Bên lề Quốc hội: 'Làm sạch, làm giàu' dữ liệu đất đai phải đúng tinh thần chuyển đổi số
Để chiến dịch đạt hiệu quả các đại biểu Quốc hội cho rằng cần thực hiện đúng tinh thần số hóa, ứng dụng công nghệ hiện đại, tránh gây phiền hà cho người dân trong quá trình thu thập thông tin.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn Quốc hội thành phố Hải Phòng. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Chiến dịch 90 ngày đêm “làm sạch, làm giàu” dữ liệu đất đai năm 2025 được các đại biểu Quốc hội đánh giá là bước đi đúng đắn, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Chính phủ trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia, hướng tới xây dựng hệ thống dữ liệu đất đai thống nhất, minh bạch, phục vụ người dân và doanh nghiệp tốt hơn. Tuy nhiên, để chiến dịch đạt hiệu quả thực chất, bên lề Quốc hội, các đại biểu Quốc hội cho rằng cần tổ chức thực hiện đúng tinh thần số hóa, ứng dụng công nghệ hiện đại và tránh gây phiền hà cho người dân trong quá trình thu thập, cập nhật thông tin.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Phòng) khẳng định, chiến dịch 90 ngày đêm “làm sạch, làm giàu” năm 2025 là một chủ trương đúng đắn, cần thiết và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia, hướng tới xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai thống nhất, minh bạch và phục vụ người dân tốt hơn. Đây là bước chuẩn bị quan trọng để vận hành Cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai, một trong sáu cơ sở dữ liệu nền tảng của Chính phủ số.
Tuy nhiên, vấn đề nằm ở cách thức tổ chức thực hiện tại một số nơi. “Khi chính quyền yêu cầu người dân nộp lại bản photo Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tức là bản sao của một tài liệu mà chính cơ quan Nhà nước đã cấp và đang lưu trữ thì điều đó không chỉ gây phiền hà, tốn kém thời gian mà còn thể hiện sự lệch hướng trong cách tiếp cận chuyển đổi số,” đại biểu nhấn mạnh.
Theo đại biểu, bản chất của chuyển đổi số là dữ liệu phải được chia sẻ, kết nối và sử dụng lại trong nội bộ hệ thống quản lý nhà nước, chứ không phải “chuyển gánh nặng thủ tục từ cơ quan này sang người dân”. Khi người dân phải in, photo, chứng thực lại giấy tờ mà Nhà nước vốn có đủ khả năng truy xuất, thì tinh thần “lấy người dân làm trung tâm” của cải cách hành chính và chuyển đổi số chưa được thực hiện đúng nghĩa.
Về nguyên tắc, chính quyền là nơi nắm giữ và quản lý toàn bộ hồ sơ gốc về đất đai, bao gồm cả dữ liệu giấy và dữ liệu điện tử. Nếu dữ liệu chưa đồng bộ, thì giải pháp đúng đắn không phải là yêu cầu người dân cung cấp lại, mà phải rà soát, chuẩn hóa và kết nối các nguồn dữ liệu sẵn có giữa các ngành, từ tài nguyên môi trường, tư pháp, công an, thuế đến ngân hàng. Việc huy động người dân cung cấp thông tin chỉ nên áp dụng trong trường hợp dữ liệu thực sự thiếu hoặc có dấu hiệu sai lệch cần xác minh.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cũng lưu ý, Chính phủ đã chỉ đạo rõ ràng rằng mọi hoạt động “làm sạch dữ liệu” phải gắn với ứng dụng công nghệ, đảm bảo an toàn, bảo mật và không gây phiền hà cho người dân. Vì vậy, nếu địa phương nào vẫn thực hiện thủ công, hành chính hóa nhiệm vụ kỹ thuật thì cần được rà soát, điều chỉnh kịp thời.
Theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, ở một góc nhìn rộng hơn, chiến dịch “làm sạch, làm giàu dữ liệu đất đai” không chỉ là việc kỹ thuật, mà còn là bài kiểm tra về năng lực quản trị dữ liệu của hệ thống công quyền. Một hệ thống hiện đại không thể vận hành dựa trên những bản photo giấy, mà phải dựa trên dữ liệu điện tử đồng bộ, chính xác và có thể chia sẻ giữa các cơ quan. Khi dữ liệu được “làm sạch” đúng nghĩa, người dân sẽ không cần mang theo tập hồ sơ dày cộp mỗi khi làm thủ tục; còn cơ quan nhà nước cũng giảm tải đáng kể chi phí, nhân lực và sai sót.
Vì vậy, để chiến dịch đạt được mục tiêu thực chất, đại biểu cho rằng cần quán triệt nguyên tắc không để người dân trở thành “người đi dọn dữ liệu hộ” cho Nhà nước. Mọi yêu cầu phát sinh cần được xem xét kỹ, tránh tạo thêm thủ tục hành chính trái với tinh thần cải cách và chuyển đổi số.
