Bạo lực mạng 'leo thang'

Bảo vệ trẻ thời 4.0
Xây dựng môi trường học tập an toàn, không bạo lực
Văn hóa ứng xử trong giới trẻ
Nâng cao nhận thức bình đẳng giới và phòng ngừa, ứng phó với bạo lực
Bạo lực mạng "leo thang" - Bài 2: Nhiêu khê tìm công lý

Bài 1: Chuyện không của riêng ai

Những câu chuyện bạo lực tưởng chừng chỉ diễn ra trên thế giới ảo nhưng lại ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, thể chất, tâm lý... ở thế giới thực. Ngay cả với những người mạnh mẽ vượt qua, nhưng có ai dám chắc họ không chịu những tổn thương nào về tinh thần?

Biến tướng, tinh vi

Nhiều người vẫn suy nghĩ thế giới ảo là vô hại, không thể tác động, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống thực tế, nhưng đây lại là điều sai lầm nghiêm trọng. Từ những câu chuyện nhỏ nhặt trong cuộc sống, các đối tượng đã dùng mạng xã hội thành nơi chỉ trích, mỉa mai, cãi vã... Không chỉ lứa tuổi học sinh, sinh viên, chúng ta còn bắt gặp những cuộc đấu khẩu bởi những người lớn, người trưởng thành, có ý thức và tư duy hoàn thiện. Không dừng ở việc chửi mắng, xúc phạm nhau bằng những lời nói, họ còn tung hình ảnh, clip... để hạ nhục nhau. Ðây là hành vi kém văn hóa, rất cần lên án.

Câu chuyện của người bình thường đã đủ phức tạp, với những người nổi tiếng, có tên tuổi và sức ảnh hưởng càng kéo theo nhiều biến tướng. Khi đó, bạo lực mạng diễn ra càng đem lại hậu quả to lớn gấp nhiều lần.

Bạo lực mạng đang là vấn nạn cho toàn xã hội và tác động trực tiếp lên đời sống tinh thần của con người. (Ảnh minh họa). Nguồn: Internet

Những hot Facebooker, hot TikToker đã có lượng fan theo dõi, ủng hộ riêng chắc chắn sẽ có những người yêu mến bênh vực, bảo vệ, đôi khi bất chấp lý lẽ, đúng - sai. Cuối cùng, người chịu thiệt thòi nhất chính là người bị tấn công. Nếu bị những người bình thường dùng bạo lực mạng sẽ chịu ảnh hưởng một, thì khi bị người đã có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội tấn công sẽ phải chịu ảnh hưởng gấp nhiều lần.

Tuy nhiên, cũng có trường hợp, người bị bạo lực mạng lại chính là những người nổi tiếng, có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội. Khi họ không làm vừa lòng số đông hay có hành vi gây tranh cãi, lập tức một lực lượng đông đảo tự cho là cư dân mạng, là công chúng sẽ ồ ạt dùng lời lẽ cay nghiệt, nặng nề, mắng chửi thô bạo, gây ảnh hưởng không nhỏ đến suy nghĩ, tâm lý, đôi khi là sức khỏe, tinh thần của nạn nhân. Kinh khủng hơn, khi bạo lực mạng không chỉ diễn ra một mình, mà còn là nhiều người cùng rủ nhau "bạo lực mạng hội đồng" thì sức ép và sự lan rộng càng tăng lên gấp bội.

Mạng xã hội luôn tồn tại hai mặt: tích cực và tiêu cực, đòi hỏi người sử dụng phải tỉnh táo, thông minh. (Ảnh minh họa).

Một khảo sát của Chương trình nghiên cứu Internet và Xã hội (VPIS) vào năm 2023, cho thấy, 78% người dùng mạng tại Việt Nam khẳng định từng là nạn nhân hoặc biết những trường hợp phát ngôn gây thù ghét trên mạng xã hội; 61,7% từng chứng kiến hoặc trở thành nạn nhân của trò nói xấu, phỉ báng, bôi nhọ danh dự và 46,6% từng bị vu khống, bịa đặt thông tin.

Hệ lụy về sức khỏe, tinh thần

Nạn nhân trong các vụ bạo lực mạng gần như bất lực trong việc bảo vệ danh dự, nhân phẩm, vì cách duy nhất họ có thể làm là yêu cầu gỡ thông tin phỉ báng, bôi nhọ mình trên mạng xã hội. Song, điều đó thường khó khăn và cũng không ngăn được sự lan truyền của thông tin đó.

Các bạn trẻ là đối tượng chịu bạo lực mạng thường xuyên và liên tục.

Từ sự bất lực này dẫn đến tuyệt vọng và áp lực tinh thần; khi bị đè nén càng lâu dẫn đến những tổn thương tâm lý càng nặng nề như trầm cảm, rối loạn cảm xúc..., thậm chí gây ám ảnh cả đời. Những hành vi bạo lực mạng đã trở thành mối đe dọa lớn các quyền con người của hàng tỷ người trên thế giới.

Theo Phó giáo sư, Tiến sĩ Thái Thanh Trúc, chủ nhiệm đề tài nghiên cứu của Trường Ðại học Y Dược TP Hồ Chí Minh: “Bạo lực mạng không chừa bất cứ đối tượng nào. Khi chưa gặp chuyện, chúng ta đều nghĩ rằng mình sẽ có đủ năng lực và vững vàng tâm lý để đối mặt, xử lý, nhưng đến khi sự việc xảy ra mới hiểu sức ép tinh thần và những vấn đề kéo theo đó là ngoài sức tưởng tượng. Ðây là hành vi có thể không gây hại trực tiếp cho thể chất nhưng để lại những hậu quả nặng nề về mặt tinh thần cho nạn nhân, đặc biệt là lứa tuổi vị thành niên. Học sinh thường bị bắt nạt qua trang mạng xã hội chiếm tỷ lệ cao nhất, với 23,3%. Hình thức học sinh thường dùng để bắt nạt trực tuyến người khác là nhóm chat, với 3,8%. Hành vi học sinh thường bị bắt nạt trực tuyến nhiều nhất là nói những điều không tốt (ví dụ như đặt biệt danh hoặc đem ra làm trò đùa) bằng tin nhắn điện thoại/qua mạng, chiếm 22,1%”.

Không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe tinh thần, hậu quả của bạo lực mạng với quyền con người ở Việt Nam cũng ngày càng bị đe dọa. Tại Việt Nam, theo pháp luật, hành vi bạo lực mạng xâm phạm đến quyền được bảo hộ về danh dự, nhân phẩm và tính mạng, sức khỏe của con người đã được Hiến pháp 2013 và nhiều luật chuyên ngành bảo vệ. Thế nhưng, do tính chất mới mẻ và phức tạp của không gian mạng, chúng ta vẫn chưa có biện pháp kịp thời, hiệu quả để ngăn chặn, buộc những kẻ bạo lực mạng phải chịu trách nhiệm pháp lý và trách nhiệm đạo đức vì những hành vi của chúng. Thế nên, hành trình đi tìm công lý vẫn gian nan và lắm nhiêu khê./.

Lam Khánh

Bài 2: Nhiêu khê tìm công lý