Bảo vệ sức khỏe con người từ việc gây nuôi động vật hoang dã

Quang cảnh hội thảo.

Tham dự hội thảo có đại diện các cơ quan quản lý của các bộ, ngành liên quan; một số các đối tác quốc tế có chức năng chính liên quan tới động vật hoang dã, đặc biệt là sự tham dự của 19 tỉnh, thành phố để cùng nhau định hướng, chia sẻ, hỗ trợ các địa phương xử lý các thách thức và nhu cầu thật sự về các rủi ro xuất hiện và lây lan bệnh lây truyền từ động vật sang người trong hoạt động gây nuôi động vật hoang dã tại địa phương; hỗ trợ các biện pháp an ninh sinh học trong hoạt động gây nuôi động vật hoang dã và yêu cầu để tăng cường giám sát việc áp dụng các biện pháp bảo vệ sức khỏe con người.

Hội thảo nâng cao nhận thức về cách tiếp cận sức khỏe nhằm giảm thiểu sự lây truyền bệnh có nguồn gốc từ động vật hoang dã, qua đó thực thi hiệu quả các quy định về gây nuôi thương mại động vật hoang dã, kiến nghị cấp có thẩm quyền bổ sung các cơ chế phù hợp thực tiễn nhằm quản lý tốt việc gây nuôi động vật hoang dã, phòng tránh rủi ro bệnh tật từ chúng sang người, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Việt Nam là một trong những điểm nóng toàn cầu về dịch bệnh lây truyền từ động vật sang người; đồng thời cũng là một trong những quốc gia chủ động nhất tại khu vực trong quản lý rủi ro dịch bệnh lây truyền và dịch bệnh mới nổi, đặc biệt là dịch bệnh từ động vật sang người. Theo thống kê, hiện cả nước có khoảng 8.600 cơ sở gây nuôi động vật hoang dã với 2,5 triệu cá thể, 300 loài được nuôi.

Cầy hương được gây nuôi tại một hộ gia đình xã Minh Hồng, huyện Phú Xuyên (Hà Nội).

Nhằm tăng cường nỗ lực của Chính phủ trong bảo đảm các khuyến nghị chính sách và hướng dẫn kỹ thuật đã được xây dựng và sẵn sàng thực hiện. Đây chính là kết quả của Dự án: "Giảm thiểu rủi ro sức khỏe phát sinh từ thương mại động vật hoang dã ở Việt Nam" giữa Cộng hòa Liên bang Đức và Việt Nam. Đây là một phần của dự án toàn cầu hỗ trợ “Liên minh quốc tế chống lại rủi ro về sức khỏe trong thương mại động vật hoang dã” do Bộ Hợp tác và Phát triển kinh tế Liên bang Đức (BMZ) ủy quyền và được Bộ Môi trường, Bảo tồn Thiên nhiên và An toàn hạt nhân Cộng hòa Liên bang Đức (BMUV) hỗ trợ.

Hội thảo đã nêu rõ những kết quả đạt được sau 1,5 năm phối hợp triển khai, cụ thể là ba mục tiêu đặt ra thông qua; đó là: các hoạt động nghiên cứu cơ sở thực tiễn, rà soát chính sách và tham vấn chính sách nhằm tăng cường quản lý hoạt động gây nuôi thương mại động vật hoang dã để giảm thiểu rủi ro, ngăn ngừa phát sinh, lan truyền dịch bệnh từ động vật hoang dã sang người.

Thông qua Dự án, các kiến thức về phương pháp tiếp cận được phổ biến nhằm cân bằng và tăng cường sức khỏe của con người, động vật và môi trường; góp phần rà soát khung chính sách và tiêu chuẩn kỹ thuật cho các trang trại gây nuôi động vật hoang dã cho mục đích thương mại ở Việt Nam, từ đó, khuyến nghị về xây dựng chính sách và các biện pháp phòng ngừa dịch bệnh trong gây nuôi động vật hoang dã để có những bước tiến xa hơn.

Các khuyến nghị bao gồm việc xây dựng và áp dụng nghiêm ngặt các yêu cầu đối với hoạt động gây nuôi động vật hoang dã, bao gồm xác định các tiêu chí và theo dõi thủ tục đối với các thực hành và các nhóm động vật hoang dã có nguy cơ lây truyền dịch bệnh cao; và đề xuất các biện pháp an toàn sinh học cụ thể dựa trên những thực hành quốc tế tốt nhất.

Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) Vũ Thanh Liêm đánh giá: “Đây là một Dự án quy mô nhỏ, nhưng xử lý và hỗ trợ tốt một số những nhiệm vụ mà mục tiêu phòng, chống đại dịch, cụ thể là giảm thiểu rủi ro sức khỏe phát sinh từ thương mại động vật hoang dã ở Việt Nam. Việc phối hợp tổ chức thực hiện tôn trọng quy định nội luật của hai bên, để cùng nhau thực hiện các cam kết quốc gia, ngành và quốc tế”.

Để thúc đẩy việc lồng ghép các biện pháp an ninh sinh học áp dụng tại các trang trại gây nuôi động vật hoang dã trong khung pháp lý, dự án hỗ trợ sửa đổi Nghị định 06/2019/NĐ-CP và Nghị định 84/2021/NĐ-CP về quản lý các loài động, thực vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực hiện Công ước quốc tế về thương mại các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES). Dựa vào các đề xuất từ Dự án, Nghị định sửa đổi sẽ được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hoàn thiện thêm và dự kiến sẽ được thông qua vào năm 2024.

Cá sấu gây nuôi của một hộ dân tại huyện Long Mỹ (Hậu Giang).

Các kết quả đã được chia sẻ rộng rãi thông qua các nền tảng đa ngành với nhiều đối tượng liên quan. Từ các kiến nghị của Dự án mở ra các nhiệm vụ mới cần có sự chung tay của nhà nước, chính phủ, các ban ngành, đoàn thể, đặc biệt là các đối tác quốc tế hỗ trợ, tập trung nguồn lực để cải thiện chính sách, quy định, tổ chức sắp xếp lại vai trò, chức năng của các cơ quan liên quan; tăng cường điều phối, hợp tác giữa các cơ quan liên quan và đặc biệt là tăng cường tuyên truyền, phổ biến cho chính cơ quan chức năng, cộng đồng, chủ cơ sở nuôi, người dân về những rủi ro từ hoạt động gây nuôi các động vật hoang dã v.v…

Bà Anja Barth, Cố vấn trưởng Dự án, GIZ, khẳng định: “Hội thảo bế mạc dự án hôm nay mang đến cơ hội tuyệt vời để phổ biến kết quả và tạo điều kiện trao đổi hơn nữa giữa các bên liên quan khác nhau phù hợp với tinh thần “Một Sức khỏe”. Đối tác tại Việt Nam và Liên minh quốc tế phòng, chống rủi ro sức khỏe trong thương mại động vật hoang dã ở cấp độ toàn cầu là những nền tảng quan trọng sẽ tiếp tục phát huy vai trò kể cả khi dự án đã kết thúc. Kết quả của dự án sẽ được chia sẻ trong các nền tảng này. Từ đó, các kết quả tại Việt Nam có thể được chia sẻ cho nhiều bên liên quan trên tầm quốc tế trong tương lai".