Bất cập trong quản lý, sử dụng đất 5%

Người dân đang cảm thấy không công bằng trong sử dụng đất 5%

Gốc tích đất 5%

Vào thập niên 80, thực hiện chủ trương của Đảng, cha mẹ ông Nguyễn Văn Vị, ở thôn 5, xã Hàm Liêm giao toàn bộ đất nông nghiệp khai hoang của mình cho Nhà nước đưa vào hợp tác xã để thực hiện sản xuất tập trung. Đến khoảng thập niên 90, Nhà nước có chính sách mới giao ruộng đất ổn định lâu dài cho nông dân. Theo đó, Nhà nước giao 95% đất nông nghiệp cho nông dân, 5% giao cho UBND xã quản lý.

Ông Vị cho biết, thời đó giao đất theo kiểu bình quân đầu người, mỗi người 1,5 sào hoặc 2,5 sào tùy đất tốt, xấu. Gia đình ông nhận được 7,5 sào đất ruộng loại tốt. Ngoài ra, ông còn thuê thêm 4 sào đất do UBND xã quản lý để sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi, phát triển kinh tế gia đình. Mỗi năm, ông ký hợp đồng thuê đất của UBND xã và đóng thuế đất.

Ông Vị là một trong số rất nhiều nông dân ở phía Đông Nam của tỉnh Lâm Đồng được nhận thêm đất do UBND xã quản lý. Chỉ tính riêng thôn 3, xã Hàm Liêm, có 46 hộ. Những thôn khác của xã này hiện nay chưa thống kê hết nhưng cũng có người nhận đất do UBND xã quản lý và sử dụng cho đến nay.

Ông Nguyễn Tánh - Trưởng thôn 5, xã Hàm Liêm cho biết: “Đến thời điểm này, thôn chưa thống kê hết được bao nhiêu hộ có đất nằm trong diện 5% (thuộc UBND xã quản lý - PV) nhưng ước tính lên tới hàng chục hộ”.

Ngoài xã Hàm Liêm, các xã khác như: Hồng Sơn, Hàm Thuận... cũng có rất nhiều người có đất thuộc diện 5%. Tuy vậy, không phải ai cũng như ông Vị chấp hành theo quy định của Nhà nước, sử dụng đất 5% đúng mục đích. Có những người xem loại đất này như là của mình, không chịu ký hợp đồng thuê đất cũng như đóng thuế cho Nhà nước.

Nhiều trường hợp được cấp sổ đỏ

Những năm qua, đất đai có giá trị, một số người không ký hợp đồng thuê đất thuộc diện 5% với UBND xã. Thậm chí, nhiều người còn được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ). Những trường hợp như ông Vị thấy vậy cũng xin cấp sổ đỏ nhưng bị từ chối vì đất này đang do UBND xã quản lý. Chính vì vậy, họ bức xúc vì cảm thấy mất công bằng.

Ông Vị phản ánh: “Tôi thấy rất vô lý! Chẳng thà không ai được cấp sổ đỏ, đằng này người được cấp, người không. Những người được cấp lại là những người không chấp hành các quy định pháp luật Nhà nước, trong khi những người chấp hành thì không được gì”.

Họ đóng thuế theo quy định

Điều đáng nói, nhiều người làm được sổ đỏ sau đó đã bán cho người khác, sử dụng vào mục đích khác. Ông Trần Minh Hướng - Trưởng thôn 3, xã Hàm Liêm cho biết, thôn có 46 hộ có đất 5%, trong đó có đến 15 hộ đã có sổ đỏ, không còn ruộng như trước đây. Do đó, những hộ không làm được sổ đỏ càng bức xúc hơn. Họ kiến nghị với các cấp, ngành qua các cuộc tiếp xúc cử tri, họp thôn hoặc những hội nghị ở xã.

Đến nay, nhiều người có đất 5% tiếp tục kiến nghị với chính quyền. Xã Hàm Liêm, một trong những xã có nhiều nông dân sử dụng đất 5% nhất đang nỗ lực tìm cách tháo gỡ.

Cần thống nhất trong quản lý

Tương tự các xã, phường khác có đất 5% cũng đang nỗ lực tìm cách tháo gỡ để ổn định tình hình địa phương. Nhưng tháo gỡ cũng phải đúng theo quy định. Tại Khoản 2, Điều 132, Luật Đất đai năm 2013 nêu: “Đất 5% được sử dụng vào các mục đích như: xây dựng nhà tình thương, nhà tình nghĩa; bồi thường cho người có đất được sử dụng để xây dựng các công trình công cộng của phường, xã, thị trấn gồm công trình giáo dục, y tế, văn hóa, vui chơi, thể dục, thể thao, giải trí công cộng, chợ, nghĩa địa, nghĩa trang và các công trình công cộng khác theo quy định của UBND cấp tỉnh; xây dựng các công trình công cộng của phường, xã, thị trấn gồm công trình giáo dục, y tế, văn hóa, giải trí công cộng, vui chơi, thể dục, thể thao, chợ, nghĩa địa, nghĩa trang và các công trình công cộng khác theo quy định”.

Ông Vị hiện đang canh tác thanh long trên đất 5%

Như vậy, đất 5% thuộc nhóm đất nông nghiệp được sử dụng vào mục đích công ích của xã, phường. Loại đất này do xã, phường nơi có đất quản lý, sử dụng. Hộ gia đình, cá nhân được thuê đất công ích chỉ được sử dụng đất đúng với mục đích đã thuê. Hết thời hạn sử dụng đất, người thuê đất phải trả lại đất hoặc tiếp tục ký hợp đồng hoặc làm đơn thuê đất nếu có nhu cầu.

Tuy vậy, do loại đất này có nguồn gốc hình thành lâu đời và qua nhiều thời kỳ, nay sáp nhập các đơn vị hành chính nên việc sử dụng đất có nhiều biến động. Do đó, các cấp, ngành cần quan tâm xem xét, bố trí sử dụng một cách ổn định, lâu dài, phù hợp với quy định. Trường hợp không thể cấp sổ đỏ thì cần thông báo, giải thích cho người dân hiểu, đồng thời làm rõ vì sao có những hộ được cấp sổ… Từ đó, để những người có đất 5% hiểu và sử dụng đất đúng quy định, đúng mục đích.

Ninh Chinh .