Bảo vệ công dân trong kỷ nguyên số - góc nhìn từ Việt Nam

Ngày 25-26/10, Lễ mở ký Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội) được tổ chức tại Hà Nội. Đây là sự kiện quan trọng mang tầm quốc tế và là công ước đa phương đầu tiên của Liên Hợp Quốc được ký tại Hà Nội, thể hiện vai trò, vị thế và uy tín ngày càng cao của Việt Nam trong cộng đồng quốc tế.

Trong khuôn khổ 8 sự kiện cấp cao của Lễ mở ký Công ước Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh có bài phát biểu tại Phiên thảo luận chuyên sâu với chủ đề "Bảo vệ công dân trong kỷ nguyên chuyển đổi số - góc nhìn từ Việt Nam".

Từ Công ước Palermo đến Công ước Hà Nội - hành trình 25 năm hợp tác toàn cầu

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, sau 25 năm kể từ khi Công ước Palermo về chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia được thông qua năm 2000, thế giới mới chứng kiến sự ra đời của một công ước toàn cầu tiếp theo - Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng, được ký tại Hà Nội.Sự kiện này không chỉ mang tính kế thừa biểu tượng mà còn phản ánh nỗ lực hợp tác bền bỉ của cộng đồng quốc tế trong ứng phó với các thách thức pháp lý xuyên biên giới ngày càng phức tạp của thế kỷ XXI.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh phát biểu tại Phiên thảo luận chuyên sâu trong khuôn khổ Lễ mở ký Công ước Hà Nội về chống tội phạm mạng

Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0, với sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, chuỗi khối và Internet vạn vật, dữ liệu trở thành nguồn tài nguyên chiến lược mang lại giá trị kinh tế - xã hội to lớn. Tuy nhiên, đi cùng với thành tựu công nghệ là sự gia tăng nhanh chóng của tội phạm mạng, gây tổn hại không chỉ về kinh tế mà còn đe dọa quyền con người, quyền công dân và an ninh quốc gia.

"Lễ mở ký Công ước Hà Nội là diễn đàn quan trọng để các quốc gia thể hiện cam kết hành động chung trong cuộc chiến chống tội phạm mạng xuyên biên giới. Việt Nam luôn xác định giá trị cốt lõi của chuyển đổi số phải được xây dựng trên nền tảng bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong môi trường số" - Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh chia sẻ.

Hoàn thiện pháp lý và thúc đẩy hợp tác quốc tế

Nhấn mạnh quan điểm bảo vệ quyền con người là trụ cột của chuyển đổi số, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đề xuất các nhóm giải pháp trọng tâm.

Thứ nhất, hoàn thiện khung pháp lý bảo vệ quyền con người, quyền công dân trên môi trường số, dựa trên các điều ước quốc tế. Việc ký kết Công ước Hà Nội là bước tiến cụ thể nhằm thiết lập cơ chế pháp lý xử lý hành vi xâm phạm quyền con người trong không gian mạng. Bộ trưởng khẳng định, các công ước về quyền con người và Công ước Hà Nội có mối quan hệ bổ trợ, tạo nên hệ thống pháp lý đồng bộ, trong đó Công ước Hà Nội cung cấp cơ chế bảo vệ các quyền đã được ghi nhận trong các công ước quốc tế khác.

Đặc biệt, các quy định tại Điều 14, 15, 16 của Công ước Hà Nội liên quan đến bảo vệ trẻ em khỏi các hành vi xâm hại qua công nghệ thông tin thể hiện rõ tinh thần nhân văn của văn kiện này. Đồng thời, công ước còn thúc đẩy hợp tác quốc tế, thiết lập cơ chế chia sẻ dữ liệu minh bạch, góp phần bảo đảm môi trường số an toàn, lành mạnh.

Thứ hai, bảo đảm sự hài hòa giữa pháp luật quốc gia và pháp luật quốc tế. Việt Nam là quốc gia tiên phong khi lần đầu tiên ghi nhận quyền con người, quyền công dân trong một chương riêng của Hiến pháp 2013. Trên tinh thần đó, hệ thống pháp luật được hoàn thiện đồng bộ với nhiều đạo luật chuyên ngành như Luật An ninh mạng, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Luật An toàn thông tin mạng, Luật Giao dịch điện tử... thể hiện cách tiếp cận toàn diện trong xây dựng hành lang pháp lý vững chắc cho không gian số.

Các đại biểu tham gia phiên thảo luận chuyên đề “Bảo vệ công dân trong kỷ nguyên chuyển đổi số"

Những nỗ lực này giúp Việt Nam được cộng đồng quốc tế ghi nhận và tiếp tục được bầu làm thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2026-2028. Việt Nam cũng đang chuẩn bị sửa đổi Bộ luật Hình sự, Luật Xử lý vi phạm hành chính và xây dựng Luật Trí tuệ nhân tạo, nhằm bảo vệ quyền con người trước sự phát triển nhanh của công nghệ.

Trách nhiệm chung vì một không gian mạng an toàn

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh khẳng định, bảo đảm quyền con người phải gắn với bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc. Trong bối cảnh an ninh mạng diễn biến phức tạp, ông nhấn mạnh cần có cách tiếp cận tổng thể, từ hoàn thiện pháp lý, đầu tư công nghệ, đến nâng cao năng lực cảnh báo sớm và nhận thức của cộng đồng.

Bảo vệ công dân trên không gian mạng không chỉ là vai trò của Nhà nước mà còn là trách nhiệm của mỗi cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp. Khi dữ liệu cá nhân trở thành mục tiêu tấn công, sự thờ ơ chính là “sự tiếp tay” cho vi phạm. Do đó, Bộ trưởng kêu gọi mọi chủ thể trong xã hội phải cùng đồng hành - từ việc tuân thủ pháp luật đến nâng cao ý thức bảo mật, tham gia vào các tổ chức, hiệp hội an ninh mạng và phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng.

"Lễ mở ký Công ước Hà Nội là dấu mốc quan trọng không chỉ trong xây dựng thể chế pháp lý quốc tế về an ninh mạng, mà còn khẳng định vai trò chủ động và trách nhiệm của Việt Nam trong hợp tác toàn cầu, hướng tới một không gian mạng an toàn, lành mạnh, thúc đẩy phát triển bền vững và bảo vệ các giá trị nhân văn toàn cầu" - Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh khẳng định.

Hồng Thái