Bí mật sau cánh cửa phòng đàm phán: Tổng thống Putin đang tính toán gì?

Trong nỗ lực thúc đẩy hòa bình cho xung đột ở Ukraine, các quan chức Mỹ và châu Âu đã đặt kỳ vọng vào một thỏa thuận tiềm tàng với Nga. Thế nhưng, đằng sau những tín hiệu tưởng chừng khả quan, thông điệp phát đi từ Moscow và cách Washington tiếp nhận chúng lại phơi bày khoảng trống lớn trong nhận thức về điều mà Tổng thống Vladimir Putin thực sự muốn.

Những cuộc trao đổi ban đầu dường như hé mở cơ hội hiếm hoi: một thỏa thuận ngừng bắn hoặc ít nhất là cam kết từ phía Moscow để giảm bớt căng thẳng. Song, thay vì sự rõ ràng, ông Putin lại đưa ra những thông điệp vừa khơi gợi hy vọng vừa gieo rắc ngờ vực.

Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh Getty

Hy vọng vào một cơ hội lịch sử

Các quan chức Mỹ và châu Âu từng nghĩ rằng họ có một cơ hội thực sự để chấm dứt chiến sự ở Ukraine. Khi đặc phái viên của Tổng thống Donald Trump, ông Steve Witkoff đến Nga để gặp Tổng thống Putin, nhiều quan chức Mỹ tin rằng đây có thể là bước ngoặt.

Washington đã long trọng trải thảm đỏ chào đón nhà lãnh đạo Nga, trong khi Tổng thống Ukraine Zelensky cùng các nhà lãnh đạo châu Âu nhanh chóng đến Nhà Trắng sau đó để tìm hiểu tình hình. “Tổng thống Trump đã phá vỡ bế tắc với ông Putin, nếu hành động tốt, chúng ta có thể chấm dứt xung đột”, Tổng thư ký NATO Mark Rutte phát biểu tại Nhà Trắng,

Thế nhưng, sau những ngày ngoại giao dồn dập, Nga hầu như không thay đổi lập trường lâu nay về Ukraine. Ông Putin và Zelensky vẫn chưa đồng ý với cuộc gặp chung mà ông Trump đã hứa hẹn. Giao tranh cũng chẳng có dấu hiệu sớm kết thúc, thay vì hy vọng, các quan chức châu Âu nói rằng họ ngày càng bối rối trước việc rốt cuộc ông Putin đã hứa hẹn gì với phía Mỹ sau cánh cửa đóng kín, các quan chức Washington thực sự hiểu được gì từ cuộc thảo luận với Moscow và điều đó có ý nghĩa thế nào cho nỗ lực tìm kiếm hòa bình.

“Giờ đây chủ yếu chỉ còn là sự mơ hồ. Không rõ ông Putin đã nói gì với ông Witkoff và tổng thống Trump, hay liệu họ có hiểu đúng ý ông Putin hay không. Đây là một câu đố mà tất cả chúng tôi đang cố gắng giải”, một quan chức cấp cao châu Âu chia sẻ với The Atlantic.

Đề xuất khiến châu Âu hoang mang

Nguồn gốc của câu đố này dường như bắt đầu từ cuộc gặp ngày 6/8 giữa ông Steve Witkoff và Tổng thống Nga Putin, trong số các thảo luận có một số chi tiết liên quan đến việc Nga sẵn sàng hay không sẵn sàng rút quân khỏi các vùng lãnh thổ chiếm giữ của Ukraine.

Theo hai quan chức Mỹ và ba quan chức châu Âu được thông báo về cuộc trao đổi, ông Putin nói với ông Witkoff rằng Nga sẽ yêu cầu sự công nhận “de jure” (sự công nhận chính thức theo luật quốc tế) quyền kiểm soát của Nga đối với hai vùng lãnh thổ hiện thuộc biên giới được quốc tế công nhận của Ukraine là bán đảo Crimea và vùng Donbas ở miền Đông Ukraine. Đổi lại, Moscow sẵn sàng từ bỏ yêu sách pháp lý đối với Zaporizhzhia và Kherson ở miền Nam Ukraine, hai khu vực Nga chiếm đóng từ cuộc xung đột nổ ra vào năm 2022.

Vấn đề lớn là ông Putin không hề đề cập tới sự xuất hiện của hàng chục nghìn binh lính Nga tại những khu vực này. Điều này được Kiev coi là “không thể chấp nhận được”, còn đặc phái viên của Tổng thống Donald Trump, ông Steve Witkoff cũng đã không đặt câu hỏi.

