Bảo tồn văn hóa qua các tác phẩm nghệ thuật

Tạo nguồn cảm hứng vô tận
Di sản văn hóa dân gian là “kho báu”, “nguồn lực” cùng với những định hướng và chính sách cụ thể của tỉnh đã khơi dậy tinh thần sáng tạo, nguồn cảm hứng bất tận của đội ngũ văn, nghệ sỹ, nghệ nhân trong tỉnh hiện thực hóa nhiệm vụ “bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc”. Từ khi chia tách, thành lập đến nay, tỉnh đã thực hiện tổng điều tra văn hóa phi vật thể vào năm 2006; khôi phục những lễ hội tiêu biểu của đồng bào các dân tộc, nhiều làn điệu dân ca, dân vũ của dân tộc Si La, Thái, Hà Nhì… được bảo tồn. Điểm nhấn là năm 2008, Chi hội Nhạc sỹ Việt Nam tỉnh cũng ra đời. Cũng từ đó, nhiều sáng tác cùng các chương trình, tác phẩm nghệ thuật mang đậm dấu ấn văn hóa các dân tộc Lai Châu, có giá trị về cả nội dung và nghệ thuật lần lượt được công diễn và được công chúng đón nhận. Một số nhạc sỹ có tác phẩm đăng tải trên các tạp chí trung ương, địa phương; được dàn dựng, biểu diễn trong các chương trình, sự kiện quan trọng của tỉnh và đoạt nhiều giải thưởng cao. Có thể kể đến các tác giả: Lê Minh Cừ, Thành Chung, Tô Văn Ngọc, Vũ Thanh Phương.
Trong câu chuyện với chúng tôi, nhạc sỹ, biên kịch, đạo diễn, nghệ sỹ ưu tú Lê Minh Cừ - Trung tâm Văn hóa - Nghệ thuật (VHNT) tỉnh chia sẻ: Để có những tác phẩm đậm sắc màu văn hóa các dân tộc của Lai Châu, tôi đã dành nhiều thời gian tìm hiểu và có thể gọi là “nằm vùng” tại các xã, bản vùng sâu, vùng xa để tích lũy, tìm cảm hứng, chất liệu cho những tác phẩm âm nhạc có dấu ấn riêng. Trong đó, tác phẩm “Người Mông nhớ Bác” đã đoạt giải A Giải thưởng sáng tác, quảng bá tác phẩm văn học, nghệ thuật, báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” giai đoạn 2021-2023.

Nghệ nhân ưu tú Lò Văn Soi (thứ nhất bên phải) ở bản Cang Mường, xã Mường Cang, huyện Than Uyên đặc biệt tâm huyết bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống dân tộc Thái.

Tâm huyết, đa tài, anh Lê Minh Cừ còn đảm nhiệm ở cả 3 vai trò: nhạc sỹ, biên kịch, đạo diễn/tổng đạo diễn ở nhiều chương trình. Sau hàng loạt giải thưởng và những cống hiến cho văn hóa dân gian Lai Châu, tháng 11/2023, anh vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ sỹ ưu tú và là người đầu tiên của tỉnh nhận được danh hiệu cao quý này.
Được biết, từ năm 2020-2024, hội viên Chi hội Nhạc sỹ Việt Nam tỉnh đã sáng tác 470 tác phẩm; trong đó 335 ca khúc, 135 tác phẩm khí nhạc và hòa âm.
Chuyên ngành văn nghệ dân gian cũng được tỉnh quan tâm, tập trung tối đa nguồn lực, tìm kiếm đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cộng tác viên là những nghệ nhân, người hiểu biết, nắm giữ và có tâm huyết bảo tồn di sản văn hóa dân tộc để đào tạo, bồi dưỡng, kết nạp vào Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh. Hiện, toàn tỉnh đã thành lập và duy trì 16 câu lạc bộ truyền dạy văn hóa, văn nghệ dân gian tại các huyện, thành phố.

