Bắt đầu thấm đòn thuế quan của Mỹ, nhiều nhà máy Trung Quốc phải ngừng hoạt động

Công nhân sản xuất hàng may mặc tại một nhà máy ở Tân Châu, Sơn Đông, Trung Quốc. (Ảnh: Getty Images).

Theo giới quan sát, các nhà máy tại Trung Quốc đang phải tạm dừng sản xuất và tìm kiếm thị trường mới khi chính sách thuế quan của Mỹ bắt đầu có tác động. Các đơn hàng bị mất cũng ảnh hưởng đến tình hình việc làm tại đây.

Chia sẻ với CNBC, ông Cameron Johnson, đối tác cấp cao của hãng tư vấn Tidalwave Solutions tại Thượng Hải, cho hay: “Tôi biết nhiều nhà máy đã yêu cầu một nửa số nhân viên trở về nhà trong vài tuần và dừng hầu hết dây chuyền sản xuất”.

“Mặc dù tình trạng này chưa xảy ra trên quy mô lớn, việc dừng sản xuất đang diễn ra tại các trung tâm xuất khẩu chính của Trung Quốc là Nghĩa Ô và Đông Quan. Một số người lo ngại tình hình sẽ leo thang”, ông tiết lộ.

“Người ta hy vọng thuế quan sẽ giảm xuống để các đơn hàng có thể tiếp tục, nhưng trong thời điểm chờ đợi, các công ty đang cho nhân viên nghỉ phép và tạm dừng một số dây chuyền”, ông nói thêm.

Đối tác của Tidalwave Solutions cho biết các nhà máy sản xuất đồ chơi, đồ thể thao và hàng hóa giá rẻ thường bày bán trong các cửa hàng Dollar Store bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Theo ước tính của Goldman Sachs, có khoảng 10 đến 20 triệu công nhân Trung Quốc làm việc tại các công ty xuất khẩu sang Mỹ. Theo số liệu chính thức năm ngoái, số lượng công nhân tại các thành phố của Trung Quốc là 473,45 triệu người.

Kể từ khi quay trở lại Nhà Trắng, Tổng thống Donald Trump đã áp thuế 145% lên hàng hóa Trung Quốc, trong đó thuế quan đối ứng là 125%. Cộng với thuế quan do các chính quyền tiền nhiệm áp đặt, hàng hóa từ đất nước tỷ dân sang Mỹ đang chịu thuế lên đến 245%.

Đáp lại các động thái của chính quyền ông Trump, Trung Quốc cũng công bố thuế quan trả đũa đến 125% lên hàng hóa Mỹ. Trong khi ông Trump khẳng định hai nước đang đàm phán thương mại, Bắc Kinh lại lên tiếng phủ nhận.

Ông Ash Monga, nhà sáng lập kiêm CEO công ty chuỗi cung ứng Imex Sourcing Services tại Quảng Châu, cảnh báo tác động của các đợt thuế quan gần đây “lớn hơn nhiều” so với đại dịch COVID-19.

Vị CEO lưu ý rằng đối với các doanh nghiệp nhỏ chỉ có vài triệu USD nguồn lực, họ có khả năng không thể chịu đựng được khi thuế quan tăng đột ngột, thậm chí có thể phải phá sản.

Ông Monga cho biết các khách hàng và nhiều nhà nhập khẩu sản phẩm Trung Quốc khác rất quan tâm đến thuế quan. Vì vậy, Imex Sourcing sẽ ra mắt website “Tariff Help” để giúp doanh nghiệp nhỏ tìm nhà cung cấp bên ngoài Trung Quốc.

Bên ngoài trụ sở của JD.com tại Bắc Kinh, Trung Quốc. (Ảnh: Reuters).

Mày mò chiến lược bán hàng mới

Tình trạng gián đoạn kinh doanh đang buộc các nhà xuất khẩu Trung Quốc phải thử những chiến lược bán hàng mới.

Woodswool, một nhà sản xuất đồ thể thao tại Ninh Ba, đã nhanh chóng chuyển sang bán quần áo trực tuyến tại Trung Quốc thông qua hình thức livestream. Đây là một bước nhỏ giúp Woodswool cứu vãn hoạt động kinh doanh đã mất.

Sau khi ra mắt kênh bán hàng cách đây khoảng một tuần, công ty cho biết họ đã nhận được hơn 30 đơn đặt hàng với tổng giá trị hàng hóa hơn 5.000 nhân dân tệ (tương đương 690 USD).

“Tất cả các đơn hàng tại Mỹ của chúng tôi đều đã bị hủy”, ông Li Yan, quản lý nhà máy kiêm Giám đốc thương hiệu của Woodswool, cho hay.

Ông tiết lộ hơn một nửa sản lượng của công ty từng vận chuyển đến Mỹ và một số dây chuyền sẽ không hoạt động trong hai đến ba tháng tới cho đến khi Woodswool có thể xây dựng những thị trường mới.

Triển khai các phiên livestream là một phần trong nỗ lực của các ông lớn công nghệ Trung Quốc (theo yêu cầu của Bắc Kinh) nhằm giúp các nhà xuất khẩu chuyển hướng hàng hóa vào thị trường nội địa.