Các quan chức châu Âu bày tỏ sự “bối rối trước cách diễn đạt” và lo ngại rằng nếu không buộc Nga rút quân, họ sẽ chỉ chờ cơ hội để tấn công tiếp. Khi được hỏi về sự nhầm lẫn quanh các cuộc thảo luận của ông Witkoff, một quan chức Nhà Trắng cho biết ông Trump và đội ngũ an ninh quốc gia của ông vẫn đang tiếp tục trao đổi với cả phía Nga lẫn Ukraine, nhưng “không phù hợp với lợi ích quốc gia” nếu công khai chi tiết đàm phán.

Sự mơ hồ về thông tin liên quan đến cuộc trao đổi giữa ông Putin và ông Witkoff đã khiến nhiều quan chức, những người từng hy vọng về một đột phá, phải đối diện với thực tế rằng yêu sách Nga đưa ra có rất ít thay đổi kể từ khi xung đột nổ ra.

Thực tế phũ phàng là, sau nhiều vòng trao đổi, Nhà Trắng vẫn chưa thể xác định chính xác đâu là “lằn ranh đỏ” của Nga. Điều này đặt ra rủi ro lớn cho bất kỳ sáng kiến ngoại giao nào. Bởi nếu hiểu sai ý đồ của Moscow, phương Tây có thể vô tình củng cố thêm vị thế cho ông Putin.

Bóng mờ trong triển vọng hòa bình tại Ukraine

Tổng thống Trump từng hứa sẽ chấm dứt chiến sự Ukraine “trong 24 giờ” nếu đắc cử. Giờ đây, ông đang phải chịu sức ép lớn khi muốn có một di sản hòa bình và tấm vé tiềm năng đến giải Nobel. Thế nhưng cho tới giờ những nỗ lực ngoại giao của ông vẫn chưa có một kết quả cụ thể nào và ông đang ngày càng mất kiên nhẫn. Thậm chí một số cố vấn Đảng Cộng hòa như Thượng nghị sĩ Lindsey Graham còn thúc giục ông đe dọa Nga bằng lệnh trừng phạt mới.

Tuy vậy, ông Trump cũng chỉ trích Tổng thống Zelensky và châu Âu là “ảo tưởng” và cho rằng Ukraine cần phải chấp nhận sẽ mất một phần lãnh thổ để chấm dứt xung đột. Ông e ngại việc Mỹ dấn sâu hơn vào xung đột tại Ukraine sẽ khiến cử tri quay lưng lại với mình.

“Ông ấy chỉ muốn cuộc chiến này kết thúc thôi, còn kết thúc bằng cách nào thì gần như không quan trọng”, một quan chức Mỹ chia sẻ với The Atlantic.

Trong bối cảnh chiến sự chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, những tuyên bố lạc quan dễ dàng trở thành con dao hai lưỡi. Nhiều quan chức tình báo Mỹ lo ngại rằng, bất cứ nhượng bộ nào vào lúc này sẽ khiến Ukraine rơi vào thế yếu, đồng thời tạo tiền lệ nguy hiểm cho trật tự an ninh châu Âu.

Ngày 22/8, tại Phòng Bầu dục, ông Trump nói với báo giới: “Tôi không vui chút nào về cuộc chiến đó. Chẳng có gì để vui cả”. Ông gợi ý sẽ ra quyết định trong “hai tuần tới” và cảnh báo về “hậu quả rất nghiêm trọng” nếu ông Putin và ông Zelensky không sớm gặp nhau. Nhưng ngay sau đó, trong cuộc họp báo ngày 25/8, ông Trump lại thừa nhận “có thể họ sẽ gặp và cũng có thể không” và tuyên bố rằng “sẵn sàng rút lui khỏi cuộc xung đột nếu nó kéo dài”.

Sự không rõ ràng trong thông điệp từ Moscow, cùng với cách tiếp nhận như hiện nay từ phía Washington được cho là chưa thể mở toang con đường tới hòa bình. Những cuộc đối thoại hiện tại dường như chỉ nhấn mạnh thêm nghịch lý: phương Tây vừa khao khát chấm dứt chiến sự, vừa chưa thể nắm rõ điều mà ông Putin thực sự muốn.

Giang Bùi/VOV.VN (biên dịch) Theo: The Atlantic