Báo động bệnh dại từ nạn trộm chó, mèo: TP.HCM lập đội liên ngành dẹp lò mổ

Tình trạng trộm giết mổ và kinh doanh chó, mèo trái phép không chỉ gây bức xúc, mất an ninh trật tự mà còn tiềm ẩn nguy cơ lớn về an toàn thực phẩm và lây lan bệnh dại.

Báo Pháp Luật TP.HCM đã có cuộc trao đổi với ông Trần Phú Cường, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP.HCM, về thực trạng đáng báo động này và các giải pháp quản lý của cơ quan chức năng.

Ông Trần Phú Cường, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP.HCM. Ảnh: QH

Nạn trộm chó dùng cả súng điện

- Thưa ông, ông đánh giá thế nào về thực trạng trộm bắt, giết mổ và bày bán thịt chó, mèo tại TP.HCM hiện nay?

+ Ông Trần Phú Cường, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP.HCM: Tình trạng trộm, kinh doanh và giết mổ chó, mèo đã xảy ra từ nhiều năm trước, không chỉ ở TP.HCM mà ở hầu hết các tỉnh thành.

Theo thống kê của Liên minh Bảo vệ Chó châu Á (ACPA), Việt Nam ước tính tiêu thụ khoảng 5 triệu con chó mỗi năm, cho thấy sức tiêu thụ rất lớn.

Tại TP.HCM, từ khu đô thị đến vùng ven đều xuất hiện tình trạng trộm chó với nhiều hình thức tinh vi: Dùng thòng lọng, xe ô tô bán tải, súng kích điện. Thậm chí, chúng tiếp cận cả những nhà có hàng rào, cổng rào để bắt chó.

Thịt chó được bày bán ở nhiều khu chợ tự phát tại TP.HCM. Ảnh: NT

Phổ biến là hình thức rải bả (chất độc tẩm vào thức ăn), nhóm trộm thường đi 2-3 người, một nhóm rải bả, một nhóm quay lại thu gom và có người cảnh giới.

Những người này rất manh động, sẵn sàng chống trả lực lượng chức năng hoặc chủ nhà khi bị phát hiện, sử dụng súng kích điện hoặc bột ớt để tấn công, tẩu thoát.

- Việc giết mổ, buôn bán chó mèo không kiểm dịch tiềm ẩn nguy cơ gì về an toàn thực phẩm và sức khỏe cộng đồng, thưa ông?

+ Tôi khẳng định 100% các điểm giết mổ chó, mèo hiện nay là trái phép. Không có cơ quan nào cấp phép cho hoạt động này. Theo quy định, chó, mèo không thuộc đối tượng kiểm soát giết mổ, mà chỉ thuộc đối tượng kiểm dịch khi vận chuyển liên tỉnh.

Do đó, khi chính quyền địa phương kiểm tra, các cơ sở này chắc chắn không thể chứng minh được nguồn gốc động vật. Vì là cơ sở trái phép nên cũng không thể có chứng nhận về điều kiện vệ sinh môi trường hay an toàn thực phẩm.

Nguy cơ lớn nhất và điển hình nhất là bệnh dại, đây là bệnh truyền lây từ động vật sang người có thể ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng.

Chưa kể, những con chó bị đánh bả bằng chất độc, chất độc có thể ngấm vào mô, tạng. Chó bị đánh bả hoặc bị bắn điện, sau đó vận chuyển một thời gian dài trước khi đến điểm mổ, thịt có thể bị phân hủy. Không ai có thể đảm bảo an toàn thực phẩm. Ngoài ra, còn có nguy cơ từ các loại ký sinh trùng khác như giun, sán.

Khi bị lực lượng chức năng kiểm tra, những người bán thịt chó ôm hàng bỏ chạy. Ảnh: NT

Khi thịt đã được nấu chín kỹ thì virus (như virus dại) sẽ bị tiêu diệt. Tuy nhiên, nguy cơ nằm ở khâu chế biến. Nếu quá trình giết mổ, sơ chế không đảm bảo, mầm bệnh có thể lây nhiễm chéo qua dụng cụ hoặc lây trực tiếp cho người chế biến qua các vết thương hở.

Sẽ lập đội kiểm tra liên ngành

- Từ góc độ quản lý, Chi cục đã có những biện pháp phối hợp như thế nào để xử lý các trường hợp này?

+ Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quyết định 215 ngày 21-12-2021 về Chương trình quốc gia phòng, chống bệnh dại giai đoạn 2022-2030, trong đó nhấn mạnh việc tuyên truyền.

Hiện TP.HCM đang trong giai đoạn tổng hợp ý kiến các sở, ngành để trình UBND TP phê duyệt Kế hoạch thực hiện Chương trình quốc gia phòng, chống bệnh dại trên địa bàn giai đoạn 2026-2030.

Về phía Chi cục, chúng tôi đề nghị chính quyền địa phương phải thực hiện trách nhiệm. Cụ thể, UBND cấp xã phải xây dựng kế hoạch phòng, chống bệnh dại tại địa bàn, thành lập các đội bắt chó thả rông. Đối với các điểm giết mổ trái phép, chính quyền địa phương phải vào cuộc, phối hợp với cơ quan thú y để xử lý. Trách nhiệm của chính quyền địa phương là chính, cơ quan thú y sẵn sàng phối hợp.

- Tình trạng trộm chó, mèo gây bức xúc an ninh trật tự. Chi cục nhìn nhận và có cơ chế phối hợp xử lý tận gốc ra sao?

+ Về cơ chế xử lý tận gốc, ngành công an và nhất là chính quyền, lực lượng công an tại địa phương phải ra tay quyết liệt, xử lý triệt để các nhóm trộm cắp, giết mổ và mua bán chó, mèo trái phép.

Gốc rễ của vấn đề là các điểm giết mổ. Khi chúng ta chấm dứt được hoạt động của các điểm giết mổ này, tức là cắt đứt được “đầu ra”, thì sẽ không còn thương lái thu gom, và từ đó nạn trộm bắt cũng sẽ giảm theo.

- Thời gian tới, Chi cục có kế hoạch, giải pháp cụ thể nào nhằm siết chặt quản lý và tuyên truyền về vấn đề này?

+ Giải pháp quan trọng nhất vẫn là tuyên truyền để người dân nhận thức được nguy cơ và thay đổi thói quen.

Bên cạnh đó, Chi cục đang tham mưu, lấy ý kiến các sở, ngành để trình UBND TP thành lập Đội kiểm tra liên ngành về phòng, chống dịch bệnh động vật và kiểm tra giết mổ trái phép.

Đội liên ngành này dự kiến sẽ bao gồm lực lượng thú y, quản lý thị trường, công an (bao gồm cả cảnh sát giao thông, cảnh sát cơ động khi cần thiết) và các cơ quan liên quan. Chúng tôi hy vọng đội sẽ được ban hành và đi vào hoạt động trong năm 2026 để ra quân xử lý dứt điểm các vấn đề này.

- Cảm ơn ông!

QUANG HUY – NGUYỄN TÂN