Báo Mỹ: Điểm lợi 'chưa từng có' đối với Ukraine trong đề xuất hòa bình mới của Washington

Đề xuất hòa bình mới của Mỹ được cho là có cam kết đảm bảo an ninh rõ ràng hơn cho Ukraine. Ảnh: Axios.

Theo phân tích của Axios, dù bản kế hoạch yêu cầu Kiev phải chấp nhận những nhượng bộ về lãnh thổ và việc Nga được dỡ bỏ cấm vận, quay lại cộng đồng quốc tế, nó đồng thời trao cho Ukraine những lợi ích quan trọng mà chính quyền Tổng thống Volodymyr Zelensky đã theo đuổi trong nhiều năm qua.

Bảo đảm an ninh kiểu NATO lần đầu xuất hiện

Theo Axios, mục tiêu hàng đầu của ông Zelensky trong mọi cuộc thảo luận hòa bình là đạt được một bảo đảm an ninh vững chắc từ Mỹ và châu Âu. Đây là lần đầu tiên Nhà Trắng đồng ý đặt lên bàn đàm phán một cơ chế cam kết “mang tính bước ngoặt”.

Bản dự thảo nêu rõ: Nếu Nga tiến hành “một cuộc tấn công có chủ đích, đáng kể và kéo dài” vào Ukraine trong tương lai, hành động đó sẽ được xem như đe dọa đến “hòa bình và an ninh của toàn bộ cộng đồng xuyên Đại Tây Dương”. Điều này đồng nghĩa Mỹ và các đồng minh châu Âu sẽ phải phản ứng, bao gồm cả viện trợ quân sự.

Axios dẫn lời quan chức Nhà Trắng cho biết, đề xuất này được xem như “một thắng lợi lớn” cho Ukraine trong dài hạn, một cam kết mà trước đây ít ai nghĩ có thể xuất hiện.

Kế hoạch hòa bình 28 điểm đem lại vị thế rõ ràng hơn trong cấu trúc an ninh châu Âu đối với Ukraine. Axios cho rằng dù không thể gia nhập NATO, Ukraine nhận được một hình thức bảo đảm an ninh kiểu NATO, nghĩa là tương tự về nội dung nhưng phù hợp hơn với tình thế hiện tại.

Khuôn khổ ràng buộc quốc tế chưa từng có

Điểm đáng chú ý là văn bản dự thảo yêu cầu tất cả các bên cần ký tên, bao gồm Ukraine, Mỹ, EU, NATO và cả Nga. Axios cho biết, Moscow đã được thông báo về tài liệu này, dù chưa rõ chữ ký của Nga có phải là điều kiện bắt buộc hay không.

Nếu được ký kết, Ukraine lần đầu tiên sẽ có một văn kiện hòa bình mà cả Mỹ, EU và NATO đồng thời ký tên để ràng buộc trách nhiệm. Trong các thỏa thuận hòa bình Minsk trước đây, các chữ ký chỉ bao gồm Ukraine, Nga và khu vực ly khai miền đông.

Lá chắn ngăn xung đột lặp lại

Theo phân tích của Axios, lợi ích thực tế đối với Ukraine là việc bản kế hoạch buộc Mỹ và châu Âu phải cùng đánh giá mọi cáo buộc vi phạm thông qua một “cơ chế phối hợp chung”. Việc này khiến Nga gặp khó khăn hơn nếu tiến hành các hành động quân sự bất ngờ trong tương lai, bởi mọi động thái đều sẽ được đưa vào quy trình giám sát quốc tế.

Ukraine giữ lại lực lượng quân đội quy mô

Đề xuất 28 điểm đặt ra trần lực lượng vũ trang Ukraine ở mức 600.000 quân. Con số này thấp hơn hiện tại (khoảng 800.000–850.000), nhưng vẫn cao hơn rất nhiều so với thời bình trước xung đột (khoảng 250.000). Axios đánh giá điểm này giúp Ukraine duy trì lực lượng đủ lớn để phòng vệ, đồng thời giảm bớt áp lực huy động, duy trì kinh tế và ổn định xã hội.

Con số giới hạn 600.000 quân được cho là cao hơn nhiều so với các đề xuất hòa bình mà Nga từng đưa ra, dù chưa rõ Kiev sẽ phải từ bỏ các loại vũ khí hạng nặng nào.

Đăng Nguyễn - Axios