Bảo tồn và giữ gìn văn hóa Việt Nam ở Lào

Nhân dịp này, Đại sứ Việt Nam tại Lào Nguyễn Minh Tâm đã trả lời phỏng vấn PV Đài TNVN thường trú tại Lào về những kết quả đạt được và đề xuất hướng đi cho những năm tới.

PV: Thưa Đại sứ, trong những năm qua, cộng đồng người Việt Nam tại Lào đã có những hoạt động gì để bảo tồn và duy trì các giá trị văn hóa Việt Nam cũng như giữ gìn và phát triển tiếng Việt?

Đại sứ Nguyễn Minh Tâm: Thứ nhất, về bảo tồn và duy trì các giá trị văn hóa Việt Nam. Hàng năm, từ Tổng hội người Việt Nam tại Lào đến Hội người Việt Nam tại các địa phương của Lào, bà con người Việt đều duy trì các hoạt động văn hóa lớn như: tổ chức Tết Nguyên đán, Giỗ Tổ Hùng Vương, dâng hương tại Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh, các chương trình biểu diễn văn nghệ, ẩm thực 3 miền...Các hoạt động này, ngoài việc gia tăng sự gắn kết giữa các cấp hội với bà con cộng đồng, giữa bà con trong cộng đồng với nhau, còn góp phần khơi dậy niềm tự hào dân tộc, bảo tồn, duy trì và quảng bá truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc Việt Nam trong cộng đồng người Việt và tới các bạn Lào cũng như cộng đồng các nước khác tại địa bàn.

Hiện nay, ở Lào có 15 ngôi chùa Việt. Đây không chỉ là cơ sở tôn giáo duy trì tín ngưỡng truyền thống của người Việt mà còn là nơi tập hợp đoàn kết, tổ chức nhiều hoạt động tôn giáo và văn hóa cho bà con như: Lễ Vu Lan, Lễ Phật Đản, Lễ cầu an và nhiều sinh hoạt cộng đồng khác.

Hoạt động tương thân, tương ái, một truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam cũng được các cấp hội, các ngôi chùa Việt và bà con duy trì như: các hoạt động thiện nguyện quyên góp hỗ trợ đồng bào Việt Nam và nhân dân Lào khắc phục hậu quả thiên tai, tặng quà cho người có hoàn cảnh khó khăn, xây nhà tình nghĩa, tôn tạo nghĩa trang, điện thờ liệt sĩ và các hoạt động xã hội - giáo dục, qua đó tinh thần "lá lành đùm lá rách" đã được lan tỏa mạnh mẽ, củng cố hình ảnh tốt đẹp về cộng đồng người Việt nhân ái, đoàn kết và có trách nhiệm tại địa bàn.

Thứ hai, về việc giữ gìn và phát triển tiếng Việt. Hiện nay, trên cả nước Lào có 12 trường học của cộng đồng người Việt và 12 trường Hữu nghị do Chính phủ Việt Nam xây dựng hỗ trợ Chính phủ Lào, trong đó có nhiều trường đào tạo từ bậc mẫu giáo đến trung học phổ thông như Trường Song ngữ Lào - Việt Nam Nguyễn Du tại thủ đô Viêng Chăn hay Trường Hữu nghị tại tỉnh Sa-văn-na-khệt. Các cơ sở giáo dục này đóng vai trò quan trọng trong việc dạy tiếng Việt cho con em kiều bào, giúp các em giữ gìn ngôn ngữ mẹ đẻ, đồng thời là cầu nối vun đắp mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt, hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Lào.

Hưởng ứng Ngày Tôn vinh tiếng Việt 8 tháng 9 hàng năm do Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài phát động theo Đề án của Chính phủ, kể từ năm 2023, Đại sứ quán phối hợp với một số cấp hội, đơn vị liên quan đã thành lập Ban tiếng Việt của Hội người Việt Nam thủ đô Viêng Chăn, tổ chức Lễ Tôn vinh tiếng Việt; vận động thí sinh cả người Việt và người Lào tham dự Cuộc thi tìm kiếm "Sứ giả tiếng Việt ở nước ngoài", kết quả 3 năm liên tiếp (2023, 2024, 2025), địa bàn Lào đều có thí sinh đạt giải cao nhất.

