Báo Pháp Luật TP.HCM - 35 năm khơi nguồn và tạo dựng niềm tin công lý

35 năm qua, Báo Pháp Luật TP.HCM đã trở thành một trong những tiếng nói tiên phong, có sức ảnh hưởng trong việc kiến tạo chính sách và bảo vệ công lý.

35 năm qua, Báo Pháp Luật TP.HCM đã thể hiện tốt vai trò quan trọng trong công tác truyền thông pháp lý, vừa là kênh giám sát, phản biện xã hội, vừa là “cầu nối nghị trường” giữa Quốc hội và cử tri.

Tờ báo không chỉ đưa tin chính xác, kịp thời mà còn góp phần xây dựng, hoàn thiện pháp luật và thúc đẩy tiến trình cải cách tư pháp, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN.

 Đội ngũ phóng viên xuất sắc của Báo Pháp Luật TP.HCM, góp phần tạo nên bản sắc của báo cũng như đưa báo phát triển trong kỷ nguyên mới... Ảnh: THUẬN VĂN

Đội ngũ phóng viên xuất sắc của Báo Pháp Luật TP.HCM, góp phần tạo nên bản sắc của báo cũng như đưa báo phát triển trong kỷ nguyên mới... Ảnh: THUẬN VĂN

Góp phần cải thiện thể chế, nâng chất cán bộ tư pháp

Ngay sau Nghị quyết 08-NQ/TW (2002) của Bộ Chính trị về cải cách tư pháp, báo đã có nhiều bài viết chất lượng, nhấn mạnh yêu cầu xây dựng hệ thống tư pháp trong sạch, minh bạch, công tâm, đáp ứng công nghiệp hóa - hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Các bài viết cũng đưa ra nhiều kiến nghị cải thiện thể chế, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tư pháp và mở rộng sự tham gia của nhân dân.

Phản biện, phân tích sâu

Báo Pháp Luật TP.HCM đã góp phần thúc đẩy tính công khai, minh bạch của hoạt động tư pháp. Báo phản ánh khách quan các phiên tòa lớn, cung cấp góc nhìn pháp lý chuẩn xác, tránh dư luận bị dẫn dắt sai.

Ông Nguyễn Đức Sáu, nguyên Chánh tòa Hình sự TAND TP.HCM. Ảnh: PHƯƠNG LOAN

Nhiều tuyến bài phân tích các bản án điển hình, các quyết định giám đốc thẩm… vừa giúp người dân hiểu quyền, nghĩa vụ; vừa là nguồn tham khảo cho luật sư, thẩm phán, kiểm sát viên.

Báo cũng kiên trì bảo vệ người yếu thế, như vụ án “cướp tưởng tượng” ở Bình Chánh, vụ án "hiệp sĩ bắt nhầm cướp" ở Tân Bình, vụ án "anh thợ sửa xe Trần Hoàng Minh" ở Cần Giờ, góp phần minh oan cho người vô tội.

Trong cải cách tư pháp, Báo Pháp Luật TP.HCM trở thành “cánh tay nối dài” chống tiêu cực, soi chiếu vùng tối trong áp dụng pháp luật, lan tỏa tinh thần cải cách. Tôi kỳ vọng báo tiếp tục giữ phong cách phản biện, phân tích sâu, dù đối diện nhiều áp lực.

Ông NGUYỄN ĐỨC SÁU, nguyên Chánh tòa Hình sự TAND TP.HCM

Đến Nghị quyết 49-NQ/TW (2005) về chiến lược cải cách tư pháp, báo tiếp tục khai thác những vấn đề cốt lõi: hoàn thiện chính sách, pháp luật, kiện toàn tổ chức bộ máy. Đặc biệt, báo mạnh dạn đề xuất những nội dung nhạy cảm như giảm hình phạt tù, mở rộng áp dụng phạt tiền, cải tạo không giam giữ, hạn chế hình phạt tử hình.

Nghị quyết 27-NQ/TW (2022) về tiếp tục xây dựng Nhà nước pháp quyền tiếp tục được báo triển khai sâu rộng. Báo khẳng định tòa án là chốt chặn cuối cùng của công lý; niềm tin của nhân dân gắn liền với hoạt động xét xử độc lập, công bằng, nhân văn. Những bài viết về xét xử độc lập, cân bằng giữa răn đe và nhân đạo đã tạo dấu ấn mạnh mẽ.