Woodswool đang bán sản phẩm trực tuyến thông qua Baidu. Li cho biết ông chọn livestream bằng người ảo vì ông có thể bắt đầu trong hai tuần mà không cần phải tốn thời gian và tiền bạc để cải tạo studio và thuê nhân viên bán hàng.

Baidu cho biết họ đã làm việc với ít nhất vài trăm doanh nghiệp Trung Quốc để triển khai các kênh thương mại điện tử trong nước. Trước đó, vào đầu tháng 4, Baidu thông báo họ sẽ hỗ trợ tài chính và cung cấp miễn phí các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) - chẳng hạn như người ảo “Huiboxing” - cho 1 triệu doanh nghiệp.

Người ảo là phiên bản kỹ thuật số của con người, sử dụng AI để bắt chước các bài chào hàng và tự động hóa tương tác với khách hàng. Baidu nhấn mạnh tỷ suất sinh lời khi đầu tư vào người ảo cao hơn người thật.

Bên ngoài trụ sở của JD.com tại Bắc Kinh, Trung Quốc. (Ảnh: Reuters).

Thách thức của thị trường nội địa

Sàn thương mại điện tử JD.com là một trong những công ty đầu tiên công bố hỗ trợ tương tự như Baidu. JD.com cam kết sẽ chi 200 tỷ nhân dân tệ (tương đương 27,2 tỷ USD) để mua hàng hóa Trung Quốc vốn ban đầu dự định sẽ xuất khẩu, sau đó tìm cách bán chúng tại thị trường nội địa.

Công ty giao đồ ăn Meituan cũng thông báo sẽ giúp các nhà xuất khẩu phân phối hàng trong nước, nhưng không nêu rõ số tiền dự kiến chi để hỗ trợ.

Tuy nhiên, 27,2 tỷ USD mà JD.com dự định bỏ ra chỉ tương đương 6,1% trong số hơn 438,9 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ vào năm ngoái, theo dữ liệu chính thức của phía Mỹ.

“Một số doanh nghiệp nói với chúng tôi rằng với mức thuế quan 125%, mô hình kinh doanh của họ không khả thi”, ông Michael Hart, Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ tại Trung Quốc, chia sẻ với báo chí vào ngày 25/4. Ông cũng lưu ý sự cạnh tranh giữa các công ty Trung Quốc đã gia tăng trong tuần qua.

Một số nhà sản xuất đã trực tiếp lên các nền tảng mạng xã hội Trung Quốc như Red Note và Douyin để kêu gọi người tiêu dùng ủng hộ, nhưng tâm lý chán nản đang tăng lên, bà Ashley Dudarenok, nhà sáng lập công ty tư vấn marketing ChoZan, chỉ ra.

Tìm kiếm thị trường mới

Bà Dudarenok cho biết ngày càng ít doanh nghiệp Trung Quốc cân nhắc chuyển hướng xuất khẩu sang Mỹ thông qua các quốc gia khác, do Washington ngày càng giám sát chặt chẽ hoạt động trung chuyển.

Nhà sáng lập ChoZan nói thêm rằng nhiều công ty đang đa dạng hóa sản xuất sang Ấn Độ thay vì Đông Nam Á, trong khi những doanh nghiệp khác đang chuyển từ khách hàng Mỹ sang châu Âu và Mỹ Latin.

Một số công ty đã xây dựng dây chuyền sản xuất trên các tuyến thương mại khác. Ông Liu Xu đang điều hành một công ty thương mại điện tử có tên Beijing Mingyuchu, chuyên bán các sản phẩm nhà tắm cho Brazil.

Mặc dù Beijing Mingyuchu phải đối mặt với những thách thức từ tỷ giá hối đoái biến động và chi phí vận tải biển cao hơn, ông Liu hy vọng hoạt động thương mại với Brazil sẽ không bị ảnh hưởng nhiều bởi căng thẳng giữa Trung Quốc và Mỹ.

Kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc sang Brazil đã tăng gấp đôi trong giai đoạn từ năm 2018 đến 2024, tương tự với xuất khẩu của Trung Quốc sang Ghana.

Trong đại dịch COVID-19, Cotrie Logistics (có trụ sở tại Ghana) được thành lập nhằm giúp các doanh nghiệp tìm kiếm nguồn cung ứng, điều phối các chuyến hàng trong bối cảnh hàng hóa bị chậm trễ và xây dựng các tuyến vận tải bền vững.

Ông Bright Tordzroh, CEO Cotrie Logistics, cho biết công ty này chủ yếu hỗ trợ giao dịch thương mại giữa Trung Quốc và Ghana và hiện kiếm được từ 300.000 đến 1 triệu USD mỗi năm.

Tordzroh nói thêm rằng căng thẳng thương mại Mỹ - Trung Quốc đã khiến nhiều doanh nghiệp tìm kiếm nguồn cung ứng và địa điểm sản xuất bên ngoài nước Mỹ.

Yên Khê