Một điểm nhấn đặc biệt là lớp học tiếng Việt miễn phí tại chùa Phật Tích ở thủ đô Viêng Chăn do Đại sứ quán phối hợp Hội người Việt Nam Thủ đô Viêng Chăn và chùa Phật Tích triển khai. Lớp có hai trình độ cơ sở và nâng cao, sử dụng giáo trình Quê Việt, đã thu hút hàng trăm người Việt và người Lào yêu thích tiếng Việt theo học. Bên cạnh đó, từ năm 2023, với sự hỗ trợ của Đại sứ quán, chùa Phật Tích đã lập và duy trì Tủ sách tiếng Việt miễn phí, nơi bà con người Việt, người Lào và khách quốc tế có thể tiếp cận sách báo, góp phần lan tỏa ngôn ngữ và văn hóa Việt.

Có thể khẳng định, dù còn nhiều khó khăn, cộng đồng người Việt Nam tại Lào vẫn đang nỗ lực mạnh mẽ để giữ gìn tiếng Việt như linh hồn của dân tộc, bảo tồn văn hóa Việt Nam qua hệ thống trường học, chùa Việt, các lễ hội và sinh hoạt truyền thống, lan tỏa hình ảnh người Việt Nam đoàn kết, nhân ái và hướng về cội nguồn. Những hoạt động phong phú, sâu sắc và có tổ chức này không chỉ góp phần củng cố đời sống tinh thần của bà con kiều bào, mà còn tiếp tục vun đắp mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện Việt Nam – Lào ngày càng bền chặt.

Đại sứ quán Việt Nam tại Lào tổ chức xem truyền hình trực tiếp lễ kỷ niệm Quốc khánh Việt Nam cho bà con cộng đồng và các bạn Lào.

PV: Các hoạt động giao lưu văn hóa, duy trì các lễ hội truyền thống và nghệ thuật dân gian ở Lào được thực hiện như thế nào?

Đại sứ Nguyễn Minh Tâm: Trên bình diện quốc gia, các hoạt động ngoại giao văn hóa được Bộ Văn hóa hai nước phối hợp với Đại sứ quán và Trung tâm Văn hóa Việt Nam tại Lào luân phiên hàng năm tổ chức Tuần văn hóa Việt Nam tại Lào và tuần Văn hóa Lào tại Việt Nam, quy tụ nghệ nhân, diễn viên của hai nước, trình diễn các tiết mục ca múa nhạc dân gian, trình diễn áo dài, thư pháp nghệ thuật đặc sắc, giới thiệu âm nhạc truyền thống, trưng bày các sản phẩm văn hóa đặc sắc, là cơ hội để khán giả Lào cùng bạn bè quốc tế "hiểu rõ hơn về văn hóa Việt Nam".

Đại sứ quán cũng thường xuyên mời các đoàn nghệ thuật trong nước sang Lào biểu diễn xiếc, múa rối nước, xem kịch nói, chiếu phim, triển lãm ảnh, trình diễn nghệ thuật truyền thống và quảng bá văn hóa Việt Nam, tạo cơ hội cho công chúng hai nước tiếp xúc, hiểu sâu hơn về văn hóa Việt. Những hoạt động này không chỉ làm phong phú đời sống văn hóa cộng đồng mà còn là biểu hiện sinh động của "bản sắc văn hóa" được giữ gìn và truyền lại cho thế hệ trẻ.

Các địa phương chung biên giới hai nước cũng thường xuyên tổ chức Ngày hội giao lưu văn hóa - thể thao biên giới Việt Nam-Lào với nhiều hoạt động văn hóa phong phú của các dân tộc, góp phần tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống đầy tính nhân văn của các tỉnh có chung biên giới hai nước, đề nhân dân hai nước có điều kiện tiếp cận văn hóa bản địa, qua đó thắt chặt tình hữu nghị hai nước.