Với yêu cầu chuyên môn hóa hoạt động xét xử, Báo Pháp Luật TP.HCM là một trong những đơn vị đầu tiên đề xuất thành lập tòa án chuyên biệt và tòa án khu vực để bảo đảm tính độc lập. Các đề xuất này nay đã thành hiện thực và được quy định trong luật, nghị quyết của Quốc hội. Ngoài ra, báo còn góp phần vào việc hoàn thiện nhiều luật nội dung và luật tố tụng, đóng góp quan trọng cho mục tiêu “lấy xét xử làm trung tâm, tranh tụng làm đột phá”.

Tạo dựng niềm tin công lý

Không chỉ quan tâm vấn đề vĩ mô, báo còn đi sâu vào các vấn đề mang tính nhân văn. Điển hình là loạt bài “Có nên quản lý xác tử tội?” (2004), nêu băn khoăn liệu có nên cho thân nhân nhận xác tử tù về an táng. Với lập luận thuyết phục, báo đã góp phần thúc đẩy Quốc hội thông qua Luật Thi hành án hình sự 2010, chính thức cho phép thân nhân nhận xác tử tù. Những vấn đề khác như “bị cáo ra tòa có phải mặc áo tù?”, hay quyền ghi âm, ghi hình của báo chí so với quyền được lãng quên của bị cáo… cũng được báo phân tích thấu đáo, tạo tiếng vang xã hội và chính sách.

 TS Cao Vũ Minh, Trưởng bộ môn Luật Hành chính - Nhà nước, Khoa Luật, Trường Đại học Kinh tế - Luật (Đại học Quốc gia TP.HCM). Ảnh: THUẬN VĂN

TS Cao Vũ Minh, Trưởng bộ môn Luật Hành chính - Nhà nước, Khoa Luật, Trường Đại học Kinh tế - Luật (Đại học Quốc gia TP.HCM). Ảnh: THUẬN VĂN

Có thể thấy, Báo Pháp Luật TP.HCM vừa phản ánh thực tiễn, vừa dũng cảm đề xuất giải pháp, thể hiện bản lĩnh “gan đồng, chí thép” của báo chí khi dấn thân vào lĩnh vực pháp luật vốn nhạy cảm và phức tạp. Vai trò “sứ giả pháp đình” của báo thể hiện ở chỗ truyền tải trung thực thông điệp xét xử của tòa án đến nhân dân, góp phần tạo dựng niềm tin công lý, đồng thời thúc đẩy cải cách tư pháp gắn với xây dựng nhà nước pháp quyền.

Kết lại, với những đóng góp liên tục từ tầm vĩ mô đến vi mô, Báo Pháp Luật TP.HCM xứng đáng giữ vị trí quan trọng trong lòng độc giả và trong tiến trình xây dựng nền tư pháp hiện đại, công bằng, nhân văn. Báo đã trở thành một trong những tiếng nói tiên phong, có sức ảnh hưởng trong việc kiến tạo chính sách và bảo vệ công lý.

Ông DIỆP VĂN SƠN, nguyên Phó Vụ trưởng Cơ quan Thường trực phía Nam, Bộ Nội vụ:

Báo Pháp Luật TP.HCM có vai trò khơi nguồn thay đổi

Tôi nhớ giai đoạn năm 2005, tôi đã có ý kiến muốn phát triển TP.HCM cần dũng cảm bỏ các cấp trung gian không cần thiết. Thực tế này đòi hỏi một cơ chế riêng cho TP.HCM, tương tự như Luật Thủ đô của Hà Nội. Mô hình chính quyền hai cấp từng bị phản đối nhưng đến nay đã được công nhận là đúng đắn.

Ông Diệp Văn Sơn, nguyên Phó Vụ trưởng Cơ quan Thường trực phía Nam, Bộ Nội vụ. Ảnh: TẤN LỰC

Tôi cũng đề xuất bỏ sổ hộ khẩu giấy vì thiếu tính nhân văn, một ý tưởng ban đầu gây chấn động nhưng nay đã thành công.

