Bệnh viện Nội tiết Nghệ An tiên phong ứng dụng AI sàng lọc biến chứng mắt do đái tháo đường

Nắm bắt xu hướng phát triển của y học hiện đại, Bệnh viện Nội tiết Nghệ An đã tiên phong ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong sàng lọc và phát hiện sớm bệnh lý võng mạc đái tháo đường (VMĐTĐ), mở ra hướng đi hiệu quả, tiết kiệm và thân thiện với người bệnh.

Sử dụng máy chụp đáy mắt không nhỏ giãn Nidek (công nghệ AI) khám cho bệnh nhân.

Biến chứng âm thầm, hậu quả nghiêm trọng

Võng mạc là lớp thần kinh thị giác nằm ở phía sau nhãn cầu, có vai trò tiếp nhận ánh sáng và truyền thông tin hình ảnh đến não. Bệnh võng mạc đái tháo đường (VMĐTĐ) là tình trạng tổn thương các vi mạch võng mạc do tăng đường huyết kéo dài, thường xuất hiện sau 10–15 năm mắc bệnh. Tỷ lệ mắc bệnh ở bệnh nhân đái tháo đường týp 1 có thể lên đến 40%, và 20% ở týp 2. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở lứa tuổi từ 20–65.

Cơ chế bệnh sinh chủ yếu liên quan đến tổn thương vi mạch võng mạc: tắc nghẽn, rò rỉ mao mạch, thiếu oxy mô, hình thành tân mạch bất thường, dẫn đến xuất huyết, phù hoàng điểm, hoặc bong võng mạc co kéo gây mù. Những mạch máu mới này rất dễ vỡ, gây chảy máu nội nhãn, suy giảm thị lực đột ngột. Tình trạng thiếu máu kéo dài còn gây kích thích tạo mạch bất thường, làm bệnh tiến triển nặng hơn.

Một nghiên cứu toàn cầu do Flaxman thực hiện năm 2017 chỉ ra: trong khi các nguyên nhân gây mù khác có xu hướng giảm từ năm 1990 đến 2015, thì VMĐTĐ lại tăng mạnh. Ước tính có khoảng 145 triệu người trên thế giới mắc VMĐTĐ (2015), trong đó gần 1/3 có nguy cơ mất thị lực nếu không được điều trị kịp thời. Con số này được dự báo sẽ tăng gần gấp đôi vào năm 2040.

Bác sĩ xem kết quả sàng lọc biến chứng võng mạc đái tháo đường do trí tuệ nhân tạo (AI) tích hợp trong máy tự động phân tích.

Phân loại, triệu chứng và yếu tố nguy cơ

Theo phân loại ETDRS (Early Treatment Diabetic Retinopathy Study), VMĐTĐ được chia thành các giai đoạn:

- Giai đoạn nền (BDR): Xuất hiện các vi phình mạch, xuất huyết nhỏ, xuất tiết cứng, phù nhẹ võng mạc.

- Hoàng điểm đái tháo đường: Phù hoàng điểm gây giảm thị lực trung tâm.

- Tiền tăng sinh (PPDR): Thiếu máu cục bộ võng mạc, biến đổi mạch máu nhỏ, nốt dạng bông, xuất huyết dạng vết.

- Tăng sinh (PDR): Xuất hiện tân mạch đĩa thị hoặc nơi khác, dễ vỡ gây xuất huyết.

- Giai đoạn tiến triển nặng: Phức hợp tổn thương dẫn đến bong võng mạc, mất thị lực hoàn toàn.

VMĐTĐ diễn tiến âm thầm, hầu như không có triệu chứng ở giai đoạn đầu. Bệnh nhân chỉ cảm nhận thị lực giảm khi tổn thương đã lan rộng. Các yếu tố nguy cơ gồm: thời gian mắc bệnh kéo dài, kiểm soát đường huyết kém, tăng huyết áp, suy thận, béo phì, hút thuốc lá, mang thai, tuổi càng trẻ khi mắc bệnh thì biến chứng càng nặng.

Do đó, bệnh nhân đái tháo đường cần khám mắt định kỳ từ 3–6 tháng hoặc 1 năm/lần, kể cả khi chưa có triệu chứng bất thường.

Đột phá công nghệ tại Bệnh viện Nội tiết Nghệ An

Là đơn vị đầu ngành khu vực Bắc Trung Bộ về nội tiết, Bệnh viện Nội tiết Nghệ An hiện đang quản lý gần 20.000 bệnh nhân đái tháo đường mỗi năm. Nghiên cứu năm 2024 tại bệnh viện cho thấy, trong 300 bệnh nhân được sàng lọc, có đến 23,21% mắc VMĐTĐ – một tỷ lệ đáng báo động.

Để phát hiện sớm và theo dõi hiệu quả VMĐTĐ, bệnh viện đã đưa vào sử dụng máy chụp đáy mắt không nhỏ giãn đồng tử Nidek tích hợp AI. Trước đây, bệnh nhân cần được nhỏ thuốc giãn đồng tử, chờ 30 phút và gặp tình trạng nhìn lóa kéo dài nhiều giờ. Với thiết bị mới, bệnh nhân được chụp ngay, không phải nhỏ thuốc, không gây khó chịu, hình ảnh rõ nét.

Thực hiện chụp đáy mắt bằng máy tích hợp AI.

