Bảo trì phòng cháy chữa cháy: Vì sao nhiều công trình vẫn gặp sự cố dù đã lắp hệ thống?

Điều đáng nói là phần lớn các công trình gặp sự cố không phải vì không có hệ thống phòng cháy chữa cháy, mà vì hệ thống đó đã không còn hoạt động đúng như thiết kế ban đầu.

Thực tế cho thấy, việc lắp đặt PCCC chỉ là bước khởi đầu. Nếu hệ thống không được bảo trì định kỳ, các thiết bị quan trọng như đầu báo, trung tâm báo cháy, máy bơm, van, đường ống có thể xuống cấp âm thầm mà người sử dụng không hề hay biết.

Một trong những nguyên nhân phổ biến là sự chủ quan với các dấu hiệu cảnh báo sớm, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến hệ thống điện như ổ điện nóng, quá tải, chập chờn. Đây chính là những “điểm mồi” nguy hiểm, có thể kích hoạt cháy nổ bất cứ lúc nào nếu không được kiểm tra và xử lý kịp thời.

Bảo trì phòng cháy chữa cháy là gì và vì sao không thể xem nhẹ?

Nhiều chủ nhà và cơ sở kinh doanh cho rằng chỉ cần lắp đặt đầy đủ hệ thống PCCC là đã đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, dưới góc độ kỹ thuật, hệ thống PCCC chỉ thực sự có ý nghĩa khi hoạt động đúng vào thời điểm xảy ra sự cố – và điều đó phụ thuộc trực tiếp vào công tác bảo trì.

Kinh nghiệm thực tiễn cho thấy, phần lớn sự cố PCCC không xuất phát từ thiết kế ban đầu, mà từ quá trình vận hành thiếu kiểm soát và bảo trì không đầy đủ. Những vấn đề này nếu được phát hiện sớm hoàn toàn có thể xử lý với chi phí thấp và ít ảnh hưởng đến sinh hoạt, kinh doanh.

Vì vậy, Bảo trì PCCC cần được xem là một phần không thể tách rời của hệ thống an toàn, giúp chủ động kiểm soát rủi ro cháy nổ, thay vì chỉ ứng phó khi sự cố đã xảy ra.

Những dấu hiệu cảnh báo hệ thống PCCC đang gặp vấn đề

Biểu hiện dễ gặp nhất là hệ thống báo cháy kêu giả hoặc báo lỗi liên tục. Đầu báo bám bụi, suy giảm độ nhạy hoặc trung tâm báo cháy phát sinh lỗi tín hiệu có thể khiến cảnh báo không chính xác.

Một dấu hiệu khác thường bị xem nhẹ là ổ điện, tủ điện nóng lên bất thường. Đây không chỉ là vấn đề kỹ thuật điện, mà còn là nguy cơ cháy trực tiếp.

Tại nhiều công trình, máy bơm chữa cháy không đạt yêu cầu khi thử nghiệm cũng là cảnh báo rõ ràng.

Ngoài ra, van, đường ống, họng nước, đầu phun bị rò rỉ, hoen gỉ, mất niêm phong hoặc che khuất đều cho thấy hệ thống không còn ở trạng thái sẵn sàng.

Điểm chung của các dấu hiệu trên là không gây hậu quả ngay lập tức, nên dễ bị xem nhẹ. Nhận diện sớm và xử lý kịp thời chính là cách hiệu quả nhất để chủ động bảo trì, thay vì chờ đến khi hệ thống PCCC không còn phát huy tác dụng.

Quy trình bảo trì phòng cháy chữa cháy đúng chuẩn bao gồm những gì?

Nhiều công trình vẫn gặp sự cố dù đã “bảo trì” là do quy trình thực hiện chưa đúng bản chất. Trên thực tế, bảo trì PCCC đúng chuẩn không phải kiểm tra qua loa hay ký biên bản cho xong, mà là một quy trình kỹ thuật nhằm đánh giá khả năng hoạt động thực tế của toàn bộ hệ thống.

Trước hết là kiểm tra hệ thống báo cháy, bao gồm đầu báo, nút nhấn khẩn, chuông – còi – đèn báo, trung tâm báo cháy và nguồn điện cấp. Qua thời gian vận hành, bụi bẩn, độ ẩm hoặc thay đổi công năng có thể làm thiết bị suy giảm độ nhạy hoặc phát sinh lỗi tín hiệu, khiến chức năng cảnh báo sớm không còn đảm bảo.

Tiếp theo là bảo trì hệ thống chữa cháy, tập trung vào máy bơm, đường ống, van, họng nước và thiết bị phun. Việc bảo trì cần test vận hành thực tế để kiểm tra khả năng khởi động, áp lực và lưu lượng theo thiết kế. Nhiều lỗi chỉ được phát hiện khi chạy thử, dù bề ngoài thiết bị vẫn bình thường.

Một nội dung thường bị bỏ sót là đánh giá sự liên động giữa các hệ thống. Báo cháy, chữa cháy, cấp điện và các thiết bị liên quan cần phối hợp đúng kịch bản khi có sự cố. Nếu chỉ kiểm tra từng hạng mục riêng lẻ, hệ thống có thể không hoạt động hiệu quả trong tình huống thực tế.

Cuối cùng, lập hồ sơ và theo dõi sau bảo trì là bước không thể thiếu. Biên bản cần phản ánh đúng tình trạng thiết bị, tồn tại và khuyến nghị xử lý, làm cơ sở quản lý và đánh giá mức độ an toàn lâu dài.

Có thể thấy, Bảo trì PCCC đúng chuẩn là sự kết hợp giữa kiểm tra kỹ thuật, thử nghiệm vận hành và quản lý hồ sơ, giúp phân biệt rõ bảo trì thực chất với bảo trì mang tính hình thức.

Bao lâu nên bảo trì phòng cháy chữa cháy một lần và ai cần đặc biệt quan tâm?

Đối với nhà ở riêng lẻ và nhà ở kết hợp kinh doanh, hệ thống PCCC thường có quy mô nhỏ hơn nhưng lại chịu tác động trực tiếp từ sinh hoạt hằng ngày.Trong những trường hợp này, bảo trì định kỳ giúp phát hiện sớm các bất thường, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến điện và khả năng phản ứng của hệ thống báo cháy, chữa cháy ban đầu.

Với cơ sở kinh doanh, tòa nhà, kho xưởng, yêu cầu về bảo trì càng trở nên quan trọng do mật độ người và tài sản lớn. Nếu không được kiểm tra và bảo trì đúng chu kỳ, rủi ro không chỉ dừng lại ở sự cố kỹ thuật mà còn kéo theo các vấn đề về pháp lý, vận hành và uy tín.

Ngoài chu kỳ định kỳ, có những trường hợp cần bảo trì ngay, không nên chờ đến lịch kế hoạch. Đó là khi hệ thống báo cháy xuất hiện lỗi bất thường, máy bơm không test được, thiết bị có dấu hiệu hư hỏng, hoen gỉ, hoặc khi công trình có sự thay đổi lớn về công năng và tải sử dụng điện. Đây đều là những tình huống cho thấy hệ thống PCCC có thể không còn phù hợp với điều kiện thực tế, và việc trì hoãn kiểm tra chỉ làm tăng nguy cơ.

P.V