Bảo vệ người tiêu dùng: Nền tảng của một nền kinh tế minh bạch và nhân văn

Khi người tiêu dùng trở thành “trái tim” của nền kinh tế

Nếu coi thị trường là cơ thể sống của nền kinh tế, thì người tiêu dùng chính là trái tim nuôi dưỡng nó. Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 và Đề án triển khai giai đoạn 2026-2030 không chỉ mang tính pháp lý, mà còn thể hiện quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà nước: phát triển phải vì con người, vì lợi ích chính đáng của Nhân dân.

Ảnh minh họa

Nhìn lại chặng đường phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam những năm gần đây, có thể thấy rõ một sự chuyển mình mạnh mẽ. Từ nền kinh tế bao cấp sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, từ giao dịch truyền thống sang thương mại điện tử, từ quản lý hành chính sang quản trị dữ liệu số - mọi chuyển động đều hướng về sự minh bạch, công bằng và lấy người dân làm trung tâm.

Chính trong bối cảnh đó, việc ban hành Luật và triển khai Đề án là bước đi chiến lược, kịp thời và cần thiết. Không chỉ nhằm bảo vệ quyền lợi cá nhân của người mua hàng, mà còn để củng cố niềm tin của xã hội vào thể chế, vào doanh nghiệp, và vào chính cơ chế vận hành của nền kinh tế Việt Nam. Khi niềm tin được bảo đảm, thị trường sẽ trở nên lành mạnh hơn, doanh nghiệp có động lực cạnh tranh bằng chất lượng, còn người dân - với tư cách người tiêu dùng - sẽ được trao quyền, được lắng nghe và được bảo vệ.

Đề án đặt mục tiêu cụ thể hóa tinh thần của Luật mới: xây dựng hệ thống bảo vệ người tiêu dùng đồng bộ từ Trung ương đến địa phương; thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý và giám sát; nâng cao vai trò của tổ chức xã hội và doanh nghiệp trong việc gìn giữ quyền lợi người dân. Đó không chỉ là “hàng rào bảo vệ”, mà còn là “hệ sinh thái phát triển” - nơi Nhà nước kiến tạo, doanh nghiệp tự giác và người tiêu dùng chủ động.

Hiện đại - xanh - số hóa là hướng đi tất yếu của bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

Một điểm nổi bật của Đề án là tầm nhìn hiện đại, gắn kết chặt chẽ với xu hướng chuyển đổi số và chuyển đổi xanh. Trong thời đại công nghệ bùng nổ, khi mỗi giao dịch có thể diễn ra chỉ trong vài giây, việc bảo vệ người tiêu dùng không thể chỉ dựa vào quy trình hành chính truyền thống.

Bộ Công Thương đã xác định rõ: đổi mới phương thức quản lý là chìa khóa để nâng cao hiệu quả bảo vệ người dân. Cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo vệ người tiêu dùng, hệ thống tổng đài tư vấn 1800.6838, cùng nền tảng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) sẽ giúp hình thành “bản đồ số” của thị trường tiêu dùng Việt Nam. Ở đó, mọi phản ánh, khiếu nại, cảnh báo rủi ro đều được tiếp nhận, phân tích và xử lý theo thời gian thực, đảm bảo tính minh bạch và nhanh chóng trong từng khâu.

Cùng với đó, Đề án nhấn mạnh yếu tố “chuyển đổi xanh” - một định hướng thể hiện rõ tầm nhìn phát triển bền vững. Khi người tiêu dùng được khuyến khích sử dụng sản phẩm xanh, thân thiện môi trường, và doanh nghiệp được hỗ trợ đổi mới công nghệ sạch, tiết kiệm năng lượng, Việt Nam không chỉ bảo vệ được quyền lợi của người dân hôm nay, mà còn bảo vệ được tương lai của thế hệ mai sau.

Trong kỷ nguyên số, quyền lợi người tiêu dùng không còn dừng ở chuyện “mua đúng - dùng đủ”, mà đã mở rộng sang “mua thông minh - dùng có trách nhiệm”. Khi dữ liệu trở thành nguồn lực mới, mỗi người tiêu dùng cũng trở thành “công dân số”, có thể giám sát, phản ánh, và cùng Nhà nước kiến tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng.

Niềm tin của người dân - sức mạnh bền vững của nền kinh tế

Tựu trung, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng không chỉ là câu chuyện của pháp luật, mà là vấn đề của văn hóa - của lòng tin. Một xã hội chỉ thật sự văn minh khi người dân được bảo vệ, được tôn trọng và được đối xử công bằng trong mọi giao dịch. Và một nền kinh tế chỉ thật sự mạnh khi niềm tin của người tiêu dùng được củng cố bền vững.

Đề án giai đoạn 2026-2030 mở ra một lộ trình mới, trong đó các cấp chính quyền, tổ chức xã hội và doanh nghiệp đều được giao vai trò rõ ràng. Bộ Công Thương, với vai trò đầu mối, sẽ điều phối, kiểm tra và hướng dẫn các địa phương, bảo đảm sự thống nhất từ Trung ương đến cơ sở. Các hội bảo vệ người tiêu dùng, cơ quan truyền thông, doanh nghiệp và người dân đều được khuyến khích tham gia, biến công tác này thành một phong trào xã hội hóa sâu rộng.

Không chỉ dừng ở việc xử lý khiếu nại, các hoạt động truyền thông, giáo dục và phổ biến pháp luật sẽ được mở rộng mạnh mẽ. Khi người tiêu dùng hiểu quyền và nghĩa vụ của mình, họ sẽ không còn bị động mà trở thành chủ thể tích cực trong giám sát thị trường. Khi doanh nghiệp coi việc tôn trọng người tiêu dùng là danh dự, thì chất lượng hàng hóa, dịch vụ cũng sẽ tự nhiên nâng lên. Và khi Nhà nước kiến tạo môi trường pháp lý minh bạch, công bằng, thì toàn bộ nền kinh tế sẽ vận hành hài hòa, bền vững.

Điều đáng nói là Đề án không chỉ nhấn mạnh vào “bảo vệ”, mà còn hướng tới “phát triển”. Mỗi người tiêu dùng được bảo vệ là một nhân tố góp phần củng cố sức mạnh của nền kinh tế. Mỗi hành động kinh doanh có trách nhiệm là một viên gạch xây dựng niềm tin xã hội. Và mỗi cơ quan thực thi tận tâm là một cánh tay nối dài của Nhà nước pháp quyền - nơi pháp luật không chỉ hiện diện trên giấy, mà được thể hiện qua từng quyết định, từng hành động, từng sự lắng nghe.

Nhìn rộng ra, việc triển khai Đề án cũng đồng nghĩa với việc Việt Nam bước thêm một bước dài trên con đường hội nhập quốc tế. Hợp tác với ASEAN, APEC, OECD không chỉ giúp nâng cao năng lực bảo vệ người tiêu dùng xuyên biên giới, mà còn khẳng định vị thế của Việt Nam như một quốc gia hiện đại, minh bạch, tôn trọng pháp quyền và quyền con người.

Đức Thuận