Biến đổi khí hậu khiến bão Milton và các thảm họa khác năm 2024 gây ra nhiều thiệt hại hơn

Theo phân tích của World Weather Attribution (WWA) công bố hôm thứ Sáu (11/10), sự nóng lên trên toàn cầu đã khiến tốc độ gió của bão Milton mạnh hơn khoảng 10% và lượng mưa lớn hơn từ 20% đến 30%.

Bão Milton đã mạnh lên từ cơn bão cấp 1 thành cơn bão cấp 5 trong vòng chưa đầy 24 giờ, khi được tiếp thêm năng lượng từ vùng nước ấm kỷ lục ở Vịnh Mexico. Các phân tích khoa học trước đây cho thấy biến đổi khí hậu đã khiến nhiệt độ như vậy ở Vịnh Mexico tăng gấp 400 đến 800 lần.

Trung tâm Bão Quốc gia của Mỹ (NHC) cho biết nhiệt độ tăng thêm này đã khiến bão Milton trở thành cơn bão Đại Tây Dương tăng cường nhanh thứ ba trong lịch sử, với tốc độ gió duy trì tối đa đạt 180 dặm/giờ (290 km/giờ).

Nhóm các nhà khoa học lưu ý rằng các cơn bão tương tự như bão Milton hiện có khả năng xảy ra cao gấp đôi so với khi không có sự nóng lên do biến đổi khí hậu mà con người gây ra.

“Nghiên cứu này đã xác nhận điều vốn đã rất rõ ràng: biến đổi khí hậu đang làm gia tăng các cơn bão, và việc đốt nhiên liệu hóa thạch là nguyên nhân", Ian Duff, nhà vận động tại tổ chức phi lợi nhuận về môi trường Greenpeace cho biết.

Các nhà khoa học trước đây đã xác định được xu hướng đáng lo ngại về việc tăng cường độ bão nhanh chóng ở Đại Tây Dương trong 50 năm qua, mà họ cho rằng có thể liên quan đến biến đổi khí hậu.

Bão Milton là cơn bão cấp 5 thứ hai trong mùa này, kéo dài từ tháng 6 đến tháng 11. Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) cho biết, chỉ có 5 năm khác kể từ năm 1950 ghi nhận nhiều hơn một cơn bão cấp 5 trong một mùa.

Nhiệt độ cực đoan gần như không thể xảy ra nếu không có sự nóng lên toàn cầu

Sóng nhiệt ngày càng trầm trọng là hậu quả trực tiếp nhất của không khí ô nhiễm làm nóng khí hậu trong bầu khí quyển. Bằng cách giữ lại nhiều nhiệt hơn ở bề mặt Trái đất, ô nhiễm làm tăng nhiệt độ trung bình trên toàn thế giới và khiến các đợt nắng nóng cực độ trở nên nóng hơn và thường xuyên hơn.

Ngày 22/7/2024 là ngày nóng nhất được ghi nhận trong lịch sử. Theo phân tích của Climate Central, gần một nửa số người trên Trái đất vào ngày đó đã trải qua nhiệt độ nguy hiểm. Và từ tháng 6 đến tháng 8, 25% dân số toàn cầu phải đối mặt với ít nhất 30 ngày nhiệt độ nóng ở mức nguy hiểm, điều này cũng có khả năng xảy ra cao gấp ít nhất 3 lần do biến đổi khí hậu.

Thế vận hội mùa hè năm 2024 tại Paris cũng bị ảnh hưởng bởi một đợt nắng nóng cực độ trên khắp khu vực Địa Trung Hải. Một phân tích về đợt nắng nóng của World Weather Attribution ước tính rằng đợt nắng nóng cực độ này hầu như không thể xảy ra nếu không có hiện tượng nóng lên trên toàn cầu. Nhưng trong thế giới nóng hơn ngày nay, những đợt nắng nóng cực độ tương tự dự kiến sẽ xảy ra khoảng một lần mỗi thập kỷ ở khu vực này.

Vào mùa xuân và đầu mùa hè, Mexico và một khu vực rộng lớn trải dài từ Israel và Palestine đến Philippines cũng trải qua những đợt nắng nóng gay gắt. Trong thời gian này, Mexico đã báo cáo hơn 100 ca tử vong liên quan đến nắng nóng và hàng nghìn trường hợp say nắng. Ở Gaza, nắng nóng cực độ đã làm trầm trọng thêm điều kiện sống của 1,7 triệu người phải di dời.

World Weather Attribution ước tính rằng biến đổi khí hậu đã khiến đợt nắng nóng ở Mexico nóng hơn khoảng 1,5 độ C hoặc 2,7 độ F và có khả năng xảy ra cao hơn từ 35 đến 200 lần. Các nhà khoa học phát hiện ra rằng ở Philippines, sự kiện này sẽ không thể xảy ra nếu không có biến đổi khí hậu do con người gây ra. Biến đổi khí hậu cũng khiến khả năng xảy ra nắng nóng ở Tây Á cao hơn 5 lần.

Khả năng hạn hán tăng gấp 10 đến 30 lần ở Amazon

Ở những vùng khô hạn trên hành tinh, hiện tượng nóng lên toàn cầu có thể làm trầm trọng thêm tình trạng hạn hán và cháy rừng vì nhiệt độ cao làm tăng quá trình bốc hơi, làm khô đất và thảm thực vật.

Những điều kiện này đã diễn ra trong năm nay ở rừng mưa Amazon, trong đó một nghiên cứu gần đây trên tạp chí Nature đã báo cáo rằng số ngày trong năm có điều kiện thời tiết cực kỳ nóng và khô dễ gây cháy rừng đã tăng gấp 3 lần. Một nghiên cứu khác được công bố vào đầu năm nay trên tạp chí Nature cho thấy rằng đến năm 2050, những điều kiện này có thể khiến 10% đến 47% rừng mưa phải chịu đủ áp lực để kích hoạt điểm tới hạn và gây ra sự sụp đổ thành tình trạng rừng bị suy thoái hoặc thảo nguyên cỏ với rất ít cây còn sót lại.

Năm nay, cháy rừng đã thiêu rụi hơn 32 triệu mẫu Anh ở rừng mưa Brazil và vùng đất ngập nước Pantanal ở phía nam, giải phóng tổng cộng 150 triệu tấn carbon dioxide. Con số này bằng khoảng 1/3 lượng ô nhiễm khí hậu do nhiên liệu hóa thạch hàng năm của Brazil.

World Weather Attribution ước tính rằng biến đổi khí hậu đã làm tăng khả năng xảy ra hạn hán ở Amazon lên gấp 10 đến 30 lần. Hạn hán tự nhiên tương đối nghiêm trọng hiện nay là hạn hán đặc biệt do hiện tượng nóng lên toàn cầu. Do đó, các vụ cháy rừng Amazon năm 2024 đã gây thiệt hại nhiều hơn khoảng 40% và có khả năng xảy ra cao hơn 4 đến 5 lần.

Hai hòn đảo lớn nhất của Ý là Sicily và Sardinia cũng đã phải chịu tình trạng hạn hán khắc nghiệt kể từ tháng 5 do lượng mưa cực thấp và nhiệt độ cao. Sicily đã ban bố tình trạng khẩn cấp vào tháng 5.

World Weather Attribution kết luận rằng tình trạng nắng nóng và khô khắc nghiệt này gần như không thể xảy ra nếu không có biến đổi khí hậu do con người gây ra, và những tình trạng tương tự sẽ trở nên thường xuyên và dữ dội hơn trong một thế giới ngày càng nóng hơn.

Hạc Hiên / Theo báo chí nước ngoài