Bên trong chiến dịch của Israel nhằm tiêu diệt các thủ lĩnh Hamas ở Qatar - Kỳ 1

Kỳ 1: Hai tháng chuẩn bị

Theo kênh CNN, một bầu không khí căng thẳng bao trùm cuộc gặp. Tối 8/9, Thủ tướng Qatar ngồi đối diện trưởng đoàn đàm phán của Hamas là ông Khalil Al-Hayya dưới lá cờ đỏ - trắng của Qatar. Hai bên từng nhiều lần gặp nhau trong các cuộc thảo luận thường không mang lại kết quả. Nhưng lần này khác.

Thủ tướng Qatar Sheikh Mohammed bin Abdulrahman Al-Thani phát biểu trong một cuộc họp báo tại Doha. Ảnh: THX/TTXVN

Mỹ vừa đưa ra một đề xuất ngừng bắn mới có thể chấm dứt gần hai năm chiến tranh ở Gaza. Thủ tướng Sheikh Mohammed bin Abdulrahman bin Jassim Al-Thani đã gây áp lực buộc ông Al-Hayya chấp nhận.

Theo một nguồn tin am hiểu cuộc gặp, cuộc trao đổi kết thúc ngay trước 21 giờ 30, nhưng công việc thực sự mới bắt đầu. Sau khi ông Al-Hayya rời đi, các nhà đàm phán Qatar đã gọi điện cho phía Israel để cập nhật về nỗ lực ngừng bắn vừa manh nha.

Trong khi hầu hết các đề xuất trước đó đều do Qatar và Ai Cập đưa ra, thì kế hoạch lần này xuất phát trực tiếp từ chính quyền Tổng thống Donald Trump. Tuần trước, các nhà đàm phán Qatar đã gặp đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff ở Paris và Tổng thống Trump muốn thấy tiến triển.

Ngày 7/9, ông Trump đưa ra cảnh báo cuối cùng cho Hamas phải chấp nhận thỏa thuận. Ông còn sớm tuyên bố rằng Israel đã đồng ý, dù các quan chức Israel mới chỉ nói họ đang cân nhắc nghiêm túc.

Qatar phải biến đề xuất thành thỏa thuận. Cuộc gọi giữa nhóm đàm phán Qatar và Israel kéo dài đến 5 giờ sáng. Hamas hứa sẽ trả lời các nhà đàm phán Qatar sau 12 giờ. Nhưng Israel có kế hoạch khác.

Trước khi thời hạn hết, tên lửa Israel đã đánh trúng một tòa nhà chung cư ở Doha, nơi tình báo Israel tin rằng các thủ lĩnh Hamas đang nhóm họp.

Chỉ trong một cuộc không kích, uy tín của Mỹ ở Trung Đông bị đặt vào thử thách. Qatar và các nước láng giềng phẫn nộ, Mỹ bất ngờ, còn Israel công khai thừa nhận thực hiện vụ tấn công.

Trong hơn hai tháng, Israel đã lên kế hoạch một chiến dịch quân sự táo bạo: tấn công các thủ lĩnh Hamas ở Doha. Thành phố này là trung tâm quan trọng cho các cuộc đàm phán thả con tin và chấm dứt chiến tranh ở Gaza, cũng là nơi các quan chức cấp cao Israel thường xuyên lui tới.

Ngay sau vụ tấn công ngày 7/10/2023, Israel tuyên bố sẽ nhắm mục tiêu vào ban lãnh đạo Hamas ở Gaza và nước ngoài. Biên giới quốc tế không bảo vệ được nhóm này. Nhưng các chiến dịch trước đó chỉ diễn ra tại các quốc gia thù địch, như vụ sát hại ông Ismail Haniyeh ở Iran và ông Saleh al-Arouri ở Liban.

Cuộc tấn công ở Qatar đồng nghĩa tấn công một quốc gia có chủ quyền, đang giữ vai trò trung gian then chốt trong đàm phán ngừng bắn và là nơi Mỹ đặt căn cứ quân sự lớn. Qatar cũng là nơi cư trú của nhiều thủ lĩnh Hamas, trong đó có ông Al-Hayya. Trường đoàn đàm phán của Hamas đã sống ở Doha nhiều năm.

