Bên trong mạng lưới lừa đảo lớn nhất Đông Âu

Công ty lừa đảo đã sử dụng hình ảnh giả mạo của người nổi tiếng trong các quảng cáo trên Facebook và Google (Ảnh minh họa)

Các video deepfake và bản tin hư cấu có sự góp mặt của chuyên gia tiền tệ Martin Lewis, DJ phát thanh Zoe Ball, nhà thám hiểm Ben Fogle và tỷ phú Elon Musk đã được sử dụng để quảng bá tiền điện tử và các chương trình đầu tư khác.

Những kẻ lừa đảo vẫn liên lạc với các nạn nhân trong những tuần gần đây. Công dân Anh là những người bị ảnh hưởng nặng nề nhất, chiếm một phần ba - khoảng 9 triệu bảng Anh (287 tỷ VND) - tổng số tiền bị đánh cắp.

Tổng đài lừa đảo đã bị lật tẩy sau một vụ rò rỉ dữ liệu lớn cho đài truyền hình SVT của Thụy Điển, nơi sau đó đã chia sẻ các tệp tin với Dự án Báo cáo về Tội phạm có tổ chức và Tham nhũng (OCCRP) và các đối tác báo cáo quốc tế khác.

Chính phủ Anh đã đưa ra bộ luật mới nhằm bảo vệ trẻ em và người lớn trên mạng. Tuy nhiên, trong khi đạo luật an toàn trực tuyến đã được thông qua và các bài đăng lừa đảo có thể sớm bị phạt, thì các điều khoản liên quan đến quảng cáo giả của các tổ chức dự kiến sẽ không hiệu lực cho đến năm sau.

Gian lận thanh toán ủy quyền - khi nạn nhân bị lừa gửi tiền trực tiếp từ tài khoản của họ - đã tăng 12% lên hơn 230.000 trường hợp vào năm 2023, theo số liệu gần đây nhất từ cơ quan thương mại UK Finance, cho dù tổng số tiền bị mất đã giảm.

Dữ liệu rò rỉ, chứa hơn 1 triệu bản ghi âm (bao gồm các cuộc trao đổi dài với nạn nhân) hé lộ cách thức lừa đảo và đặt ra những câu hỏi về khả năng của chính phủ, ngân hàng và công ty công nghệ trong việc chống lại những vụ gian lận này.

Hoạt động từ ba tòa nhà văn phòng ở thủ đô Tbilisi và tự gọi mình là Skameri, trong tiếng Georgia có nghĩa là “kẻ lừa đảo”, một nhóm gồm khoảng 85 nhân viên tổng đài được trả lương cao đã thuyết phục những người về hưu, nhân viên và chủ doanh nghiệp nhỏ chuyển hàng triệu đô la từ tài khoản tiết kiệm của họ.

Kể từ tháng 5/2022, dữ liệu cho thấy vụ lừa đảo quy mô lớn này đã lừa khoảng 6.000 người trên khắp thế giới, trong đó gần một nửa cuộc gọi nhắm vào các số điện thoại ở Anh.

Trong số khoảng 2.000 nạn nhân bị lừa nhiều tiền nhất, 652 người sống ở Anh. Các quảng cáo giả mạo dường như được đặt bởi các nhà tiếp thị, những người đã liên lạc ẩn danh với bên lừa đảo và kiếm lợi nhuận bằng cách thu thập thông tin liên lạc của các nạn nhân tiềm năng.

Trong một cuộc gọi, nạn nhân (một bác sĩ ngoài 70 tuổi, sống trong nhà ở tạm trú tại London và đã dành hơn 55 giờ để nói chuyện điện thoại với những kẻ lừa đảo) đã cầu xin tổng đài: “Tôi đã dùng hết từng xu tiền tiết kiệm của mình, tôi chẳng còn gì cả. Và tôi không thể sống như thế này được. Anh trai tôi đang đòi lại số tiền tôi đã vay”. Hồ sơ cho thấy nạn nhân này mất khoảng 50.000 bảng Anh (1,6 tỷ VND). Bà qua đời ngay sau lần liên lạc với tổng đài vào mùa hè năm ngoái.

Nạn nhân được gọi nhiều nhất ở Anh, một nhân viên đã nghỉ hưu của Sàn giao dịch chứng khoán London, đã dành hơn 135 giờ nói chuyện điện thoại và bị lừa hơn 162.000 bảng Anh (5,3 tỷ VND) tiền tiết kiệm.

Danh tính của hàng nghìn mục tiêu ở Anh, châu Âu và Canada được ghi lại trong bộ nhớ dữ liệu, cùng với thông tin chi tiết về tiền lương của các nhân viên tổng đài lừa đảo, những người đã chi tiền cho đồng hồ Rolex, xe Range Rovers, đồ trang sức Cartier và các bữa tiệc xa hoa.

Nhân viên tại một trong những trung tâm lừa đảo ở Georgia

Ông Fogle, ông Lewis và bà Ball đã công khai lên tiếng phản đối các video deepfake vào năm ngoái. Các quảng cáo giả mạo đã trở thành vấn đề kể từ năm 2018, khi ông Lewis đưa ra khiếu nại pháp lý chống lại Facebook, công ty đã xuất bản hàng chục câu chuyện đầu tư sai sự thật sử dụng hình ảnh và tên của ông.

Chuyên gia tiết kiệm tiền đã hủy vụ kiện chín tháng sau khi Facebook đồng ý quyên góp 3 triệu bảng Anh (76 tỷ VND) để thiết lập một dự án chống lừa đảo với tổ chức Citizens Advice và ra mắt một công cụ báo cáo dành riêng cho nước Anh.

Đại biểu quốc hội Chi Onwurah, Chủ tịch Ủy ban Khoa học, đổi mới và Công nghệ của Hạ viện, cho biết: “Ủy ban đang điều tra tình trạng lan truyền thông tin sai lệch trực tuyến.

Cuộc điều tra của chúng tôi đã nêu lên những lo ngại đáng kể về hiệu quả của Đạo luật An toàn Trực tuyến (OSA) trong việc giải quyết các hành vi xấu trên mạng, các mối đe dọa từ AI và các vấn đề về quảng cáo trực tuyến. Trường hợp này cho thấy tính cấp thiết trong việc khắc phục những thiếu sót của OSA để đảm bảo rằng, nó có thể bảo vệ công chúng”.

“Những kẻ lừa đảo đang phạm tội hình sự và phải bị trừng phạt. Nhưng các công ty truyền thông cũng có trách nhiệm đảm bảo trang web của họ không cung cấp nền tảng cho những nội dung như vậy”, một phát ngôn viên của chính phủ Anh cho biết.

Một phát ngôn viên của Meta trả lời rằng, việc chạy quảng cáo “khuyến khích hoặc tạo điều kiện cho các vụ lừa đảo” là vi phạm chính sách của công ty. Họ cho biết: “Mọi người cần chung tay giải quyết những vụ lừa đảo tinh vi này, đó là lý do vì sao chúng tôi tạo ra chương trình Trao đổi thông tin gian lận (FIRE) để cho phép các ngân hàng và tổ chức tài chính chia sẻ thông tin và giải quyết vấn đề này tốt hơn”.

Google viết: “Bảo vệ người dùng là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi và chúng tôi có chính sách nghiêm ngặt để quản lý các loại quảng cáo và nhà quảng cáo trên nền tảng của mình. Chúng tôi áp dụng chính sách của mình thường xuyên và chúng tôi sẽ xóa mọi quảng cáo vi phạm”.

Hà My (theo cbc.ca, ngày 5/3/2025)