Tôi nêu quan điểm kỷ cương hành chính phải là trên hết, và việc học hỏi cần diễn ra liên tục, ngay trong công việc hàng ngày. Người giữ các vị trí trong bộ máy quản lý nhà nước từ chỗ coi mình có quyền ban phát sang chỗ coi mình là người phục vụ cho dân.

Để những đề xuất này thành hiện thực, Báo Pháp Luật TP.HCM đã có vai trò khơi nguồn thay đổi, dù báo đã phải đối mặt với rất nhiều khó khăn.

PGS-TS BÙI ĐỨC KHÁNG, nguyên phụ trách Học viện Hành chính Quốc gia tại TP.HCM:

Báo chí là lực đẩy cải cách

Báo chí không chỉ truyền thông chính sách mà còn là lực đẩy quan trọng cho cải cách, giúp lan tỏa tinh thần đổi mới và tạo động lực xã hội. Hơn 20 năm trước, Báo Pháp Luật TP.HCM đã đặt vấn đề cải cách mô hình chính quyền đô thị TP.HCM, cho thấy tầm nhìn và tính thời sự của báo.

PGS-TS Bùi Đức Kháng, nguyên phụ trách Học viện Hành chính Quốc gia tại TP.HCM. Ảnh: TẤN LỰC

Cải cách luôn gặp lực cản từ lợi ích, con người và tư duy quản trị, nên cần quyết liệt, kiên trì và có sự đồng thuận chính trị. Mô hình chính quyền đô thị hai cấp được đánh giá là bước tiến lớn, để bộ máy hoạt động hiệu quả, cần phân quyền hơn nữa cho cấp dưới.

Chính phủ đã thành lập Tổ công tác cải cách hành chính để giám sát, sửa sai kịp thời bởi cải cách là quá trình liên tục. Song hành với cải cách đất nước, Báo Pháp Luật TP.HCM đã thực hiện rất tốt vai trò tuyên truyền, phản biện, phản ánh tiếng nói xã hội, góp phần vào việc điều chỉnh chính sách phù hợp để đất nước phát triển, vươn mình trong kỷ nguyên mới...

PGS-TS HUỲNH VĂN THỚI, nguyên Quyền Giám đốc Phân viện Học viện Hành chính quốc gia tại TP.HCM:

Tháo “nút thắt thể chế” từ tư duy đến thiết kế bộ máy

Hơn 20 năm trước, Báo Pháp Luật TP.HCM đã chỉ ra sự bất hợp lý khi áp cùng một mô hình chính quyền cho mọi địa bàn, từ nông thôn đến đô thị lớn như TP.HCM. Nguyên nhân là sự lẫn lộn giữa “đơn vị hành chính” và “cấp chính quyền”, dẫn đến thẩm quyền chồng chéo, trách nhiệm mờ nhạt.

PGS-TS Huỳnh Văn Thới, nguyên Quyền Giám đốc Phân viện Học viện Hành chính quốc gia tại TP.HCM. Ảnh: Trường ĐH Luật TP.HCM

Trong bối cảnh tư duy còn cứng nhắc, việc đặt vấn đề cải cách - như giữ ba cấp chính quyền hay chuyển sang một cấp chính quyền, hai cấp hành chính - được xem là táo bạo.

Báo Pháp Luật TP.HCM đã góp phần tháo gỡ bằng cách dám đặt lại khung pháp lý, phản ánh thực tiễn để tạo đồng thuận, và kết nối chuyên gia với quá trình hoạch định chính sách. Được vậy là nhờ báo vừa phản ánh hiện tượng vừa phân tích chính sách, làm cầu nối phản hồi chính sách và định hình dư luận. Cải cách chỉ bền khi sáng về thể chế, đúng nội dung, vững lòng dân, và báo chí phải là đối tác thể chế trong quản trị quốc gia.

HUỲNH THƠ ghi

TS CAO VŨ MINH, Khoa Luật, Trường Đại học Kinh tế - Luật (Đại học Quốc gia TP.HCM)

Nguồn PLO: https://plo.vn/bao-phap-luat-tphcm-35-nam-khoi-nguon-va-tao-dung-niem-tin-cong-ly-post870644.html