Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong bối cảnh chuyển đổi số và thương mại điện tử

Ngày 12/6/2024, Cục Phát triển doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp cùng Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức GIZ tổ chức Hội thảo hỗ trợ thông tin cho doanh nghiệp "Một số cập nhật về Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 trong bối cảnh chuyển đổi số và thương mại điện tử".

Sự kiện nhằm cập nhật các chính sách mới liên quan đến doanh nghiệp, thông tin về các rủi ro trong thương mại điện tử và các quy định mới về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Quang cảnh Hội thảo. Ảnh: Báo Đại biểu Nhân dân.

Thông tin tại Hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Đức Trung cho biết, việc nắm bắt và cập nhật thông tin đối với doanh nghiệp là vô cùng quan trọng.

Chính vì vậy, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã xây dựng Cổng Thông tin doanh nghiệp trở thành hệ sinh thái số hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận các xu hướng mới trên toàn cầu như kinh doanh có trách nhiệm, chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ 4.0… cung cấp nền tảng nhằm hỗ trợ doanh nghiệp kết nối với nhau.

Bà Phạm Quế Anh, chuyên gia Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức GIZ phân tích những cơ hội và thách thức đối với người người tiêu dùng khi tham gia thương mại điện tử, thương mại xuyên biên giới.

Theo chuyên gia Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức GIZ, thách thức đặt ra đối với người tiêu dùng khi thương mại điện tử, thương mại xuyên biên giới trở nên thông dụng là gặp rủi ro khó định danh cả người mua lẫn người bán, khó xác định quy định liên quan hay quốc gia, cơ quan có quyền tài phán, quyền riêng tư và an ninh mạng.

Khi thương mại điện tử phát triển nhanh, điều đó tạo ra cơ hội cho người tiêu dùng có nhiều lựa chọn hơn: bao gồm cả hàng hóa, sản phẩm tốt hơn, giá cả cạnh tranh hơn bởi ranh giới của thị trường được mở rộng.

Khi đó, thương mại điện tử tiện dụng và hiệu quả cao hơn: không cần địa điểm, giờ giấc cụ thể, gửi, nhận phản hồi, các câu hỏi cũng như khiếu nại ngay lập tức, trải nghiệm mua sắm, tiêu dùng được cá nhân hóa, với các gợi ý chính xác từ phía người bán... Nguồn thông tin vô tận, cho phép người tiêu dùng có thể so sánh giữa các lựa chọn, nhà cung cấp khác nhau, chi phí giao dịch giảm xuống.

Song, hoạt động mua sắm trực tuyến không chỉ mang lại những lợi ích mà còn đi kèm với những rủi ro cho người tiêu dùng.

Trong bối cảnh chuyển đổi số và thương mại điện tử xuyên biên giới, giao dịch diễn ra qua mạng internet, trên trang web của người bán hoặc trên nền tảng của bên thứ ba nên người tiêu dùng không được kiểm tra chất lượng hàng hóa. Bởi vậy, họ phải dựa vào việc thu thập thông tin các nghiên cứu trước đó, hoặc đánh giá của người mua khác.

Bên cạnh đó, thanh toán qua internet hàng hóa được gửi đến cho người tiêu dùng, thường qua bên thứ ba, hoặc thanh toán khi nhận hàng. Vì vậy, người tiêu dùng cũng gặp phải nhiều rủi ro khi lựa chọn và thanh toán hàng hóa.

Theo bà Phạm Quế Anh nhận định, không chỉ người tiêu dùng, các doanh nghiệp cũng có thể gặp rắc rối, bị vướng vào các vụ kiện hoặc tranh chấp pháp lý liên quan đến quyền lợi người tiêu dùng ở Việt Nam cũng như ở các quốc gia khác nơi sản phẩm được tiêu thụ.

Trong bối cảnh chuyển đổi số và thương mại điện tử xuyên biên giới, giao dịch diễn ra qua mạng internet, trên trang web của người bán hoặc trên nền tảng của bên thứ ba nên người tiêu dùng không được kiểm tra chất lượng hàng hóa.

Bà Sita Zimpel Giám đốc Dự án ASEAN SME, Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức GIZ nhấn mạnh rằng, hiện nay, nhiều cam kết quốc tế đã được xây dựng để thúc đẩy việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong bối cảnh chuyển đổi số và thương mại điện tử. Trong khu vực, Kế hoạch hành động chiến lược bảo vệ người tiêu dùng ASEAN giai đoạn 2016 - 2025 đã được phê chuẩn bởi các quốc gia thành viên.

Năm 2023, ASEAN cũng ra mắt Bộ hướng dẫn bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử. Các nỗ lực trên là rất quan trọng trong việc thay đổi nhận thức về bảo vệ người tiêu dùng, hướng tới hài hòa hóa các quy định pháp luật giữa các quốc gia trong khu vực, và qua đó thúc đẩy thương mại bền vững.

Tương tự tại Việt Nam, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 đã được Quốc hội Việt Nam thông qua và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2024 để hài hòa với các cam kết quốc tế và giải quyết các vấn đề mới phát sinh trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ.

Cụ thể, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 mở rộng phạm vi đối với những doanh nghiệp nước ngoài cung cấp sản phẩm và dịch vụ cho người tiêu dùng ở Việt Nam. Đáng chú ý, Luật có rất nhiều quy định mới liên quan đến việc bảo vệ thông tin người tiêu dùng, người tiêu dùng dễ bị tổn thương, cung cấp dịch vụ nền tảng số, dịch vụ liên tục, trách nhiệm cung cấp thông tin, thu hồi sản phẩm.

Thùy Dương