Trong khi đó, quan hệ giữa Qatar và Mỹ ngày càng chặt chẽ. Lầu Năm Góc đã sử dụng căn cứ không quân Al-Udeid làm cơ sở lớn nhất ở khu vực suốt hơn hai thập kỷ. Năm 2022, cựu Tổng thống Joe Biden tuyên bố Qatar là đồng minh chủ chốt ngoài NATO. Năm ngoái, các nguồn tin Mỹ và Qatar cho biết nước này đã đồng ý trục xuất các thủ lĩnh Hamas, nhưng lời hứa gần như không thành hiện thực khi một vài thủ lĩnh của nhóm này vẫn ở lại Doha.

Tháng 5 vừa qua, ông Trump trở thành Tổng thống Mỹ đương nhiệm đầu tiên thăm Qatar, cam kết với Qatar rằng sẽ bảo vệ họ. Đổi lại, Qatar cam kết đầu tư 1,2 nghìn tỷ USD vào Mỹ và tặng chính phủ ông một chiếc máy bay dùng làm chuyên cơ Không lực Một.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Ảnh: THX/TTXVN

Israel có mối quan hệ phức tạp với Qatar. Hai nước không có quan hệ ngoại giao chính thức, nhưng quan chức hai bên nhiều năm qua vẫn qua lại. Năm 1996, Qatar thiết lập quan hệ ngoại giao cấp thấp với Israel, nhưng đóng cửa văn phòng thương mại Israel ở Doha năm 2000. Quan hệ cải thiện rõ rệt năm 2018, khi Thủ tướng Benjamin Netanyahu cho phép chuyển hàng trăm triệu USD từ Qatar sang Gaza. Tuy nhiên, từ khi chiến tranh Gaza nổ ra, quan hệ xấu đi nhanh chóng. Israel ngày càng chỉ trích Qatar vì che chở Hamas và không gây đủ áp lực để nhóm này chấp nhận ngừng bắn.

Chính phủ Israel kết luận rằng tấn công vào Qatar là rủi ro đáng chấp nhận. Trong những tuần gần đây, họ tăng tốc kế hoạch cho sứ mệnh phức tạp, tầm xa. Khi Lực lượng Phòng vệ Israel tiếp tục tấn công Thành phố Gaza, Không quân Israel chuẩn bị cho cuộc không kích đầu tiên nhằm vào một quốc gia Arab vùng Vịnh. Vấn đề bây giờ chỉ còn là thời điểm.

Tư lệnh IDF, Trung tướng Eyal Zamir và Giám đốc Mossad David Barnea đã bày tỏ nghi ngờ về thời điểm tấn công, khi Mỹ vừa đưa ra một đề xuất ngừng bắn mới. Nhưng trong thời gian gần đây, cả hai bị gạt khỏi một số quyết định an ninh chủ chốt, khi ông Netanyahu ưu tiên yêu cầu từ các đối tác cực hữu.

Trung tướng Zamir từng phản đối kế hoạch chiếm đóng Thành phố Gaza, cảnh báo điều đó sẽ đặt binh sĩ và 48 con tin còn lại vào nguy hiểm. Ý kiến này bị phớt lờ. Tháng 2, ông Barnea bị thay khỏi vị trí trưởng đoàn đàm phán Israel, nhường chỗ cho ông Ron Dermer – đồng minh thân cận của Thủ tướng Netanyahu.

Bây giờ, ông Netanyahu một lần nữa thúc đẩy kế hoạch bất chấp sự dè dặt của hai quan chức an ninh hàng đầu.

Theo một quan chức Israel, chiến dịch được phê duyệt sơ bộ ngày 8/9. Shin Bet, cơ quan an ninh nội địa Israel, có thông tin tình báo rằng các thủ lĩnh Hamas nhóm họp ở Doha để bàn về đề xuất của Mỹ. Mục tiêu chính là ông Al-Hayya. Israel hoãn một ngày để xác minh danh tính và phê duyệt cuối cùng được đưa ra vài giờ trước khi tấn công.

Đón đọc kỳ cuối: Chiến lược trì hoãn báo tin

Thùy Dương/Báo Tin tức và Dân tộc