Bastogne - Nơi ký ức chiến tranh hồi sinh trong nhịp sống hiện đại

Đài tưởng niệm Mardasson, nơi ghi danh hơn 76.000 binh lính Mỹ ngã xuống trong Trận chiến Bulge.

Vẻ đẹp yên bình ngày nay của Bastogne tương phản với quá khứ dữ dội mà nó từng gánh chịu. Chính nơi đây, vào mùa Đông khắc nghiệt năm 1944 đã diễn ra một trong những trận đánh ác liệt mang tính bước ngoặt của Chiến tranh Thế giới thứ hai: Trận chiến Bulge.

Không chỉ là một địa danh, Bastogne mang trong mình ký ức tập thể của cả châu Âu về lòng quả cảm, sự hy sinh và khát vọng tự do. Theo thời gian, nhu cầu gìn giữ những trang sử ấy ngày càng trở nên cấp thiết, không chỉ để tưởng niệm mà còn để giáo dục các thế hệ tương lai. Vào năm 2014, nhân kỷ niệm 70 năm trận Ardennes, Bảo tàng Chiến tranh Bastogne chính thức ra đời như một nhịp cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa sự thật lịch sử và cảm xúc con người.

Hơn 10 năm qua, nơi đây không chỉ là một điểm đến du lịch mà là trái tim của ký ức, nơi mỗi hiện vật, mỗi đoạn phim tài liệu đều thì thầm kể lại câu chuyện từ nhiều góc nhìn khác nhau.

Trao đổi với phóng viên TTXVN, Giám đốc bảo tàng, ông Mathieu Billa, cho biết bảo tàng được thiết kế không chỉ dành cho những người yêu thích lịch sử mà còn hướng đến đại chúng, đặc biệt là các gia đình và thế hệ trẻ.

Điểm đặc biệt ở đây là cách kể chuyện: thay vì chỉ trưng bày hiện vật, bảo tàng dẫn dắt người xem qua hành trình của 4 nhân vật gồm một binh sĩ Mỹ, một binh sĩ Đức, một cô giáo người Bỉ và một đứa trẻ 13 tuổi sống tại Bastogne trong chiến tranh. Mỗi nhân vật mang đến một góc nhìn riêng, giúp người xem hiểu được chiến tranh không chỉ là những con số mà còn là nỗi đau, là lựa chọn và là sự sống chết.

Chiếc xe tăng Sherman mang biệt danh “Absentee” gợi nhớ đến vai trò của lực lượng thiết giáp Mỹ trong Trận chiến Bulge mùa Đông năm 1944.

Ông Billa khẳng định mục tiêu của bảo tàng là kể lại lịch sử một cách chân thực nhất, không tô vẽ, không bóp méo. Trong thời đại mà thông tin dễ dàng bị sai lệch, việc giữ cho lịch sử được “nguyên bản” là sứ mệnh mà ông và các cộng sự luôn theo đuổi.

Hàng trăm nghìn du khách đã đến với Bastogne mỗi năm không đơn thuần chỉ để xem mà là để sống cùng ký ức. Nhiều người, như anh Luke Irwin - một du khách từ Canada - cho biết mình bị thu hút bởi những câu chuyện trong phim "Band of Brothers". Khi đến Bastogne, anh thực sự cảm nhận được sự hiện diện của lịch sử. Điều khiến anh ấn tượng nhất là cách bảo tàng mang đến những góc nhìn đa chiều, kể cả từ phía quân Đức, để giúp người xem hiểu rõ hơn về bối cảnh và con người trong cuộc chiến.

Còn với chị Ioane Diana đến từ Mỹ, những gì chị cảm nhận được không chỉ là sự tàn khốc mà còn là hành trình của hy vọng, từ lúc chiến tranh nổ ra cho tới khi nó khép lại, và vai trò không nhỏ của nước Mỹ trong toàn bộ tiến trình ấy.

Nhiều người trẻ hôm nay như Baptiste Gougeon, một sinh viên đến từ Bỉ, mang trong mình nỗi trăn trở về khoảng cách ngày càng lớn giữa thế hệ hiện tại và những ký ức chiến tranh. Với em, điều đó không chỉ đáng tiếc mà còn đáng lo ngại. “Khi chúng ta không còn hiểu quá khứ, chúng ta dễ lặp lại những sai lầm của nó”, Baptiste Gougeon nói, đồng thời cho rằng sự thờ ơ không chỉ là dấu hiệu của lãng quên mà còn là mầm mống cho những bi kịch có thể trở lại trong hình hài mới.

Trong cuộc trao đổi bên lề một hội thảo diễn ra tại bảo tàng, nhà văn Pascal Bruckner chia sẻ với phóng viên TTXVN rằng khái niệm "chiến tranh chính nghĩa" ngày nay đang trở nên mơ hồ hơn bao giờ hết. Chính vì vậy, theo ông, việc nhắc lại những cuộc chiến có mục tiêu và ý nghĩa rõ ràng như Thế chiến thứ hai là điều hết sức cần thiết trong bối cảnh hiện tại.

Trận Bastogne không chỉ là một trận đánh mà đó còn là biểu tượng. Với 400.000 lính Đức và 200.000 lính Mỹ đối đầu nhau, trận chiến đã cướp đi sinh mạng của hàng chục nghìn người. Nhưng di sản mà cuộc chiến để lại không chỉ là nỗi đau, mà còn là lời nhắc về sự kiên cường, tinh thần hy sinh và giá trị của hòa bình.

Một du khách trẻ chăm chú quan sát các hiện vật được trưng bày tại Bảo tàng Chiến tranh Bastogne - nơi mỗi món đồ nhỏ bé đều mang trong mình một câu chuyện lớn.

Không dừng lại ở việc tái hiện những năm tháng chiến tranh khốc liệt, Bảo tàng Chiến tranh Bastogne còn mở rộng cánh cửa lịch sử, mời gọi du khách bước vào một hành trình sâu lắng hơn, nơi mà ký ức không chỉ là tiếng súng mà còn là hồi chuông thức tỉnh về một thời kỳ hậu chiến đầy chuyển mình.

Phần mở rộng mang tên “Thế hệ 45” như một dòng chảy nối liền quá khứ với tương lai, đưa người xem băng qua những cột mốc quan trọng của châu Âu hiện đại, từ năm 1945 khi khói lửa vừa lắng xuống cho đến thời khắc bức tường Berlin đổ sụp và một thế giới mới mở ra.

Ngày nay, Bastogne đón hơn 150.000 lượt khách mỗi năm. Bên cạnh việc gìn giữ lịch sử, thị trấn này đã biết cách biến quá khứ thành động lực phát triển kinh tế bền vững. Các khách sạn, nhà hàng, cửa hàng lưu niệm mọc lên, tạo nên sinh khí mới cho vùng đất từng hoang tàn sau chiến tranh.

Bastogne vừa lưu giữ ký ức của quá khứ vừa truyền cảm hứng cho hiện tại và tương lai. Giữa nhịp sống hiện đại, thị trấn nhỏ này vẫn lặng lẽ nhắc nhở chúng ta về giá trị của tự do, về cái giá của hòa bình và về lòng dũng cảm của những con người bình thường trong hoàn cảnh phi thường.

Đến với Bastogne, người ta không chỉ đi qua một vùng đất mà còn bước vào một không gian thấm đẫm ký ức. Ở đó, mỗi bước chân như một lời thầm thì biết ơn gửi về quá khứ và mỗi nhịp tim vang lên như để tiếp nối câu chuyện thiêng liêng, một câu chuyện không bao giờ được phép lãng quên.

Bài và ảnh: Hương Giang (TTXVN)