Béo phì - căn bệnh toàn cầu

Hơn 1 tỷ người trên thế giới mắc bệnh béo phì

Theo nghiên cứu được thực hiện với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), "dịch bệnh" đặc biệt tấn công các nước nghèo và tốc độ gia tăng ở trẻ em và thanh thiếu niên nhanh hơn người lớn.

Nghiên cứu được công bố trước ngày Béo phì Thế giới (4/3) cho biết, ước tính có khoảng 226 triệu người lớn, thanh thiếu niên và trẻ em béo phì trên thế giới vào năm 1990. Con số này đã tăng lên 1.038 triệu vào năm 2022.

Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) và Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO) gọi béo phì là một "đại dịch" ở châu Mỹ Latinh và vùng Caribe. (Ảnh: AFP)

Francesco Branca, Giám đốc dinh dưỡng sức khỏe của WHO, cho biết sự gia tăng lên tới con số hơn 1 tỷ người béo phì đã đến “sớm hơn nhiều so với những gì chúng ta dự đoán”.

Trong khi các bác sĩ biết số lượng béo phì đang tăng nhanh, con số 1 tỷ người béo phì trước đó đã được dự kiến vào năm 2030.

Các nhà nghiên cứu đã phân tích số đo cân nặng và chiều cao của hơn 220 triệu người ở hơn 190 quốc gia để đạt được ước tính này, Lancet cho biết.

Nghiên cứu ước tính, 504 triệu phụ nữ trưởng thành và 374 triệu nam giới bị béo phì vào năm 2022. Nghiên cứu cho biết tỷ lệ béo phì ở nam giới đã tăng gần gấp ba (14%) kể từ năm 1990 và tăng hơn gấp đôi ở nữ giới (18,5%).

Theo nghiên cứu, khoảng 159 triệu trẻ em và thanh thiếu niên phải sống chung với bệnh béo phì vào năm 2022, tăng từ khoảng 31 triệu vào năm 1990.

Căn bệnh mãn tính và phức tạp này đi kèm với nguy cơ tử vong cao hơn do bệnh tim, tiểu đường và một số bệnh ung thư. Thừa cân làm tăng nguy cơ tử vong trong đại dịch Covid-19.

Các quốc gia ở Polynesia và Micronesia, Caribe, Trung Đông và Bắc Phi phải chịu thiệt hại nhiều hơn từ sự gia tăng này. Nghiên cứu cho biết: “Những quốc gia này hiện có tỷ lệ béo phì cao hơn nhiều nước công nghiệp phát triển có thu nhập cao, đặc biệt là những nước ở châu Âu”.

Ăn không đúng cách sẽ gây béo phì

Tiến sĩ Francesco Branca cho biết sự thay đổi lối sống nhanh chóng ở các nước thu nhập thấp và trung bình là nguyên nhân gây ra tỷ lệ người béo phì tăng nhanh ở những nước này. Ông nói: “Trước đây chúng ta có xu hướng coi béo phì là vấn đề của người giàu, nhưng giờ là vấn đề của thế giới… Sự chuyển đổi quá nhanh chóng của hệ thống thực phẩm không phải là điều tốt hơn".

Ông Majid Ezzati - Giáo sư của trường Cao đẳng Hoàng gia London, tác giả chính của nghiên cứu vừa được công bố, cho biết có những dấu hiệu cho thấy tình trạng béo phì đang giảm xuống ở một số nước Nam Âu như Pháp và Tây Ban Nha, "đặc biệt là đối với phụ nữ".

Tuy nhiên, ông cho biết, ở hầu hết các quốc gia, số người béo phì nhiều hơn số người thiếu cân - tỷ lệ này đã giảm kể từ năm 1990. Mặc dù ăn không đủ chất là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thiếu cân nhưng ăn uống không tốt lại là nguyên nhân chính dẫn đến béo phì.

Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết: “Nghiên cứu mới này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ngăn ngừa và kiểm soát bệnh béo phì từ khi còn nhỏ cho đến khi trưởng thành, thông qua chế độ ăn uống, hoạt động thể chất và chăm sóc đầy đủ khi cần thiết”.

Ông nói thêm, việc “trở lại đúng hướng” để đạt được các mục tiêu toàn cầu về cắt giảm tỷ lệ béo phì “cần có sự hợp tác của khu vực tư nhân, khu vực này phải chịu trách nhiệm về những tác động sức khỏe do sản phẩm của họ gây ra”. WHO đã hỗ trợ đánh thuế đồ uống có đường, hạn chế tiếp thị thực phẩm không lành mạnh cho trẻ em và tăng trợ cấp cho thực phẩm lành mạnh.

Các chuyên gia cho rằng các phương pháp điều trị mới chống lại bệnh tiểu đường cũng có thể giúp chống lại bệnh béo phì.

Tiến sĩ Branca cho biết các loại thuốc mới "là một công cụ quan trọng nhưng không phải là giải pháp cho vấn đề". Ông nói thêm: “Béo phì là một vấn đề lâu dài và điều quan trọng là phải xem xét tác động của những loại thuốc này đối với tác dụng phụ hoặc tác dụng phụ lâu dài”.

Hà Mai