Báo động sạt lở bờ sông Lam

Xã Long Xá, huyện Hưng Nguyên được xem là điểm nóng về sạt lở bờ sông Lam trong những năm gần đây. Những người nông dân ở xóm Tân Long không khỏi xót xa khi chứng kiến từng lớp đất bồi màu mỡ bị cuốn trôi sau mỗi mùa lũ. Cách đây vài năm, khu vực bãi bồi còn rộng hàng trăm mét, đủ để trồng màu, ngô, lạc. Nhưng nay, dòng sông đã lấn sâu vào đất liền, nhiều nơi bị “ngoạm” tới hơn 30 mét. Bà Trần Thị Thu (xóm Tân Long, xã Long Xá) chia sẻ: “Mỗi năm, chúng tôi lại phải lùi sâu thêm vài chục mét để trồng trọt. Cứ canh tác xong một vụ là lại lo lắng không biết đất có còn không. Bây giờ, gia đình tôi chỉ dám trồng rau màu với diện tích nhỏ và chọn giống ngắn ngày để kịp thu hoạch trước khi nước lại lên”.

Người dân lo lắng trước tình trạng sạt lở bờ sông Lam, đoạn qua xã Long Xá, huyện Hưng Nguyên (tỉnh Nghệ An) . Ảnh: B.L

Thực tế cho thấy, toàn bộ vùng bãi dọc sông Lam trải dài qua các huyện Hưng Nguyên, Nam Đàn có tổng diện tích lên đến hàng ngàn héc ta, vốn rất thuận lợi để phát triển nông nghiệp, đặc biệt là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Tuy nhiên, 5 năm trở lại đây đã có hàng chục héc ta đất bị sạt lở, nhiều nơi bị “xóa sổ” hoàn toàn. Trước thực trạng trên, chính quyền địa phương đã triển khai một số giải pháp tạm thời như trồng cây chắn sóng, trồng keo tại các điểm sạt lở. Tuy nhiên, theo đánh giá, các biện pháp sinh học này không đủ sức chống chọi với dòng chảy lớn, đặc biệt là trong mùa mưa lũ. Nhiều đoạn bờ sông tiếp tục bị xâm thực từng ngày.

“Lớp đất cát mùn yếu, chỉ cần vài đợt sóng lớn hoặc khi thủy triều rút là đất lại đổ ào xuống sông” - anh Nguyễn Văn Hà, trú tại xã Long Xá lo lắng. Ngoài ra, theo phản ánh từ người dân, một nguyên nhân khác khiến sạt lở ngày càng nghiêm trọng là hoạt động khai thác cát diễn ra trên lòng sông Lam. Dù có quy hoạch và quản lý, nhưng tác động từ việc hút cát khiến dòng chảy thay đổi góp phần làm xói mòn bờ sông nhanh hơn. Người dân tại Long Xá tha thiết mong mỏi: “Chúng tôi không cần gì nhiều, chỉ mong có kè vững chắc để giữ đất canh tác. Bãi bồi là nguồn sống của hàng trăm hộ dân. Mỗi năm mất đất, là mất cả công sức, tiền bạc và sự an toàn”.

Ông Hồ Văn Chiến - Phó Chủ tịch UBND xã Long Xá cho biết: Xã là địa phương vừa sáp nhập, có diện tích đất bãi bồi khoảng 150ha, phục vụ sản xuất, là loại đất khá màu mỡ. Tuy nhiên, hàng năm do lũ lụt nên trong thời gian qua đã có khoảng 10ha đất bị cuốn trôi. Ông Hoàng Đức Ân - Phòng Nông nghiệp và Môi trường, UBND huyện Hưng Nguyên cho biết: “Tình trạng sạt lở đang ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp của người dân. Đặc biệt, khu vực này còn nằm gần bờ hữu đê 42 – một tuyến đê xung yếu. Nếu không có giải pháp căn cơ, nguy cơ ảnh hưởng đến an toàn đê điều là rất lớn”. Giải pháp căn cơ và duy nhất hiện nay là xây dựng hệ thống kè chống sạt lở dọc theo các đoạn nguy cơ cao. Dự án này đã được huyện nhiều lần đề xuất lên cấp trên với mục tiêu không chỉ bảo vệ đất sản xuất, mà còn đảm bảo an toàn hệ thống đê điều và phát triển các khu nông nghiệp công nghệ cao theo định hướng của tỉnh.

Trong khi đó, tại xã Trung Phúc Cường, huyện Nam Đàn - khu vực giáp ranh với Long Xá, tình trạng tương tự cũng đang diễn ra. Cánh đồng màu trồng ngô, đậu của người dân giờ chỉ còn là vết lở loang lổ bên sông. “Chúng tôi đã báo cáo lên huyện, tỉnh nhiều lần về tình trạng này, mong mỏi một hệ thống kè kiên cố, nhưng đến nay vẫn chưa có chuyển biến gì đáng kể” - một cán bộ xã cho biết. Tuy nhiên, để triển khai được hệ thống kè kiên cố, cần nguồn vốn đầu tư lớn và phải thông qua thẩm định, phê duyệt của các cấp có thẩm quyền. Trong lúc chờ đợi các chính sách từ Trung ương và tỉnh, nhiều địa phương vẫn đang tìm cách “tự cứu mình” bằng các biện pháp thủ công như gia cố tạm thời, tăng cường tuần tra, cảnh báo người dân.

Tình trạng sạt lở bờ sông Lam đang là bài toán cấp bách đặt ra cho cả chính quyền địa phương lẫn các ngành chức năng của tỉnh Nghệ An. Không chỉ là mất đất sản xuất mà còn là vấn đề an sinh, sinh kế và môi trường sống của người dân chủ yếu bám vào đất nông nghiệp. Với diễn biến ngày càng khó lường của thiên nhiên và ảnh hưởng tiêu cực từ con người, nếu không có những giải pháp căn cơ, sớm muộn vùng đất ven sông Lam sẽ trở thành “vùng trắng”. Người dân chỉ còn biết nhìn dòng nước cuốn trôi ruộng vườn của mình trong bất lực.

Điền Bắc