Bất ngờ thủ tiêu 'đầu sỏ' phiến quân, Nga tung 'đòn gió' hiểm với Mỹ ở Syria

Hôm 10/6, Abu Khalid al-Shami, phát ngôn viên quân sự của nhóm thánh chiến Hayat Tahrir al-Sham (HTS) đã bị giết tại làng Ablin của Syria. Nhân vật này và hai thủ lĩnh khác của nhóm thánh chiến hàng đầu ở tỉnh Idlib — giám đốc truyền thông quân sự Abu Musab al-Homsi và chỉ huy cấp cao Muataz al-Nasr (Abu Tamir al-Homsi) đã bỏ mạng khi đang đáp trả các cuộc không kích của Nga khiến 13 người thiệt mạng.

Vụ việc này xảy ra trong bối cảnh diễn ra các cuộc đàm phán của Liên hợp quốc, giữa Mỹ và Nga, về việc duy trì viện trợ nhân đạo xuyên biên giới vào các vùng lãnh thổ nằm ngoài sự kiểm soát của chính quyền Assad. Bằng cách tiêu diệt các thủ lĩnh của HTS, Nga dường như đang gửi cho Tổng thống Biden hai thông điệp trước cuộc họp dự kiến vào ngày 16/6 tại Geneva: Idlib vẫn do một nhóm khủng bố mà Mỹ được chỉ định điều hành vì vậy việc cung cấp viện trợ nhân đạo cho khu vực đó là không cần thiết; Washington sẽ không thể thay đổi thực tế là Nga nắm giữ tất cả các đòn bẩy quân sự ở Syria và tiếp tục theo đuổi các chính sách của mình từ một vị thế mạnh.

C cuộc tấn công của Nga nhằm vào nhóm HTS là một cách khác để Moscow khẳng định chính Moscow mới giữ quyền kiểm soát tương lai của Syria. Ảnh minh họa

Abu Khalid al-Shami là ai?

Hãng tin địa phương ở Syria TV đã công bố thông tin chi tiết lần đầu tiết lộ về tiểu sử của Shami. Mặc dù người thân của nhân vật này không cung cấp tên thật của Shami do lo ngại về an ninh, nhưng được biết rằng nhân vật này đến từ làng Jisreen ở khu vực Đông Ghouta và có thời điểm được đặt tên là Abu Khalid Jisreen.

Trước cuộc cách mạng năm 2011, nhân vật này làm việc trong một xưởng may địa phương và sau đó tới Saudi Arabia làm việc. Shami sau đó chuyển sang tham gia nhiều trận đánh quan trọng xung quanh Đông Ghouta từ năm 2013 đến năm 2017. Ban đầu nhân vật này là thành viên của Liwa al-Qaqa bin Umru al-Tamimi, chi nhánh của Ittihad al-Islami li-Ajnad al-Sham, liên minh nổi dậy được cho là có liên quan tới tổ chức Anh em Hồi giáo. Vào tháng 2/2016, Ajnad al-Sham đã hợp nhất với liên minh Failaq al-Rahman. Tuy nhiên, sau này Shami lựa chọn hoạt động cho chi nhánh của al-Qaeda Jabhat al-Nusra, sau này trở thành HTS.

Shami thăng cấp ở nhiều vị trí an ninh khác nhau, trở thành chỉ huy quân sự của nhóm ở Đông Ghouta và sau đó là chỉ huy chung của khu vực. Tuy nhiên, đến tháng 4/2018, chính quyền Assad và các đối tác Nga và Iran đã chiếm lại khu vực này. Đối với những chiến binh sống sót sau cuộc tấn công dữ dội và không chạy trốn khỏi khu vực, chính quyền Syria đã đồng ý đưa những người này đến Idlib, thành trì thánh chiến cuối cùng ở Syria.

Khi ở Idlib, Shami được chỉ định là phát ngôn viên chính thức của HTS vào tháng 6/2018. Ở vị trí này, Shami đã đưa ra các tuyên bố của nhóm, thực hiện các cuộc phỏng vấn với hãng tin HTS Ebaa, và xuất hiện trong các tin nhắn video, thường liên quan đến các cập nhật về diễn biến quân sự. Thông điệp công khai chính thức gần đây nhất mà nhân vật này tuyên bố hồi tháng 3/2021 liên quan đến việc đáp trả một đợt không kích trước đó của Nga ở Idlib.

Cho đến nay, Shami rất được các thành viên của HTS tôn vinh. Mặc dù khó đoán trước được việc người sẽ thay thế khi nhân vật này chết nhưng nhân vật này có thể sẽ được thay thế bằng một người trung thành với thủ lĩnh HTS Abu Muhammad al-Jawlani có tư tưởng cải cách thánh chiến, có ý định đưa ra một “con đường thứ ba” tách khỏi al-Qaeda

Dù cho Washington không phải là đồng minh của HTS nhưng phải thừa nhận rằng các cuộc tấn công của Nga nhằm vào nhóm này là một cách khác để Moscow khẳng định chính Moscow mới giữ quyền kiểm soát tương lai của Syria. Do đó, nếu Mỹ tiếp tục chính sách ở Syria như Mỹ đã làm kể từ khi Nga can thiệp vào cuộc nội chiến năm 2015 thì Washington sẽ chỉ đón nhận thất bại dù ở thực tế Idlib, trong các cuộc họp ở Geneva hay trước các quyết định ngoại giao quan trọng khác.

Vũ Thu Hương