Tài sản số, tín chỉ carbon có được thế chấp vay vốn?

Tại Hội thảo “Tài sản bảo đảm ngân hàng - Những vấn đề quan tâm hiện nay”, do Thời báo Ngân hàng tổ chức ngày 28/4, một số chuyên gia cho rằng, tài sản số, tín chỉ carbon đều có giá trị tích cực, cần thiết đối với sự phát triển của kinh tế. Việt Nam cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý công nhận tài sản số, tín chỉ carbon là tài sản bảo đảm.

Xây dựng lộ trình để thí điểm thị trường tín chỉ carbon

PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách Nông nghiệp và môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Ảnh: TBNH

Đề cập về vấn đề này, PGS TS Nguyễn Đình Thọ - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách Nông nghiệp và môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường – NN&MT) cho rằng, Việt Nam đã có ví dụ coi tín chỉ carbon là tài sản bảo đảm.

“Theo Luật Dân sự, tài sản số hay tín chỉ carbon đều có quyền tài sản, chúng ta đang băn khoăn về vấn đề mất giá. Thực tế, không chỉ tài sản số hay tín chỉ carbon mất giá mà vàng, đô la, bất động sản… cũng đều có thể mất giá. Khi chúng ta sử dụng tài sản bảo đảm, Nhà nước không có nghĩa vụ xác định giá trị của tài sản. Mong muốn Nhà nước đưa ra quy trình định giá những tài sản này để giảm rủi ro là không cần thiết”, PGS TS Nguyễn Đình Thọ chia sẻ.

Lãnh đạo Bộ NN&MT cho rằng, tín chỉ carbon được khẳng định trong Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Chính phủ đã xây dựng lộ trình để thí điểm thị trường tín chỉ carbon. Thủ tướng Chính phủ cũng có Quyết định yêu cầu 2.166 doanh nghiệp thực hiện việc kiểm kê, báo cáo phát thải khí nhà kính hoàn thành trước ngày 31/3. Trên cơ sở đó, Chính phủ sẽ phân bổ hạn ngạch phát thải và hạn ngạch phát thải có thể giao dịch.

“Về hệ thống pháp luật khẳng định, tín chỉ carbon trong tương lai sẽ là một loại tài sản có thể giao dịch, có thể biến động giá. Tại Việt Nam đã sử dụng tín chỉ carbon như một tài sản bảo đảm. Thỏa thuận của Việt Nam với Ngân hàng thế giới (WB) là một thỏa thuận về tài sản bảo đảm. WB cam kết mua tín chỉ carbon với giá trị 5 USD và năm 2023 Việt Nam chính thức thu được 10,5 triệu tín chỉ và bán thu về 51,5 triệu USD”, ông Nguyễn Đình Thọ cho biết.

Luật sư Trương Thanh Đức - Giám đốc Công ty Luật ANVI

Đề cập tới vấn đề này, luật sư Trương Thanh Đức - Giám đốc Công ty Luật ANVI cho biết: “Tài sản đảm bảo số, tín chỉ carbon là vấn đề mới. Nếu không làm sớm, không biết bao giờ mới được triển khai. Hiện chưa có luật nào ở Việt Nam cấm giao dịch, sở hữu hay lấy tiền ảo, tài sản số là tài sản bảo đảm. Câu chuyện không chỉ đơn giản là không cấm là xong”.

Pháp luật về dân sự định nghĩa “Tài sản bảo đảm là tài sản hiện hữu và hình thành trong tương lai; quay sang các luật về tài chính, kế toán mới phân định đâu là hữu hình, vô hình…". Quy định đã có, có điều là cần giải thích, làm rõ.

“Tín chỉ carbon thuộc quyền sở hữu, không bị cấm mua bán vậy lý do gì chưa phải là tài sản và có được xem là tài sản đảm bảo hay không? câu trả lời là hoàn toàn được. Điều kiện nhận bảo đảm cần có 2 điều: Một, có quyền sở hữu, hai là không bị cấm. Điều khó nhất ở đây, nhận tài sản bảo đảm là đề phòng ngừa, hạn chế, ngăn chặn rủi ro mà những tài sản trên hiện rất rủi ro cho phía ngân hàng”, ông Trương Thanh Đức băn khoăn.

Theo luật sư, ngân hàng hiện cũng gặp khó bởi lẽ những loại tài sản số, tín chỉ carbon sẽ có biến động về giá trị. Chưa kể việc vi phạm điều kiện cho vay, giá trị tài sản bảo đảm… sẽ kéo theo việc xử lý vất vả sau này.

Ông Đỗ Giang Nam - Thành viên Hội đồng thành viên Công ty TNHH một thành viên Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC)

Ông Đỗ Giang Nam - Thành viên Hội đồng thành viên Công ty TNHH một thành viên Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) cho rằng, nguyên tắc nhận tài sản bảo đảm gồm 2 điều kiện. “Chúng ta đang xây dựng lộ trình để hoàn thiện hành lang pháp lý cho tài sản số và thị trường carbon để được nhìn nhận là tài sản đảm bảo. Hành lang pháp lý hoàn thiện được xem là điều kiện cần. Điều kiện đủ là phía ngân hàng muốn nhận nó hay không thì phải tính toán đến nhiều yếu tố, đặc biệt khả năng quản lý và xử lý tài sản số và tín chỉ carbon”, ông Đỗ Giang Nam cho biết.

