Báo động tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển

Nhiều công trình sạt lở nghiêm trọng

Thôn Cồn Nâm, xã Quảng Minh (TX. Ba Đồn) có 117 hộ dân, trong đó gần 50 hộ dân đang phải sống trong cảnh bất an, lo lắng vì tình trạng sạt lở đất. Vị trí của thôn nằm ngay chính giữa ngã ba hai nhánh sông Son và sông Rào Nan nên cứ vào mùa mưa, nước sông từ thượng nguồn đổ về là tấp thẳng vào thôn Cồn Nâm gây sạt lở.

Tình trạng sạt lở bờ sông tại thôn Cồn Nâm, xã Quảng Minh (TX. Ba Đồn) ngày càng diễn biến phức tạp.

Ông Nguyễn Văn Toàn, Trưởng thôn Cồn Nâm cho biết: “Khoảng 5 năm trở lại đây, tình trạng sạt lở bờ sông ở thôn Cồn Nâm diễn ra hết sức nghiêm trọng. Có đoạn nước sông đã “ăn” sâu vào đất liền hơn 15m làm diện tích đất sản xuất của bà con bị giảm đáng kể, đe dọa đến nhà cửa, vườn tược và các công trình của nhân dân. Không có năm nào mà đất đai của dân không bị sông “ngoạm”, mỗi năm diện tích đất nông nghiệp dọc bờ sông cứ bị lấn dần, chỗ nhiều thì 2-3m, chỗ ít nhất cũng 1-2m. Cột báo đường thủy trước đây nằm trên đất liền nay đã bị xô đổ nằm sát mép sông do sạt lở đất. Nhiều nhà dân nằm sát mép sông, cứ mỗi lần mưa lũ về đất trước cổng nhà sạt lở là người dân lại phải mua xi măng về thuê người đắp lại nếu không nhà cửa sẽ bị cuốn trôi”.

Xã Quảng Minh là địa phương bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi tình trạng sạt lở bờ sông. Toàn xã có đến 6 thôn thường xuyên bị sạt lở, trong đó có 4 thôn nằm trong diện “báo động” là Cồn Nâm, Tân Định, Minh Hà và Đông Thành.

Ông Hoàng Ngọc Thắng, Chủ tịch UBND xã Quảng Minh cho hay, tình trạng sạt lở bờ sông trên địa bàn xã Quảng Minh đã xảy ra từ lâu, nhưng vài năm trở lại đây thì ngày càng nghiêm trọng. Đến thời điểm hiện tại, toàn xã có hơn 660 hộ dân chịu ảnh hưởng bởi tình trạng sạt lở bờ sông, trong đó có hơn 300 hộ cần di dời đến nơi ở mới để bảo đảm an toàn.

Nhưng việc giải quyết đất ở cho dân rất khó, bởi xã không có quỹ đất. Mặt khác, người dân đã sống ở đây hàng chục năm nên không muốn chuyển đến nơi ở mới, đời sống của nhiều hộ dân cũng rất khó khăn, việc xây dựng lại nhà cửa cũng không hề dễ dàng. Việc cần thiết nhất lúc này là xây kè chắn chống sạt lở ven sông để bảo vệ đất đai, ổn định cuộc sống cho người dân.

Nhiều đoạn kè sông ở thôn Cồn Nâm, xã Quảng Minh được xây dựng từ năm 2017 đã bị sóng đánh sập.

Bên cạnh sạt lở bờ sông thì tình trạng sạt lở bờ biển cũng diễn biến ngày càng phức tạp, nhiều kè biển bị sạt lở đã gây khó khăn cho hoạt động sản xuất nông nghiệp và tác động nghiêm trọng đến đời sống của người dân.

Kè biển Cảnh Dương (Quảng Trạch) có nhiệm vụ chống sạt lở bờ biển, bảo vệ 2.234 hộ dân, bảo vệ đất sản xuất nông nghiệp và đường giao thông. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của thiên tai, nhiều đoạn kè biển đã xuống cấp và hư hỏng nghiêm trọng.

Ông Đồng Vinh Quang, Chủ tịch UBND xã Cảnh Dương cho hay: “Bờ biển Cảnh Dương có chiều dài khoảng 1.950m, trong đó rất nhiều tuyến kè biển đã bị sạt lở nghiêm trọng. Đặc biệt là tuyến kè dài gần 422m đã được đầu tư xây dựng từ năm 2017, sau cơn bão số 13 năm 2020 đã bị sóng đánh sập nhiều đoạn gây mất ổn định cho toàn tuyến. Hiện nay, tình trạng xói lở đang diễn biến phức tạp theo hướng cực đoan, đe dọa trực tiếp đến an toàn tính mạng và tài sản của người dân, việc đầu tư xây dựng, sửa chữa là rất cấp bách”.

