Báo động tình trạng kháng thuốc ở Việt Nam

Clip: PGS.TS Lương Ngọc Khuê nói về tình trạng kháng thuốc

Cảnh báo không còn thuốc chữa nhiễm trùng

PGS.TS Nguyễn Văn Kính, Giám đốc bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết, tình trạng kháng thuốc, đặc biệt các vi khuẩn đa kháng hoặc siêu đa kháng thuốc tại bệnh viện Bệnh Nhiệt đới đã đến mức báo động.

Theo đó, trong 10 năm, là đơn vị theo dõi mạng lưới kháng thuốc của các đơn vị khám chữa bệnh, bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương đã cho thấy, trong cộng đồng thời gian gần đây, tình trạng kháng thuốc của vi khuẩn phế cầu (Streptococcus pneumoniae) gia tăng và được ghi nhận khoảng 30-40%.

“Đây là loại vi khuẩn nguy hiểm, cư trú ở vùng hầu họng của người trưởng thành, dẫn đến các bệnh như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng huyết. Trong trường hợp một bệnh nhân bị mắc vi khuẩn phế cầu nếu kháng tất cả các loại thuốc kháng sinh thì nguy cơ tử vong là rất cao”, PGS.TS Kính nói.

“Dùng thuốc thiếu cân nhắc chỉ sau từ 10 -20 năm chúng ta sẽ không còn thuốc chữa bệnh nhiễm trùng. Con người có thể bị tử vong chỉ vì một vết cắt chảy máu do bị nhiễm trùng vì kháng thuốc. Kháng thuốc sẽ làm tăng chi phí y tế, kinh tế, xã hội, gánh nặng bệnh tật và tử vong”, PGS. TS Kính cảnh báo

Ở một góc độ khác, PGS.TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng cục Quản lý Khám chữa bệnh (bộ Y tế) cho hay, kết quả thực hiện chương trình kháng thuốc vẫn chưa thực sự được như mong muốn. Vẫn còn tình trạng sử dụng mua bán thuốc không có đơn kê của bác sĩ khá phổ biến. Người dân vẫn tự ý điều trị kháng sinh, kê đơn, uống thuốc không đúng quy định, không đúng phác đồ.

Trong khi đó, các bệnh viện tuyến tỉnh đang có tình trạng lạm dụng kháng sinh thế hệ 3. Hầu hết các bệnh viện tuyến vẫn đang điều trị bao vây, gây khó khắn cho việc dùng kháng sinh khi bệnh nhân đưa lên tuyến trên.

“Vấn đề mà chúng tôi luôn trăn trở là việc bán thuốc kê đơn không đúng, cũng như việc người dân muốn mua nhanh và lợi, thuốc tốt, thuốc mới để chóng khỏi bệnh nhưng đôi khi dùng không hết liều và cũng không hiểu tính tương tác của thuốc như thế nào.

Việt Nam là một trong những nước đi đầu trong việc mua thuốc trong đó có kháng sinh. Ý thức này đầu tiên là ở người bán thuốc, thứ 2 người dân của chúng ta nghĩ rằng việc chúng ta mua thuốc chưa đúng thì tác hại khôn lường.

Các cửa hàng bán thuốc phải thực hiện nghiêm quy định của bộ Y tế cũng như các cơ quan chức năng. Phải tiến hành xử phạt cao, mạnh đối với các trường hợp bán thuốc không đúng chỉ định vì điều ấy cũng không kém việc chết người khi gây ra tình trạng kháng thuốc”, PGS.TS Lương Ngọc Khuê trao đổi.

Được biết, bộ Y tế đang chấn chỉnh việc bác sĩ kê đơn lạm dụng kháng sinh. Theo đó Bộ yêu cầu: Bác sĩ kê đơn thuốc kháng sinh cho bệnh nhân nếu không cần dùng sẽ bị nêu tên, giảm lương, cắt thưởng… Tăng cường xử phạt, kiểm tra, giám sát, thay đổi hành vi trong cán bộ y tế, trong mỗi bệnh viện, sở ngành. Bắt buộc các nhà thuốc phải quản lý thuốc bằng công nghệ thông tin và có lưu đơn.

Đối với các bác sĩ phải tuân thủ kê đơn thuốc thuốc điện tử và có lưu lại đơn để theo dõi được việc sử dụng thuốc cho bệnh nhân.

30% bệnh nhi có vi khuẩn kháng thuốc

TS. Trần Minh Điển, Phó Giám đốc bệnh viện Nhi Trung ương cũng cảnh báo tình trạng kháng kháng sinh ở trẻ nhỏ.

Theo TS. Trần Minh Điển, bệnh viện Nhi Trung ương là một bệnh viện lớn, mỗi ngày có khoảng 3.000 đến 4.000 em bé đến khám, trong đó điều trị nội trú khoảng 1.700 em. Trong số đó, hầu hết là những bệnh nhân rất nặng, với hơn 100 ca phải thở máy, hơn 200 ca thở bình oxy, khoảng 80 bé phải đặt tĩnh mạch trung tâm. Ngoài ra, hầu hết các bé đến bệnh viện Nhi Trung ương đều sử dụng 1 trong những dụng cụ, thiết bị y tế. Do đặc tính bệnh nhân nặng như vậy, lại được chuyển đến từ nhiều tỉnh thành khác nhau nên tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện rất cao. Đây là một vấn đề cần phải có chiến lược cụ thể.

Đáng lưu ý, trong một nghiên cứu sàng lọc các bệnh nhi nhập viện, các bác sĩ ở đây cấy phân và phát hiện có đến 30% các em bé có vi khuẩn kháng thuốc. Đây là tình trạng ở mức cảnh báo.

“Tình trạng kháng kháng sinh là vấn đề rất khó khăn vất vả cho các bác sĩ lâm sàng, các nhà vi sinh và các nhà kiểm soát nhiễm khuẩn. Chúng tôi phải có sự phối hợp với nhau để đưa ra những phác đồ sử dụng kháng sinh hiệu quả nhất cho các bé. Ví dụ như sự kết hợp kháng sinh và theo dõi trong quá trình trị bệnh, xác định nồng độ kháng sinh ở trong máu của các em bé thì mới vượt qua được tình trạng kháng kháng sinh.

Trong xu hướng tới đây, để giảm bớt tình trạng có vi khuẩn kháng thuốc và sự lan truyền vi khuẩn kháng thuốc ở trong bệnh viện thì vấn đề kiểm soát nhiễm khuẩn và chiến lược sử dụng kháng sinh hợp lý là hai vấn đề rất quan trọng. Phải phát hiện, sàng lọc, cách ly phù hợp nhân viên y tế cũng như người nhà người bệnh, phải tuân thủ chiến lược phòng ngừa trong tiếp xúc.

Thứ hai là vấn đề kiểm soát kháng sinh rất quan trọng. Phải nâng cao nhận thức của mỗi một bác sĩ trong vấn đề sử dụng kháng sinh hợp lý, việc kê đơn ngoại trú cúng như kê đơn nội trú và chiến lược sử dụng kháng sinh như thế nào cho phù hợp với những đặc điểm của vi khuẩn, vi sinh trong bệnh viện đó, khoa phòng đó”, TS. Điển nhấn mạnh.

Nguyễn Huệ