Bảo vệ công dân trong kỷ nguyên chuyển đổi số

Các đại biểu tham gia phiên thảo luận chuyên đề “Bảo vệ công dân trong kỷ nguyên chuyển đổi số".

Trong khuôn khổ Lễ mở ký và Hội nghị cấp cao Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng tại Hà Nội, chiều 25/10, đã diễn ra phiên thảo luận chuyên đề “Bảo vệ công dân trong kỷ nguyên số”.

Tham dự phiên đối thoại có: Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh; Bộ trưởng Tư pháp Thổ Nhĩ Kỳ Yılmaz Tunc; bà Bertha Nayelly Loya Marin, Trưởng Chương trình tội phạm mạng toàn cầu của UNODC, Trưởng Văn phòng UNODC tại tại El Salvador cùng một số diễn giả đến từ một số quốc gia sang tham dự Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về tội phạm mạng.

Tại phiên thảo luận, với chuyên đề “Bảo vệ công dân trong kỷ nguyên chuyển đổi số - Góc nhìn từ Việt Nam”, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, sau 25 năm kể từ Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia (Công ước Palermo) được thông qua tại Italia vào năm 2000 - văn kiện pháp lý toàn cầu đầu tiên về phòng chống tội phạm xuyên quốc gia, thế giới mới chứng kiến sự ra đời của một công ước toàn cầu tiếp theo trong lĩnh vực này - Công ước Hà Nội. Hành trình từ Công ước Palermo đến Công ước Hà Nội không chỉ là một sự kế thừa mang tính biểu tượng, mà còn phản ánh nỗ lực bền bỉ, đầy trách nhiệm của cộng đồng quốc tế trong việc thúc đẩy hợp tác đa phương, hài hòa hóa pháp luật và xây dựng các cơ chế ứng phó linh hoạt trước những thách thức pháp lý xuyên biên giới ngày càng phức tạp của thế kỷ XXI.

Bộ trường Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày chuyên đề "“Bảo vệ công dân trong kỷ nguyên chuyển đổi số - Góc nhìn từ Việt Nam”.

Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho rằng, chúng ta đang sống trong kỷ nguyên của Cách mạng công nghiệp 4.0, được định hình bởi các công nghệ đột phá như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), chuỗi khối (Blockchain) và internet vạn vật (IoT). Trong đó, dữ liệu đã trở thành nguồn tài nguyên chiến lược, mang lại những giá trị kinh tế và xã hội to lớn, mở ra một kỷ nguyên phát triển mới, nơi mỗi cá nhân đều có thể kết nối, học hỏi và sáng tạo không biên giới.

Tuy nhiên, song hành với những thành tựu công nghệ là sự gia tăng nhanh chóng của tội phạm mạng với quy mô toàn cầu và phương thức hoạt động ngày càng phức tạp. Những mối đe dọa này không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn trực tiếp đe dọa an ninh quốc gia, quyền con người và quyền công dân. Trong bối cảnh đó, Lễ mở ký Công ước Hà Nội có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là diễn đàn để cộng đồng quốc tế cùng thể hiện cam kết, thống nhất hành động trong cuộc chiến chống tội phạm mạng xuyên biên giới.

Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh, tại Việt Nam, giá trị cốt lõi của chuyển đổi số và công nghệ phải được xây dựng trên nền tảng bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong môi trường số. Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho biết, để hiện thực hóa quan điểm này, Việt Nam đề xuất một số giải pháp trọng tâm: Thứ nhất, cần chú trọng hoàn thiện khung pháp lý về bảo vệ quyền con người, quyền công dân trên môi trường số, dựa trên nền tảng là các điều ước quốc tế về quyền con người.

Bộ trưởng Tư pháp Thổ Nhĩ Kỳ Yılmaz Tunc chia sẻ tại phiên thảo luận.

Việc ký kết Công ước Hà Nội trước hết chính là bước hiện thực hóa cam kết đó, nhằm thiết lập cơ chế chia sẻ dữ liệu minh bạch, kịp thời, góp phần ngăn chặn hiệu quả các hành vi xâm phạm quyền con người trên không gian mạng, bảo đảm môi trường số an toàn, lành mạnh. Thứ hai, bảo đảm sự hài hòa giữa pháp luật quốc gia và pháp luật quốc tế, gắn kết giữa nguyên tắc của luật pháp quốc tế và điều kiện đặc thù của mỗi quốc gia. Thứ ba, việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân cần gắn với việc bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc. Thứ tư, bảo vệ công dân trên không gian mạng không chỉ có vai trò nòng cốt của Nhà nước mà còn là trách nhiệm của từng cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức và của toàn xã hội.

“Trong kỷ nguyên số, khi mỗi dữ liệu cá nhân đều có thể trở thành mục tiêu tấn công, thì sự thờ ơ chính là sự tiếp tay cho các hành vi vi phạm. Do đó, bảo vệ không gian mạng phải được xem là một nghĩa vụ đạo đức và pháp lý không thể tách rời của mọi chủ thể trong xã hội; quyền con người trên không gian số chỉ được bảo vệ và tôn trọng thực sự khi mọi chủ thể cùng chủ động, đồng hành và chia sẻ trách nhiệm. Để chuyển hóa nguyên tắc này thành hành động thiết thực, bên cạnh việc hoàn thiện khung pháp lý, cần đẩy mạnh triển khai đồng bộ các giải pháp như tuyên truyền, nâng cao nhận thức; củng cố, phát triển các tổ chức, hiệp hội an ninh mạng; tăng cường đối thoại, phối hợp giữa nhà nước-doanh nghiệp-xã hội; huy động đa dạng nguồn lực đầu tư cho cơ sở hạ tầng kỹ thuật. Những giải pháp này đóng vai trò then chốt trong việc định hình ý thức trách nhiệm và củng cố năng lực thực thi pháp luật về bảo vệ quyền con người trên không gian mạng”, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh.

