Bê bối liên tiếp thổi bay 18,5 tỷ USD vốn hóa Toyota

Theo Nikkei Asia, giá trị vốn hóa thị trường của Toyota Motor đã giảm khoảng 2.900 tỷ yên (18,5 tỷ USD) sau khi vụ bê bối gian lận của các hãng xe Nhật Bản được công bố trong tuần này.

Hôm 3/6, Toyota đã thừa nhận những sai sót trong các bài kiểm tra an toàn cho chứng nhận mẫu xe. Động thái này diễn ra sau cuộc điều tra do Bộ Giao thông, Đất đai, Cơ sở hạ tầng và Du lịch Nhật Bản tiến hành.

Giá cổ phiếu của hãng giảm liên tục trong ba ngày từ thứ 3/6 đến 5/6, mất 5% giá trị. Cổ phiếu hồi phục nhẹ vào hôm 6/6, nhưng lại giảm vào 8/6.

Biến động giá cổ phiếu của Toyota trong tuần qua. (Nguồn: Google Finance).

Sự sụt giảm giá trị vốn hóa đã khiến khoảng cách giữa Toyota và Tesla trở nên xa hơn. Tháng 7/2020, ông lớn xe điện Mỹ đã vượt qua Toyota để trở thành nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới về vốn hóa thị trường.

Dù Toyota đã thu hẹp khoảng cách gần đây nhờ sự chậm lại trong nhu cầu xe điện, nhen nhóm hy vọng chiếm lại vị trí dẫn đầu, song vụ bê bối gian lận vừa qua đã khiến quá trình này trở nên khó khăn hơn.

Tuy vậy, nhiều nhà quan sát cho rằng sai phạm này sẽ có tác động không đáng kể đến kết quả kinh doanh của Toyota. Công ty đã dừng sản xuất Yaris Cross và hai mẫu xe khác liên quan đến vụ bê bối, nhưng sản lượng hàng năm của chúng chỉ khoảng 130.000 xe, chiếm khoảng 1% trong tổng số hơn 10 triệu xe Toyota sản xuất toàn cầu mỗi năm.

Theo báo cáo của Kohei Takahashi, nhà phân tích tại UBS, việc ngừng bán các mẫu xe này trong một tháng sẽ giảm lợi nhuận hoạt động từ 10 tỷ yên đến 15 tỷ yên.

Trong khi đó, Yoshitaka Ishiyama, nhà phân tích tại Mizuho Securities, ước tính tác động của việc ngừng sản xuất đến lợi nhuận của Toyota là 9 tỷ yên mỗi tháng. Ngoài ra, các khoản bồi thường cho các nhà cung cấp có thể lên tới 22 tỷ yên mỗi tháng.

Toyota dự báo lợi nhuận hoạt động là 4.300 tỷ yên trong năm tài chính này, có nghĩa là tổng thiệt hại đối với lợi nhuận sẽ dưới 1%. Tuy nhiên, vụ bê bối kiểm tra vẫn gây áp lực lớn lên cổ phiếu của Toyota, cho thấy thị trường lo ngại về vấn đề khác.

"Vấn đề quản trị là mối lo lớn hơn tác động đến lợi nhuận," nhà phân tích Koji Endo của SBI Securities nhận định.

Các công ty trong tập đoàn Toyota như Hino Motors, Daihatsu Motor và Toyota Industries đã từng đối mặt với các vụ bê bối tuân thủ trước đây. Và đến hiện tại, những sai phạm tương tự đã xuất hiện tại công ty mẹ, dù trước đó Chủ tịch Akio Toyoda đã cam kết cải cách quản trị của tập đoàn.

Kota Yuzawa, nhà phân tích tại Goldman Sachs, nói rằng: "Từ góc độ tuân thủ pháp luật, cần có động thái quản trị mạnh mẽ hơn trong thời gian tới."

"Với việc Toyota không phát hiện ra các vấn đề kiểm tra, cổ phiếu của hãng trở nên khó mua hơn do lo ngại liệu có vụ bê bối nào khác sẽ xuất hiện hay không," nhà phân tích Tomoichiro Kubota tại Matsui Securities cho biết.

Chủ tịch Akio Toyada cúi đầu xin lỗi trong phiên họp báo công bố kết quả thanh tra các hãng xe Nhật Bản. (Ảnh: AFP).

Theo Nikkei Asia, cải thiện quản trị liên quan đến kiểm soát chất lượng có thể là trọng tâm của cuộc họp cổ đông thường niên sắp tới của Toyota, dự kiến diễn ra vào ngày 18/6. Các công ty tư vấn đại diện cổ đông Mỹ Institutional Shareholder Services (ISS) và Glass Lewis đã khuyên các nhà đầu tư bỏ phiếu chống lại việc tái bổ nhiệm Chủ tịch Toyota, Akio Toyoda.

Các công ty tư vấn này lập luận rằng trách nhiệm cho chuỗi các sai phạm chứng nhận trong tập đoàn Toyota cuối cùng phải thuộc về người đứng đầu doanh nghiệp. Đánh giá này được đưa ra trước khi các vấn đề tại chính Toyota được phát hiện.

Glass Lewis chỉ trích Toyoda vì "sự đại diện không đủ độc lập" trong hội đồng quản trị. Cả Glass Lewis và ISS đều có một mức độ ảnh hưởng nhất định đến cách các nhà đầu tư quốc tế bỏ phiếu và những nhà đầu tư này nắm giữ hơn 1/4 cổ phiếu của Toyota vào cuối tháng 3.

"Tôi muốn thấy chính phủ và các nhà sản xuất ô tô phối hợp và thảo luận về những gì sẽ mang lại lợi ích cho khách hàng và cải thiện tính cạnh tranh của ngành ô tô Nhật Bản, cũng như cần làm gì với hệ thống này," Chủ tịch Akio Toyoda nói với các phóng viên trong buổi họp báo công bố kết quả thanh tra.

Vụ bê bối gian lận của loạt hãng xe Nhật Bản có thể ảnh hưởng đến nhiều mẫu xe hơn. Điều này tùy thuộc vào những gì được phát hiện trong cuộc điều tra nội bộ của Toyota. Hiện tại, nhà sản xuất ô tô vẫn duy trì đà tăng trưởng, chủ yếu nhờ vào tập trung vào chiến lược xe hybrid.