Đặc biệt, phần mềm AI tích hợp sẽ tự động phân tích hình ảnh đáy mắt, nhận diện tổn thương đặc hiệu của VMĐTĐ, trả kết quả nhanh chóng mà không cần có mặt bác sĩ chuyên khoa Mắt. Giải pháp này giúp tiết kiệm thời gian, giảm tải cho đội ngũ chuyên môn và tăng cường khả năng tầm soát số lượng lớn bệnh nhân.

TS.BS Phan Thế Dũng, Phó Giám đốc Bệnh viện Nội tiết Nghệ An nhấn mạnh: "Điểm vượt trội của hệ thống này là bệnh nhân không cần nhỏ thuốc giãn đồng tử, không phải chờ đợi hay chịu cảm giác nhìn lóa sau khám. Đặc biệt, trí tuệ nhân tạo (AI) tích hợp trong máy sẽ tự động phân tích và trả kết quả sàng lọc biến chứng võng mạc đái tháo đường, không cần bác sĩ chuyên khoa Mắt trực tiếp đọc ảnh. Điều này không chỉ rút ngắn quy trình mà còn giúp tăng khả năng tầm soát cho số lượng lớn bệnh nhân một cách nhanh chóng, chính xác và tiện lợi".

Kỹ thuật này mang lại nhiều lợi ích

-Không xâm lấn, không gây khó chịu.

- Tăng số lượng bệnh nhân được khám sàng lọc trong thời gian ngắn.

- Phát hiện các tổn thương nhỏ, khó quan sát bằng soi đáy mắt thông thường.

- Lưu trữ hình ảnh phục vụ theo dõi diễn tiến bệnh.

Qua đó, Bệnh viện Nội tiết Nghệ An đã rút ngắn quy trình sàng lọc, giảm chi phí cho bệnh nhân, đồng thời giảm gánh nặng cho hệ thống y tế tuyến tỉnh.

Chẩn đoán và điều trị VMĐTĐ

Bên cạnh ứng dụng AI trong sàng lọc, quy trình chẩn đoán VMĐTĐ vẫn cần sự phối hợp của các phương tiện hiện đại:

- Đo thị lực, khám nhãn khoa tổng quát: đánh giá toàn diện chức năng mắt.

- Tra thuốc giãn đồng tử để khám đáy mắt bằng sinh hiển vi.

- Chụp ảnh đáy mắt màu để nhận diện tổn thương sớm.

- Chụp mạch máu huỳnh quang để phát hiện vi phình mạch, tân mạch, xuất tiết.

- Chụp OCT (Cắt lớp võng mạc) giúp đánh giá phù hoàng điểm – nguyên nhân chính gây giảm thị lực.

Tùy giai đoạn bệnh, bác sĩ sẽ lựa chọn các phương pháp điều trị:

- Theo dõi và kiểm soát các yếu tố nguy cơ (đường huyết, huyết áp…).

- Laser quang đông võng mạc: phá hủy vùng võng mạc thiếu máu nhằm ngăn hình thành tân mạch.

- Tiêm nội nhãn anti-VEGF hoặc corticoid: chống phù hoàng điểm và tăng sinh mạch máu.

- Phẫu thuật cắt dịch kính: áp dụng khi có xuất huyết dịch kính kéo dài, bong võng mạc co kéo…

Người bệnh cần tái khám định kỳ để kiểm tra diễn tiến bệnh và kịp thời điều chỉnh phương pháp điều trị.

Bác sĩ Trần Diễm Hương - Khoa khám bệnh, Bệnh viện Nội tiết Nghệ An thực hiện khám mắt cho bệnh nhân.

Hướng đến tầm nhìn dài hạn

Ứng dụng AI trong phát hiện VMĐTĐ là bước tiến quan trọng trong chiến lược chuyển đổi số của ngành Y tế. Không chỉ giúp phát hiện sớm, điều trị kịp thời, công nghệ này còn mang lại giá trị kinh tế - xã hội to lớn: giảm nguy cơ mù lòa, giảm gánh nặng chi phí điều trị cho người bệnh và xã hội.

Bệnh viện Nội tiết Nghệ An đang hướng tới xây dựng mô hình sàng lọc VMĐTĐ toàn diện, ứng dụng AI kết hợp khám định kỳ và quản lý bệnh nhân đái tháo đường một cách chủ động. Thành công tại đây có thể mở rộng ra các bệnh viện tuyến tỉnh, huyện, đặc biệt là tại những nơi thiếu bác sĩ chuyên khoa Mắt.

Giữ vững cam kết "bảo vệ thị lực từ sớm", Bệnh viện Nội tiết Nghệ An không chỉ dẫn đầu trong chuyên môn điều trị, mà còn là điểm sáng trong ứng dụng công nghệ vào chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Người bệnh có nhu cầu tư vấn, khám chữa bệnh liên quan đến các bệnh về mắt xin liên hệ:

- Bệnh viện Nội tiết Nghệ An; Địa chỉ: Số 11, đường Mai Hắc Đế, Phường Vinh Hưng, tỉnh Nghệ An.

- Bác Sĩ Trần Diễm Hương – Khoa khám bệnh; Điện thoại: 0356.262.339.

- Website: https://benhviennoitietnghean.vn/

Diễm Hương – Khánh Tâm