng; đồng thời tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp tham gia đầu tư.

Cùng với đó, các cơ quan chức năng tăng cường thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất đối với các dự án nhà ở xã hội; xử lý nghiêm hành vi rao bán trái phép, chuyển nhượng sai quy định, bao gồm cả trường hợp cá nhân môi giới hoặc tổ chức tham gia trục lợi. Thành phố phối hợp với công an điều tra, làm rõ các hành vi vi phạm, góp phần lập lại trật tự thị trường nhà ở xã hội.

Những nỗ lực của chính quyền thành phố trong minh bạch thông tin, cải thiện thủ tục hành chính và hỗ trợ các dự án kỳ vọng sẽ mang lại chuyển biến rõ rệt, giúp chính sách nhà ở xã hội đến đúng người, đúng mục tiêu, củng cố niềm tin của người dân.

VŨ NGUYÊN