Tín chỉ carbon được hiểu là tài sản số nhưng có tính đặc thù. “Nó được phát sinh từ các dự án nhằm mục đích giảm phát thải. Thông thường, người sở hữu tín chỉ carbon sẽ thế chấp tín chỉ carbon để vay vốn ngân hàng trong trường hợp có đầu cơ - chờ tín chỉ carbon này tăng giá hoặc chưa tìm được khách mua, cũng giống như tài sản khác”, ông Đỗ Giang Nam cho biết. Theo VAMC, với tín chỉ carbon, ngân hàng chấp nhận là tài sản thế chấp và họ cũng phải đánh giá rủi ro, đầu tiên là về giá, rủi ro về thị trường.

“Việt Nam phấn đấu mục tiêu năm 2028 sẽ hình thành thị trường khá đầy đủ về giao dịch tín chỉ carbon. Đây là điều kiện cần thiết để các ngân hàng có khả năng xử lý tín chỉ carbon. Giá của tín chỉ carbon phụ thuộc vào cung cầu. Nhất là điều kiện hiện nay, các chủ đầu tư với tiến bộ công nghệ đang có xu hướng thay vì mua tín chỉ carbon thì nâng cấp công nghệ để giảm bớt khí thải ra môi trường”, ông Đỗ Giang Nam chia sẻ.

Doanh nghiệp quan tâm nhiều hơn đến giải pháp thay vì thể chế

Ông Nguyễn Kim Hùng - Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Kim Nam trả lời báo giới.

Ông Nguyễn Kim Hùng - Chủ tịch Hội đồng quản trị (HĐQT) Tập đoàn Kim Nam cho biết, “chúng ta đã nghe rất nhiều đến thể chế, pháp lý của tài sản số nhưng với doanh nghiệp, cái gì có thể ứng dụng ngay vào thực tiễn, phục vụ cho sản xuất, kinh doanh mới thực sự quan trọng. Doanh nghiệp quan tâm nhiều hơn đến giải pháp thay vì thể chế. Thực tế, Việt Nam dù chưa có thể nhưng vẫn thuộc Top các quốc gia đầu tư và nắm giữ tài sản số trên thế giới.

“Nếu chưa có giải pháp, làm thế nào để đánh giá tài sản số khi giá trị của nó từ sáng đến tối đã có sự thay đổi? liệu có một công ty kiểm toán giám ký chứng thư định giá hay không? Doanh nghiệp nếu không có chứng thư định giá thì tài sản số cũng không có ý nghĩa gì. Do vậy, những giải pháp phải được Chính phủ ‘cầm trịch’ chứ không phải do một tổ chức nào khác”, ông Nguyễn Kim Hùng đề xuất.

Theo lãnh đạo Kim Nam, một số ý kiến đang nhấn mạnh đến trách nhiệm của Bộ Tài chính nhưng Bộ này không phải là nơi nghiên cứu chính, Bộ Khoa học Công nghệ mới là nơi nhận nhiệm vụ chính thực hiện Nghị quyết 57 liên quan đến nội dung này.

“Một doanh nghiệp cung ứng phần mềm có được đưa vào hạch toán là tài sản hay không? Doanh nghiệp có thể có nhiều tài sản số như sở hữu chí tuệ, thương hiệu doanh nghiệp… có được quy ra tiền hay không, là một bài toán chưa được giải. Điều này đưa ngân hàng vào thế khó và cần có giải pháp cho họ. Nói về tính khả thi của việc đưa tài sản số làm tài sản đảm bảo hoàn toàn có thể vì thế giới đang trong cuộc về công nghệ số, BigData, nhiều mã nguồn mới đã được ra mắt. Nếu chúng ta không nghĩ quá nhiều về thể chế và sự can thiệp của con người mà chủ yếu dựa vào công nghệ thì thị trường sẽ tự minh bạch”, ông Nguyễn Kim Hùng phát biểu.

Doanh nghiệp Kim Nam băn khoăn về việc sở hữu và sử dụng tài sản đảm bảo. Hiện một số quốc gia trên thế giới nhượng quyền tài sản phi vật chất như thương hiệu… họ làm rất thành công. “Tại Việt Nam phân biệt sở hữu hay sử dụng, bao giờ có quyền sở hữu? bao giờ có quyền sử dụng? Giả sử một doanh nghiệp bán cổ phần nhưng chỉ được thanh toán 80% còn thiếu 20% không được trả, doanh nghiệp bán có được đòi lại không hay phải thực hiện kiện ra Tòa? Tài sản số cũng như vậy và còn xảy ra nhanh hơn với giá trị nhiều hơn. Doanh nghiệp mong làm rõ vấn đề này”, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Kim Nam kiến nghị.

Toàn cảnh Hội thảo

Theo ông Giacomo Merello, Chủ tịch Hội đồng Thúc đẩy Kinh doanh tài sản Kỹ thuật số Antigua & Barbuda; đặc phái viên Kinh tế đặc biệt của Thủ tướng Antigua & Barbuda tại Singapore, một số nước đã cho phép sử dụng tài sản số nói chung, tiền mã hóa nói riêng làm tài sản thế chấp tại các ngân hàng.

“Thông thường, các loại tiền mã hóa được sử dụng để thế chấp tại ngân hàng là stablecoin (một loại tiền điện tử được tạo ra để theo dõi giá trị của một tài sản hoặc đồng tiền khác, thường tính theo đơn vị đô la Mỹ hoặc Euro, đơn cử như USDT, USDC...) hoặc một số loại tiền điện tử có giá trị lớn như Bitcoin, Ethereum”, ông Giacomo Merello cho biết. Thụy Sĩ cho phép các ngân hàng cung cấp khoản vay được bảo lãnh bằng tiền mã hóa, song dịch vụ này chủ yếu cung cấp cho các quỹ đầu tư, các doanh nghiệp lớn, không áp dụng cho cá nhân nhỏ lẻ.

Phương - Sơn/Báo Tin tức