'Bát trân': Quý hiếm đến mức vua chúa thời xưa chưa chắc đã được nếm thử toàn bộ
Sở dĩ được coi là món ăn quý phục vụ vua chúa, hoàng tộc xưa là vì những món này đều có nguyên liệu khó kiếm, không phải lúc nào cũng tìm thấy trong dân gian.
“Bát trân” là tên gọi chung cho 8 món ăn dành cho giới vua chúa, quý tộc cung đình xưa. Yếu tố biểu tượng cho ẩm thực hoàng cung khác với chốn bình phàm qua hai yếu tố: quý hiếm và cầu kỳ. Cả 8 món trong “bát trân” đều đảm bảo hai điều này, vì thế không phải vua chúa nào cũng được thưởng thức đủ cả 8.
1. Nem công
Nem công được làm từ da và thịt của con công. Thịt của loài này được cho rất giàu dinh dưỡng, có thể giúp thanh lọc độc tố trong cơ thể. Điểm đặc biệt nữa là người ta không nấu thịt công mà làm chín bằng quá trình ủ lên men với riềng, tỏi, tiêu… trong 3 ngày.
2. Chả phượng
Chả phượng là món chả được làm từ thịt một loài chim thuộc họ gia cầm, thông thường là chim trĩ. Vì loài chim này có màu sắc khá đẹp và đuôi dài nên người dân thường nhầm tưởng là chim phượng.
Cách chế biến của món này rất tỉ mẩn, từ cách cắt tiết cho đến nhổ lông sống không dùng nước sôi, gói lá chuối để hấp rồi chiên bằng mỡ gà…
3. Da tê ngưu
Tê ngưu thời xưa là con tê giác thời nay, để làm món này người xưa chỉ sử dụng da ở phần nách vì đó là chỗ da mỏng nhất của loài vật này. Da phơi nắng, sấy lửa suốt 100 ngày liền, sau đó tẩm rượu một tháng rồi phơi khô, cất trong hộp vàng hoặc bạc. Khi muốn chế biến phải ngâm vào nước thảo mộc 7 ngày đêm, rửa sạch rồi hấp cách thủy, thái mỏng ra ăn như nem.
4. Bàn tay gấu
Thời xưa, chi trước của loài gấu được coi là đã thu được đủ dương - âm khí của đất trời nên đại bổ, thường được dâng cho vua ăn để “tăng cường sức mạnh”. Trước khi hầm với thảo mộc và thuốc bổ, phần chi này sẽ được trụng mỡ 100 lần để làm sạch lông, mềm thịt.
5. Gân nai
Gân nai chỉ là nguyên liệu chung, có nhiều kiểu chế biến để thành món ngon. Đùi nai ban đầu sẽ bị thui trụi rồi hầm mềm, tiếp đến xẻ ra, lóc gân. Phần gân nai lấy ra ngâm trong nước muối pha giấm để cho trắng, mềm. Khi chế biến, người ta thường hầm với các gia vị bổ khác. Món ăn này được cho là giúp người ăn mạnh khỏe, trẻ mãi không già.
6. Môi đười ươi
Bắt được đười ươi nguy hiểm, gian lao chẳng kém bắt công hay phượng. Theo sách xưa, các thợ săn lành nghề phải dựa vào tập tính của loài này để dụ chúng… say rượu đến thấm mệt mới bắt được.
7. Chân voi
Thời xưa, voi là phương tiện đi lại của vua chúa, đồng thời cũng là những “chiến binh” đắc lực ngoài trận địa. Vì vậy người xưa chỉ làm thịt voi khi chúng qua đời. Phần thịt gân mềm phía dưới bàn chân voi được xem là quý nhất, chế biến thành món hảo hạng để dâng vua chúa.
8. Yến sào
Được truyền tụng như “vàng trắng” trong giới ẩm thực, yến sào là một trong những bát trân bổ dưỡng của Việt Nam vẫn còn tìm thấy và mua được ở thời nay. Yến sào được làm từ nước dãi của loài chim yến khi chúng kết nước bọt thành tổ trên những vách núi cao.