Bầu cử Tổng thống Ba Lan: Cuộc bỏ phiếu mang tính bước ngoặt

Người Ba Lan đi bỏ phiếu bầu nhà lãnh đạo mới cho đất nước vào ngày 18/5 trong cuộc bỏ phiếu mà kết quả của nó có thể tái định hình bối cảnh chính trị và định hướng đối ngoại của quốc gia thành viên NATO và EU ở Đông Âu.

Cuộc bầu cử Tổng thống lần này được xem như là phép thử đối với sức mạnh của phe "thân EU" đang nắm quyền ở Ba Lan trước làn sóng dân tộc chủ nghĩa đang dâng cao với những tác động lớn đến chính sách đối nội và đối ngoại của đất nước.

Chức vụ Tổng thống Ba Lan đôi khi bị coi là một chức vụ mang tính nghi lễ, nhưng nó cũng đi kèm với một số quyền lực thực sự.

Tổng thống Ba Lan, người được nhân dân bầu trực tiếp và là Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang của đất nước, có thể phủ quyết các dự luật của chính phủ, có quyền quyết định chính sách đối ngoại của đất nước và có thể đề xuất luật mới.

Ba Lan, quốc gia Đông Âu có 38 triệu dân.

Hiện 13 ứng cử viên thuộc mọi đảng phái và liên minh đang cạnh tranh để trở thành Tổng thống tiếp theo của quốc gia Đông Âu có 38 triệu dân này, thay thế Tổng thống bảo thủ Andrzej Duda sắp mãn nhiệm.

Các cuộc thăm dò ý kiến mới nhất trước thềm bầu cử cho thấy, Thị trưởng Warsaw theo chủ nghĩa tự do Rafal Trzaskowski, 53 tuổi, sẽ dẫn đầu về số phiếu bầu.

Tuy nhiên, ông Trzaskowski – một đồng minh của liên minh cầm quyền trung dung của Thủ tướng Donald Tusk – khó có khả năng giành được hơn 50% số phiếu bầu để có thể giành chiến thắng ngay sau vòng bỏ phiếu đầu tiên.

Về nhì trong các cuộc thăm dò là võ sĩ quyền Anh nghiệp dư và nhà sử học bảo thủ Karol Nawrocki, 42 tuổi, người được đảng đối lập theo chủ nghĩa dân tộc Luật pháp và Công lý (PiS) ủng hộ. Ứng cử viên cực hữu Slawomir Mentzen, 38 tuổi, sẽ đứng thứ ba.

Khi không ứng cử viên nào giành được hơn 50% số phiếu bầu trong vòng bỏ phiếu đầu tiên vào ngày 18/5, hai ứng cử viên giành được nhiều phiếu bầu nhất sẽ tiếp tục chạy đua trong vòng bỏ phiếu thứ hai – vòng nước rút (runoff) – sẽ diễn ra vào ngày 1/6.

Ứng cử viên Tổng thống Ba Lan Karol Nawrocki trong một cuộc gặp với người ủng hộ ở Garwolin, ngày 5/5/2025. Ảnh: Aljazeera

Liên minh cầm quyền của Thủ tướng Tusk hy vọng nếu chiến thắng gọi tên ông Trzaskowski, điều này có thể giúp họ thực hiện được các cam kết trong chiến dịch tranh cử vào năm 2023 mà cho đến nay vẫn bị đình trệ do quyền phủ quyết của Tổng thống.

Một vài ví dụ bao gồm nới lỏng luật phá thai nghiêm ngặt của Ba Lan, mang lại nhiều quyền hơn cho cộng đồng LGBTQ+, cũng như cải cách phương tiện truyền thông công cộng…

Nếu ứng cử viên Nawrocki của phe bảo thủ đắc cử, chính phủ của ông Tusk sẽ phải tiếp tục sự "chung sống" khó khăn với Tổng thống Ba Lan như họ đã phải đối mặt suốt 18 tháng qua dưới thời Tổng thống Duda.

Những lời hứa không được thực hiện – hoặc những lời hứa chỉ được thực hiện một phần hoặc muộn hơn so với mong đợi – đã khiến một số cử tri thất vọng về chính phủ.

Do đó, theo ông Marcin Zaborowski, một chuyên gia tại tổ chức nghiên cứu Globsec, cho biết phe trung dung bước vào cuộc bầu cử Tổng thống Ba Lan về cơ bản là nỗ lực giải phóng quyền lực cho chính phủ của ông Tusk.

Nếu ứng cử viên của phe bảo thủ đắc cử, "chính phủ sẽ bị tê liệt, và điều đó cuối cùng có thể dẫn đến sự sụp đổ của liên minh cầm quyền", nhà khoa học chính trị Anna Materska-Sosnowska của Đại học Warsaw, cho biết.

Minh Đức (Theo France24, DW)