Nhấn mạnh ý nghĩa của Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng diễn ra hôm nay tại Hà Nội, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho rằng, sự kiện không chỉ là một cột mốc quan trọng trong xây dựng thể chế pháp lý quốc tế về an ninh mạng, mà còn khẳng định vai trò chủ động, trách nhiệm của các quốc gia trong việc thiết lập một khuôn khổ hợp tác toàn cầu để đối phó với tội phạm mạng. Trên tinh thần đó, Việt Nam sẵn sàng hợp tác toàn diện với các quốc gia thành viên, tổ chức quốc tế và đối tác tư nhân, nhằm xây dựng một không gian mạng an toàn, lành mạnh, thúc đẩy phát triển bền vững và bảo vệ các giá trị nhân văn toàn cầu.

Tham gia thảo luận tại sự kiện, Bộ trưởng Tư pháp Thổ Nhĩ Kỳ Yılmaz Tunc cho biết, với nỗ lực hơn nữa, đặt con người ở vị trí trung tâm trong quá trình chuyển đổi số, Thổ Nhĩ Kỳ đã thông qua Luật internet vào năm 2001 và nhiều văn bản pháp luật để bảo vệ người dân trước những thông tin sai lệch, độc hại. Và trong bối cảnh công nghệ phát triển như hiện nay, Thổ Nhĩ Kỳ đang nghiên cứu, xem xét, sửa đổi, ban hành mới các văn kiện pháp luật để thích ứng cũng như để bảo vệ tốt hơn người dân trước những mặt trái của Internet.

Chia sẻ một số kết quả trong các hệ thống thông tin tư pháp quốc gia điện tử của Thổ Nhĩ Kỳ đã triển khai thành công trong những năm qua, Bộ trưởng Tư pháp Thổ Nhĩ Kỳ Yılmaz Tunc cho biết, nhờ ứng dụng công nghệ cao, việc tích hợp kết nối các đơn vị tư pháp, tích hợp dữ liệu của các cơ quan chức năng đã được liên thông, tạo thuận lợi cho người dân trong việc nộp đơn thư online và truy cập trực tuyến. Cùng với đó, Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã triển khai cổng thông tin luật sư và người dân với 25 triệu người dùng, theo dõi hồ sơ vụ án trực tuyến. thi hành án không bị giới hạn bởi không gian thời gian và địa điểm. Hệ thống xét xử trực tuyến qua video conference - tranh thủ nguyên tắc đối thoại trực tiếp. Từ năm 2020, nước này triển khai hình thức điều trần trực tuyến, từ đó cho thấy công nghệ đã có vai trò quan trọng trong hỗ trợ công tác tư pháp. Thổ Nhĩ Kỳ sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm trong lĩnh vực này.

Về phần mình, bà Jessica Hunter, Đại sứ Australia về các vấn đề an ninh mạng và công nghệ trọng yếu chia sẻ, để bảo vệ công dân trong kỷ nguyên chuyển đổi số, tại Australia tập trung vào ba lĩnh vực: nâng cao nhận thức của người dân, trên môi trường mạng; thông qua bộ công cụ, sổ tay hướng dẫn thông tin hiểu hành vi vi phạm; bảo đảm có cơ chế khiếu kiện khiếu nại để công dân báo cáo nếu có tình trạng vị phạm xảy ra.

Quang cảnh phiên thảo luận "“Bảo vệ công dân trong kỷ nguyên chuyển đổi số".

Theo đó, trong 10 năm qua, Australia đã thực hiện nhiều sáng kiến và biện pháp, cách tiếp cận tổng thể toàn diện từ mọi cơ quan chức năng chính phủ. Có ủy ban về an toàn mạng, chịu trách nhiệm về nâng cao nhận thức và thực hành nhiều hoạt động khác nhau, xây dựng các công cụ cho người dân. Hướng tới bảo vệ nạn nhân tội phạm mạng, đặc biệt là phụ huynh. Cần tiếp cận trọng điểm với những đối tượng dễ bị tổn thương như trẻ em, nạn nhân xâm hại tình dục… đồng thời cần đảm bảo người dân có cơ chế báo cáo.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu đến từ các cơ quan của Liên hợp quốc, của các quốc gia đã chia sẻ thực trạng tình hình an ninh mạng cũng như các việc triển khai các biện pháp để bảo vệ công dân trong kỷ nguyên chuyển đổi số. Các đại biểu cũng nhất trí cho rằng, trong bối cảnh tội phạm mạng ngày càng mang tính chất xuyên biên giới, hợp tác giữa các quốc gia được xác định là yếu tố quyết định để phòng chống hiệu quả. Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng được ký tại Hà Nội hôm nay chính là bước hiện thực hóa cam kết đó, nhằm thiết lập cơ chế chia sẻ dữ liệu minh bạch, kịp thời, góp phần ngăn chặn hiệu quả các hành vi xâm phạm quyền con người trên không gian mạng, bảo đảm môi trường số an toàn, lành mạnh.

Khánh Lan