Cộng đồng người Việt Nam tại Lào là bộ phận quan trọng, gắn bó mật thiết với cội nguồn văn hóa Việt Nam cũng có nhiều hoạt động giữ gìn văn hóa truyền thống. Những nét đẹp truyền thống của dân tộc như đi lễ Phật đầu năm cầu bình an, lễ Vu Lan báo hiếu, Trung thu... được bà con kiều bào chủ động giữ gìn và phát huy, vừa duy trì tín ngưỡng của dân tộc vừa lan tỏa phong tục tốt đẹp của người Việt dù ở xa quê hương.

Bên cạnh những lễ hội mang bản sắc Việt, cộng đồng kiều bào còn tích cực tham dự lễ hội truyền thống của người Lào, góp phần giao lưu văn hóa hai bênNgoài ra, các hình thức nghệ thuật dân gian của Lào như điệu múa Lăm-vông, âm nhạc Khèn Lào... cũng là những nét văn hóa bản địa mà người dân hai nước thường giao lưu trong những dịp lễ hội hoặc sự kiện hai bên tổ chức.

PV: Công tác duy trì các giá trị văn hóa Việt Nam tại Lào có gặp những thuận lợi, khó khăn, thách thức ra sao? Cần có giải pháp gì để công tác giữ gìn và phát huy văn hóa Việt Nam tại Lào được tốt hơn trong thời gian tới?

Đại sứ Nguyễn Minh Tâm: Đối với địa bàn Lào, được sự quan tâm của Lãnh đạo cấp cao và các bộ ngành, cộng đồng người Việt đông đảo luôn hướng về Tổ quốc. Với tính chất đặc biệt của quan hệ, hệ thống các Hội đoàn được tổ chức chặt chẽ, là một trong số ít quốc gia có Trung tâm văn hóa được đầu tư bài bản, các cơ quan báo chí thường trú tại Lào hoạt động hiệu quả, cùng với tình cảm gắn bó mật thiết giữa hai dân tộc nên thuận lợi là cơ bản để tổ chức nhiều các hoạt động văn hóa để nuôi dưỡng, giữ gìn và phát huy các nét đẹp văn hóa của người Việt tại Lào.

Tuy nhiên, trong bối cảnh hội nhập ngày nay, văn hóa người Việt hiện nay cũng đứng nhiều thách thức. Trước hết, nền văn hóa của một số nước khác cũng đang phát huy vào Lào thông qua hoạt động của các Viện, trung tâm văn hóa, chương trình dạy tiếng, thu hút giới trẻ và tạo nên xu hướng tiếp nhận đa văn hóa trong xã hội Lào. Sự bùng nổ của Internet và truyền thông đại chúng cũng khiến thế hệ trẻ người Việt tại Lào có thể bị hấp dẫn bởi các ban nhạc, phim ảnh, sách truyện nổi tiếng trên thế giới, có thể dẫn đến nguy cơ quên tiếng mẹ đẻ và lãng quên các nét văn hóa truyền thống. Về chủ quan, nguồn lực dành cho các hoạt động văn hóa cũng chưa được quan tâm thích đáng, trong bối cảnh các hoạt động khác đang cần được ưu tiên hơn.

Nhận thức được khó khăn và thách thức này, Đại sứ quán, các Tổng Lãnh sự quán, các cơ quan đại diện khác của Việt Nam tại Lào, các Hội đoàn và cộng đồng người Việt tại Lào, đặc biệt là các cơ quan thường trú báo chí tại Lào, trong đó có Đài Tiếng nói Việt Nam cần quan tâm hơn nữa trong việc tuyên truyền để nâng cao nhận thức về giá trị của văn hóa, đổi mới hình thức và nội dung trong công tác tuyên truyền cũng như dành nguồn lực thích đáng hơn nữa cho các hoạt động văn hóa cộng đồng. Hơn hết, các thế hệ đi trước và mỗi gia đình người Việt tại Lào cần duy trì truyền thống tốt đẹp của dân tộc như nghi lễ, phong tục, thờ cúng tổ tiên, tổ chức Tết cổ truyền, giao lưu văn hóa với các bạn Lào, duy trì tiếng Việt trong từng gia đình, qua đó góp phần gìn giữ những nét đẹp truyền thống văn hóa trong mỗi gia đình, tránh mai một.

PV: Xin cảm ơn Đại sứ!

Trần Tuấn/VOV-Vientiane