“Có như vậy, sau 90 ngày, chúng ta không chỉ có một cơ sở dữ liệu đất đai “sạch” hơn, mà quan trọng hơn là một bộ máy hành chính số hóa, hiệu quả và thân thiện hơn với người dân”, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga nói.
Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp). Ảnh: Thùy Dương/Bnews.vnanet.vn
Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) cũng cho rằng công tác quản lý đất đai hiện nay dù đã có nhiều tiến bộ, song vẫn còn bất cập, đặc biệt trong việc chuẩn hóa dữ liệu. “Theo tôi, việc yêu cầu người dân nộp lại giấy tờ để cơ quan cập nhật dữ liệu cần xem xét lại. Dữ liệu về các sổ đỏ đã được cơ quan quản lý cấp và lưu trữ từ trước. Nếu cán bộ địa chính chịu khó rà soát lại hồ sơ, danh sách đã cấp thì hoàn toàn có thể nắm được thông tin chi tiết. Việc yêu cầu người dân nộp lại không chỉ tốn thời gian, công sức mà còn tiềm ẩn nguy cơ thất lạc giấy tờ quan trọng,” đại biểu nói.
Theo đại biểu, thay vì để người dân dân phải in, photo, chứng thực lại giấy tờ vừa tốn thời gian, vừa tiềm ẩn nguy cơ thất lạc, mất mát giấy tờ quan trọng thì cơ quan quản lý nên khai thác, đối chiếu và cập nhật từ chính hồ sơ lưu trữ sẵn có. Dù có thể còn sai số nhỏ, nhưng mức chênh lệch này không lớn và sẽ giảm đáng kể khi hoàn thiện dần hệ thống dữ liệu.
Trước đó, Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 252/KH-UBND về triển khai chiến dịch “làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai”. Theo kế hoạch, bốn nội dung trọng tâm gồm hoàn thiện cơ sở dữ liệu đất đai đã có, xây dựng dữ liệu đất ở, nhà ở tại những nơi chưa có cơ sở dữ liệu, đồng bộ – kết nối – chia sẻ dữ liệu đất đai thống nhất, và vận hành cung cấp dịch vụ công trực tuyến gắn với mã định danh thửa đất, tích hợp với địa chỉ số quốc gia. Chiến dịch sẽ diễn ra trong 90 ngày, với các mốc thời gian cụ thể từ giữa tháng 9 đến cuối tháng 11/2025.
Thế nhưng, tại một số địa phương, cách thức thực hiện vẫn mang nặng tính hành chính. Tại phường Vĩnh Tuy (Hà Nội), chị Thu nhận được thông báo yêu cầu nộp bản photo hoặc ảnh chụp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và căn cước công dân trong những ngày đầu tháng 10. Chị Thu chia sẻ: “Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và căn cước công dân đều do cơ quan Nhà nước cấp, dữ liệu đã được lưu trữ trong hệ thống quản lý. Vậy tại sao lại yêu cầu người dân nộp bản sao? Nếu thông tin cá nhân, tài sản bị lộ lọt, ai sẽ chịu trách nhiệm?”
Trao đổi với báo chí, ông Mai Văn Phấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, việc thu thập dữ liệu là bước quan trọng trong Chiến dịch cao điểm 90 ngày làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai, đang được hai Bộ và các địa phương triển khai trên toàn quốc từ 1/9 - 30/11/2025.
Đối với yêu cầu thu thập bản sao sổ đỏ trong chiến dịch, ông Mai Văn Phấn cho biết việc đăng ký, cấp sổ đỏ đã trải qua nhiều giai đoạn với quy định khác nhau, có thời kỳ sổ đỏ chỉ ghi tên chủ hộ, không có số chứng minh thư, hoặc chỉ căn cứ bản đồ tạm... Trong khi đó, căn cước công dân cũng được cấp qua nhiều thời kỳ khác nhau: Từ chứng minh thư 9 số, căn cước 10 số đến căn cước công dân gắn chip 12 số hiện nay. Nhiều trường hợp người sử dụng đất tự ý chuyển nhượng, thay đổi mục đích sử dụng hoặc chưa hoàn tất thủ tục thừa kế, dẫn đến thông tin, dữ liệu chưa được đồng bộ. Chưa kể, tại một số địa phương, thiên tai, nhất là ngập lụt, lũ quét đã làm hư hại hồ sơ, tài liệu cấp sổ đỏ, gây khó khăn cho việc đối chiếu, xác thực thông tin.
Theo ông Mai Văn Phấn việc thu thập bản sao sổ đỏ là cần thiết để rà soát, đối chiếu và làm sạch, làm giàu dữ liệu đất đai. Đây không chỉ là nhiệm vụ của cơ quan quản lý mà cần có sự tham gia của cả hệ thống chính trị và người dân.