Bờ biển xã Cảnh Dương bị sạt lở nghiêm trọng do ảnh hưởng của đợt mưa lũ lịch sử tháng 10-2020.

Theo ông Đinh Khánh Hậu, Phó Chi cục Trưởng Chi cục Thủy lợi, Sở Nông nghiệp-Phát triển nông thôn (PTNT), đợt mưa lũ lịch sử tháng 10-2020, toàn tỉnh có 67 khu vực sạt lở với tổng chiều dài hơn 108km. Nhiều kè biển bị sạt lở nghiêm trọng, như: Cảnh Dương, Quảng Phúc, Hải Trạch, Nhật Lệ, Ngư Thủy. Tình trạng xói lở cũng xảy ra ở hầu hết hệ thống các sông trên địa bàn toàn tỉnh, quá trình xói lở ngày càng nặng, với tốc độ trung bình từ 1-3m/năm. Nhiều địa phương có tốc độ xói lở từ 5-10m/năm, như: Quảng Tiên, Quảng Trung, Quảng Hải, Quảng Minh (TX. Ba Đồn), Cảnh Hóa, Phù Hóa (Quảng Trạch), Tiến Hóa, Đồng Hóa, Lê Hóa, Hương Hóa (Tuyên Hóa), Phúc Trạch, Cự Nẫm (Bố Trạch).

Cần những giải pháp đồng bộ

Những năm gần đây, tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển gia tăng một phần do hậu quả từ các hoạt động dân sinh, như: lấn chiếm, vi phạm, xây dựng công trình không tuân thủ quy hoạch; khai thác cát, sỏi quá mức trên sông làm suy giảm lượng bùn cát về hạ lưu, cộng với tình hình biến đổi khí hậu làm gia tăng cường độ thiên tai gây sụt lún, xói lở, bồi lấp.

Theo ông Đinh Khánh Hậu, Phó Chi cục Trưởng Chi cục Thủy lợi, để giảm thiểu sạt lở bờ sông, bờ biển cần có một số giải pháp chính, như: tập trung tuyên truyền nâng cao nhận thức của các tổ chức, người dân về phòng, chống sạt lở bờ sông, bờ biển; đầu tư xây dựng hệ thống quan trắc, giám sát và tổ chức quan trắc, giám sát, nghiên cứu, cảnh báo khu vực có nguy cơ sạt lở bờ sông, bờ biển; xây dựng cơ chế, chính sách nhằm khuyến khích, hỗ trợ công tác nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ và thu hút nguồn lực ngoài ngân sách cho công tác phòng, chống sạt lở bờ sông, bờ biển trên địa bàn.

Xây kè chắn chống sạt lở ven sông là giải pháp tối ưu để bảo vệ đất đai, ổn định cuộc sống cho người dân.

Các địa phương cần kiểm soát chặt chẽ hoạt động khai thác cát, sỏi lòng sông, khu vực ven biển, ngăn chặn khai thác cát sỏi trái phép, nhất là tại khu vực đã được cảnh báo có nguy cơ sạt lở; quản lý chặt vùng đất ven sông, ven biển không để xây dựng, nâng cấp nhà ở, công trình ven sông, ven biển làm tăng nguy cơ sạt lở, bị rủi ro do sạt lở. Đồng thời, cần bảo vệ, phát triển rừng ngập mặn, rừng phòng hộ ven biển, đẩy mạnh xã hội hóa công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng gắn với ổn định sinh kế cho người dân.

Ông Mai Văn Minh, Giám đốc Sở Nông nghiệp-PTNT cho biết: “Từ năm 2017 đến nay, được sự hỗ trợ của Chính phủ, Bộ Nông nghiệp-PTNT, Quảng Bình đã đầu tư xây dựng 10 công trình kè chống xói lở với tổng chiều dài hơn 17km. Hiện tại, toàn tỉnh có 27 vị trí sạt lở cần đầu tư từ nay đến năm 2025, có tổng chiều dài 55,72km với kinh phí đề xuất đầu tư xây dựng ước tính hơn 785 tỷ đồng. Với nguồn lực của tỉnh thì rất khó để có thể khắc phục được số lượng kè sông, kè biển lớn như thế này. Để bảo đảm an toàn cho tính mạng và tài sản của người dân trước mùa mưa lũ đang cận kề, tỉnh rất cần sự hỗ trợ nguồn lực từ Trung ương và các tổ chức quốc tế”.

Lan Chi