Báo động tình trạng nợ đọng văn bản pháp luật
Thời gian qua, tình trạng chậm trễ trong ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật còn diễn ra phổ biến. Để sớm đưa luật vào cuộc sống, tránh tình trạng luật 'chờ' nghị định, nghị định 'chờ' thông tư hướng dẫn thi hành thì cần có sự phối hợp tốt hơn nữa giữa các bộ, ngành.
Gia tăng nợ đọng văn bản pháp luật
Mới đây, tại cuộc làm việc của Tổ công tác Thủ tướng Chính phủ với các bộ, ngành, cơ quan về tình hình xây dựng, trình, ban hành các văn bản quy định chi tiết luật, pháp lệnh đã có hiệu lực pháp luật và có hiệu lực pháp luật từ ngày 1-7-2020, theo Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ Đinh Dũng Sỹ: Năm 2017 là năm có nhiều cố gắng và không để tình trạng nợ đọng văn bản quy định chi tiết, nhưng đến năm 2018 và 2019, tình trạng nợ đọng văn bản quy định chi tiết thi hành luật ngày càng gia tăng. Đến nay, các bộ, ngành, cơ quan đang còn nợ đọng 24 văn bản hướng dẫn các luật có hiệu lực từ ngày 1-1-2020, trong đó, Bộ Công an: 15 văn bản; Bộ Kế hoạch và Đầu tư: 2 văn bản, Bộ Công Thương: 4 văn bản; Bộ Tư pháp: 1 văn bản; Bộ Y tế: 1 văn bản; Thanh tra Chính phủ: 1 văn bản. Cùng với đó, để hướng dẫn các luật có hiệu lực từ ngày 1-7-2020, các bộ cần ban hành và trình ban hành 62 văn bản, gồm 35 nghị định và 27 thông tư.
Nợ càng lâu, khoảng trống pháp lý càng rộng
Nêu nguyên nhân tại sao chậm ban hành các văn bản quy định chi tiết các luật, pháp lệnh sắp có hiệu lực, theo đại diện các bộ, ngành, có nhiều nguyên nhân khách quan. Trong đó, nhiều vấn đề hoàn toàn mới, chưa có thực tiễn như về cưỡng chế thi hành án với pháp nhân thương mại (hướng dẫn Luật Thi hành án dân sự); có những vấn đề rất khó, nhạy cảm, thu hút sự quan tâm của dư luận cả trong và ngoài nước, như các văn bản hướng dẫn Luật An ninh mạng... Cùng với đó, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng nợ đọng văn bản quy phạm pháp luật là do công tác phối hợp giữa các bộ, cơ quan trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật chưa chặt chẽ, nhịp nhàng, nhất là khi trả lời các phiếu lấy ý kiến.
Nêu rõ về thực trạng này, Trung tướng Nguyễn Ngọc Anh, Cục trưởng Cục Pháp chế và cải cách hành chính, tư pháp (Bộ Công an) nhấn mạnh: “Có lẽ, vướng mắc bao năm qua là trách nhiệm của các bộ, ngành chưa thực sự cao trong tham gia phối hợp xây dựng văn bản hướng dẫn thi hành luật. Có trường hợp, gọi điện hết chỗ này đến chỗ nọ để xin ý kiến góp ý, đến khi có ý kiến thì ý kiến cũng rất gọn là đề nghị tổng kết thực tiễn, dự báo để văn bản phù hợp với thực tiễn, như thế thì rất khó cho cơ quan chủ trì soạn thảo”.
Đồng tình với quan điểm trên, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Trọng Thừa, thành viên Tổ công tác của Thủ tướng, nêu rõ: "Khâu yếu hiện nay là sự phối hợp giữa các bộ, ngành trong xây dựng văn bản, chậm ngay từ việc cử người phối hợp". Song, Thứ trưởng Nguyễn Trọng Thừa cũng lưu ý, các cơ quan soạn thảo cần xem xét lại cách thức lấy ý kiến đóng góp của các bộ, ngành. Đối với các văn bản cần xin ý kiến cơ quan liên quan thì phải tóm lược những nội dung nào cần xin ý kiến, không cần gửi sang cả tập tài liệu với mấy chục vấn đề.
Trước thực tế công tác phối hợp chậm giữa các cơ quan, Trung tướng Nguyễn Ngọc Anh đề nghị Tổ công tác báo cáo với Thủ tướng giao nhiệm vụ cho lãnh đạo các bộ, ngành phải có trách nhiệm trong việc phối hợp xây dựng các văn bản hướng dẫn thi hành luật. Cùng với đó, văn bản xin ý kiến cần được nêu rõ thời hạn góp ý, có như vậy mới bảo đảm tiến độ các công việc và phân định rõ trách nhiệm khi để xảy ra tình trạng nợ đọng văn bản.
Tại buổi làm việc, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng, Tổ trưởng Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ, nhấn mạnh quan điểm của Thủ tướng yêu cầu công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế là ưu tiên số 1. Theo đó, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng yêu cầu: Các bộ, ngành, đơn vị liên quan phải bảo đảm tiến độ xây dựng, ban hành các văn bản quy định chi tiết luật, pháp lệnh; trừ những văn bản có lý do rất chính đáng, những vấn đề rất nhạy cảm cần xem xét rất kỹ lưỡng, còn những vấn đề về quy trình, thủ tục, công tác phối hợp thì các bộ cùng Văn phòng Chính phủ xử lý dứt điểm. Bộ trưởng Mai Tiến Dũng yêu cầu, khắc phục tình trạng văn bản nợ đọng cần làm mạnh mẽ, quyết liệt. Đối với văn bản còn nợ đọng, các bộ trình Chính phủ trước ngày 1-3. Còn văn bản có hiệu lực từ ngày 1-7-2020, cố gắng trình chậm nhất vào ngày 15-4 để hoàn thiện các thủ tục tiếp theo. “Văn bản hướng dẫn luật nợ càng lâu, khoảng trống pháp lý ngày càng rộng. Do đó, đề nghị các bộ cùng Văn phòng Chính phủ phối hợp tháo gỡ từng việc một để ban hành các văn bản sớm ngày nào tốt ngày ấy. Theo đó, bộ chủ trì dành thời gian xử lý dứt điểm, cơ quan phối hợp phải khẩn trương góp ý; Bộ Tư pháp dành thời gian thẩm định nhanh các dự thảo, không để “om” hàng tháng”, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nhấn mạnh.