Bảo tồn văn hóa dân tộc
Cùng với Chi hội Nhạc sỹ Việt Nam tỉnh, Chi hội Nghệ sỹ múa tỉnh (thành lập năm 2022) cũng đã tạo nhiều dấu ấn thông qua các hoạt động nghệ thuật chuyên và không chuyên.
Biên đạo múa Cà Thị Thắm, Trung tâm VH-NT tỉnh cho hay: Để có một tác phẩm múa chạm đến cảm xúc người xem, người biên đạo không chỉ cần khả năng dàn dựng còn phải am hiểu sâu sắc về văn hóa của đồng bào các dân tộc. Ngoài những tác phẩm được đầu tư bài bản tham dự các kỳ liên hoan toàn quốc, những tác phẩm múa biểu diễn phục vụ nhiệm vụ chính trị ở cơ sở cũng được tôi và đồng nghiệp lấy ý tưởng từ chất liệu dân gian dân tộc. Tùy từng sự kiện, địa điểm biểu diễn, mỗi tác phẩm nghệ thuật được dàn dựng với ý tưởng phù hợp, đảm bảo tính thẩm mỹ, nội dung sâu sắc, thông điệp ý nghĩa.
Chính nhờ vậy, biên đạo múa Cà Thị Thắm đã có tác phẩm múa “Giữ mãi màu cờ” đoạt giải A sáng tác Giải thưởng sáng tác, quảng bá tác phẩm văn học, nghệ thuật, báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” giai đoạn 2021-2023. Ngoài ra, chị còn có các tác phẩm để lại dấu ấn trong sự nghiệp như: “Mùa bông bản Lự”, “Vũ điệu về nguồn” (chất liệu dân tộc Si La); “Tùi ngụ đài (Rơi đài - chất liệu dân tộc Dao)”. Hay như biên đạo múa Pờ Nhù Nu, Trung tâm VHNT tỉnh với các tác phẩm: “Khoe khăn” (chất liệu dân tộc Giáy), “Mùa thay lá” (chất liệu dân tộc La Hủ), “Lạc vườn đào” (chất liệu dân tộc Mông), “Tiếng vọng Là Khư” (chất liệu dân tộc Hà Nhì)...

Chương trình nghệ thuật với chủ đề “Nậm Nhùn miền biên cương ngời sắc” chào mừng Lễ hội Đền thờ Vua Lê Thái Tổ năm 2025, diễn ra tối ngày 7/2, tại Quảng trường Nhân dân huyện Nậm Nhùn do nghệ sỹ ưu tú Lê Minh Cừ làm tổng đạo diễn.

Hằng năm, Trung tâm VHNT tỉnh dàn dựng từ 2-3 chương trình mới; tổ chức biểu diễn khoảng 80 buổi/năm, trong đó trên 70% số buổi biểu diễn nghệ thuật phục vụ nhân dân vùng sâu, vùng xa, biên giới của tỉnh.
Theo ông Trần Mạnh Hùng - Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, ngoài hoạt động nghệ thuật chuyên nghiệp của các đơn vị chuyên môn trực thuộc, sở cũng đặc biệt quan tâm phát triển phong trào nghệ thuật quần chúng. Đã thành lập nhiều đội văn nghệ quần chúng, đây cũng là lực lượng nòng cốt bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc. Đồng hành để phát triển, trung bình mỗi năm, ngành Văn hóa tỉnh tổ chức khoảng 260 buổi hướng dẫn thành lập, duy trì và tổ chức hoạt động của các đội văn nghệ quần chúng trong toàn tỉnh; tổ chức trên 1.000 buổi giao lưu văn hóa, văn nghệ tại cơ sở, từ 3-5 liên hoan, hội thi, hội diễn các cấp và khu vực, toàn quốc.
Khai thác nguồn lực văn hóa bản địa trong hoạt động nghệ thuật đã, đang là chủ trương đúng đắn của tỉnh. Từ đó, tôn vinh giá trị văn hóa tốt đẹp trung nhân dân, khơi dậy lòng tự hào dân tộc, phát huy chủ thể sáng tác nghệ thuật phục vụ nhu cầu thưởng thức nghệ thuật tại địa phương; thúc đẩy du lịch tỉnh nhà phát triển.

Nam Phong Nhấn để tìm kiếm tin cùng tác giả