Bị cản chắc vẫn không nản

Tòa án ở Mỹ khi xét xử phúc thẩm đã đưa ra phán quyết rằng, việc ông Trump áp thuế quan bảo hộ thương mại với các đối tác kinh tế và thương mại của Mỹ là bất hợp pháp. Cũng có thể hiểu theo cách khác là tòa án cấm ông Trump áp thuế quan bảo hộ thương mại như thế. Tòa án cho ông chủ Nhà Trắng thời gian đến ngày 14-10 tới để kháng án và không động chạm đến thuế quan bảo hộ thương mại đã áp dụng cho ô tô, thép, nhôm, dược phẩm và linh kiện bán dẫn.

Phán quyết này của tòa án nhằm trực diện vào chính sách thương mại của chính quyền của ông Trump và vào một trong những cuộc chơi quyền lực được ông Trump yêu thích nhất. Nó liên quan trực tiếp đến thuế quan bảo hộ thương mại nhưng trong thực chất lại không phải.

Theo luật pháp hiện hành ở nước Mỹ, việc áp thuế quan bảo hộ thương mại đối với các đối tác kinh tế và thương mại của nước Mỹ thuộc về quyền hạn của Quốc hội. Tức là Quốc hội có quyền quyết định việc áp thuế quan này và sau đó buộc chính phủ phải triển khai thực thi cụ thể hoặc chính phủ có thể chủ động đề xuất nhưng rồi chỉ có thể được triển khai thực hiện sau khi đã được quốc hội phê duyệt.

Nhưng từ năm 1977, ở Mỹ có đạo luật cho phép tổng thống dùng pháp lệnh hành pháp để áp thuế quan bảo hộ thương mại đối với các đối tác nếu nước Mỹ lâm vào tình trạng khẩn cấp. Ông Trump biện luận rằng, vì nước Mỹ đã lâm vào tình trạng khẩn cấp nên tổng thống đương nhiệm có quyền quyết định áp thuế quan bảo hộ thương mại mà không cần sự chấp thuận trước đấy của quốc hội. Lập luận này của ông Trump bị tòa sơ thẩm và phúc thẩm bác bỏ.

Đối với ông Trump, phán quyết trên và những lập luận của cả tòa sơ thẩm lẫn tòa phúc thẩm là thất bại pháp lý tuy chỉ là tạm thời nhưng rất tai hại về chính trị đối nội cũng như đối ngoại. Nó củng cố nhận thức ở trong cũng như ở bên ngoài nước Mỹ về sự ngụy biện của ông Trump cho chính sách áp thuế quan bảo hộ thương mại đối với các đối tác kinh tế và thương mại của Mỹ. Nó khích lệ nỗ lực ở Mỹ ngăn cản ông chủ Nhà Trắng tùy ý cầm quyền bất chấp hiến pháp và quốc hội.

Tuy bị ngăn cản nhưng chắc chắn ông Trump sẽ không nản chí và lùi bước trong chuyện áp thuế quan bảo hộ thương mại đối với các đối tác kinh tế và thương mại của nước Mỹ. Bởi hai lý do:

Thứ nhất, ông Trump vốn rất dày dạn kinh nghiệm về trận chiến pháp lý trước các cấp tòa án và cho tới nay đã nhiều lần thể hiện tài năng chuyển bại thành thắng theo cách rất ngoạn mục.

Hơn nữa, ông Trump là người không dễ chấp nhận thất bại kể cả khi thất bại đã rành rành hai năm rõ mười rồi. Việc người này không chịu công nhận đã thua ông Joe Biden trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 là ví dụ điển hình.

Thứ hai, ông Trump tin rằng khi kháng án lên tòa tối cao thì chắc chắn sẽ thắng bởi đã cài cắm đủ người của mình vào cơ cấu thành phần 9 thành viên của tòa án này đủ để đưa ra phán xử theo ý muốn của ông. Sự tự tin chắc thắng này giúp ông Trump càng thêm quyết tâm chứ không nản chí. Tòa án cấp dưới có thể độc lập nhưng tòa án tối cao ở Mỹ đã trở thành trợ thủ cầm quyền của ông Trump rồi.

Đại sứ Trần Đức Mậu